Sprzedaż samochodu osobowego stanowi formę odpłatnej dostawy towarów. Biorąc pod uwagę regulacje ustawy VAT, istotnego znaczenia nabiera kwestia zakwalifikowania pojazdu jako towaru handlowego lub jako środka trwałego. Będzie ona bowiem wpływać zarówno na prawo do odliczenia podatku VAT, jak i na ewentualny obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku.
Sprzedaż samochodu osobowego a stawka podatku VAT
Jak wskazaliśmy, sprzedaż samochodu stanowi rodzaj odpłatnej dostawy towarów, a zatem jest to czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W sytuacji, gdy sprzedaży dokonuje czynny podatnik VAT, stawka podatku wynosi 23%.
Warto jednak zastanowić się co w sytuacji, gdy odpłatnego zbycia pojazdu dokonuje podatnik zwolniony od VAT. W tym zakresie należy zauważyć, że zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Dla zastosowania ww. zwolnienia spełnione muszą być łącznie dwa warunki wskazane w tym przepisie, tj.:
- towary od momentu ich nabycia do momentu ich zbycia muszą służyć wyłącznie działalności zwolnionej, w żadnym momencie ich posiadania nie można zmienić ich przeznaczenia oraz sposobu wykorzystywania;
- brak prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tych towarów.
Zwolnienie od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy dotyczy wszystkich towarów, przy których nabyciu (imporcie lub wytworzeniu) nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku VAT, i wykorzystywanych – niezależnie od okresu ich używania przez podatnika (kilka dni, miesięcy czy lat) – wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku VAT. Dla zastosowania zwolnienia istotne jest nabycie towarów z przeznaczeniem do wykorzystania ich przy wykonywaniu czynności, które są zwolnione od podatku, oraz ich faktyczne używanie na potrzeby takiej działalności.
Kluczowe jest zatem wykorzystywanie samochodu na cele działalności zwolnionej. To powoduje, że jeżeli pojazd został nabyty wyłącznie w celu odsprzedaży, to przesłanka taka nie jest spełniona i zwolnienie nie przysługuje.
Przykład 1.
Spółka Alfa świadczy usługi w zakresie opieki medycznej i na tej podstawie korzysta z przedmiotowego zwolnienia od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy VAT. Zakupiła samochód osobowy w celu jego natychmiastowego zbycia. Czy transakcja sprzedaży samochodu może korzystać ze zwolnienia na mocy art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT?
W opisanym przypadku zwolnienie nie przysługuje, ponieważ zakupione auto nie było wykorzystywane na potrzeby świadczenia usług opieki medycznej, lecz zostało zakupione wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży. Opisana transakcja będzie zatem podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT na zasadach ogólnych.
Analogiczne skutki w zakresie sprzedaży samochodu wystąpią w sytuacji, gdy podatnik dokonuje wykupu auta z leasingu i przeznacza je do natychmiastowej odsprzedaży. Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 1 lipca 2024 roku (nr 0114-KDIP4-2.4012.266.2024.2.MC) dla zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy nie ma znaczenia, w jaki sposób samochody były wykorzystywane przed ich wykupem z leasingu. Udostępnianie samochodów na podstawie leasingu operacyjnego stanowi na gruncie podatku VAT świadczenie usług i dopiero od momentu wykupu samochodów z takiego leasingu mamy do czynienia z towarami, których dostawa może ewentualnie korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Zatem jeżeli samochody od momentu nabycia w ramach wykupu z leasingu nie będą wykorzystywane wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku od towarów i usług, to ich sprzedaż zaraz po ich wykupie z leasingu nie będzie korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT.
Odliczenie podatku VAT od zakupu pojazdu przeznaczonego do odsprzedaży
Zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy VAT w przypadku nabycia samochodu osobowego podatnik ma prawo do odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego zawartego w treści faktury zakupu. Należy jednak podkreślić, że w pewnych sytuacjach podatnik może dokonać pełnego, tj. 100-procentowego odliczenia VAT. Otóż zgodnie z art. 86a ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy VAT prawo do pełnego odliczenia ma podatnik, który nabywa samochody osobowe wyłącznie do odprzedaży – jeżeli odprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika.
To oznacza, że jeżeli odsprzedaż pojazdów nie jest przedmiotem działalności podatnika, to w momencie nabycia (w tym również w przypadku wykupu z leasingu) podatnik ma prawo do odliczenia jedynie 50% kwoty podatku naliczonego.
Trzeba jednak wskazać, że pozostałe 50% podatku naliczonego podatnik może odzyskać na podstawie korekty dokonanej na mocy art. 90b ustawy VAT. Przepis ten podaje, że w przypadku, gdy w ciągu 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, dokonano importu lub oddano do używania pojazd samochodowy – w odniesieniu do którego kwotę podatku naliczonego stanowiła kwota, o której mowa w art. 86a ust. 1 – nastąpi zmiana jego wykorzystywania na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej, podatnik jest uprawniony do dokonania korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego pojazdu.
Przykład 2.
Spółka Beta zajmująca się działalnością budowlaną zakupiła samochód osobowy, który odsprzedała jeszcze w tym samym miesiącu. Spółka ma status czynnego podatnika podatku VAT. Czy może odliczyć cały podatek naliczony wynikający z faktury zakupu?
Tak Spółka Beta może odliczyć cały VAT, jednakże odbywać się to będzie dwuetapowo. Po pierwsze dokona odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego (ponieważ jej przedmiotem działalności nie jest odsprzedaż pojazdów). Po drugie spółka ma prawo dokonać korekty podatku in plus z uwagi na zmianę przeznaczenia towaru do czynności opodatkowanej.
Na zakończenie warto też wskazać, że sprzedaż na rzecz osób fizycznych pojazdu, który został zakupiony wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży, będzie wymagać zewidencjonowania na kasie fiskalnej. Zauważmy, że zgodnie z poz. 50 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania obrotu na kasie fiskalnej kasa nie jest konieczna w przypadku dostawy towarów i świadczenia usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, jeżeli czynności te w całości zostały udokumentowane fakturą. Jednakże w przypadku samochodu zakupionego w celu dalszej odsprzedaży mamy do czynienia nie ze środkiem trwałym, lecz z towarem handlowym.
Zasadniczo sprzedaż samochodu osobowego natychmiast po jego zakupie będzie generować obowiązek w podatku VAT. W takim bowiem przypadku mamy do czynienia z odpłatną dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu według 23-procentowej stawki VAT.
