Wartość rynkowa samochodu jest szczególnie istotna w sytuacji, gdy nabywamy pojazd od osoby fizycznej na podstawie umowy kupna-sprzedaży lub gdy sprowadzamy go z zagranicy. Nie jest to jednak jedyna sytuacja, w której wiedza ta jest istotna.
Wartość rynkowa samochodu musi być poprawnie ustalona w momencie, gdy przedsiębiorca decyduje się na wprowadzenie do ewidencji środków trwałych firmy prywatnego pojazdu i nie posiada dokumentu potwierdzającego cenę, jaką zapłacił w chwili zakupu. Wartość rynkowa samochodu to również istotne zagadnienie w sytuacji, gdy do ewidencji środków trwałych wprowadzamy pojazd nabyty w drodze darowizny lub spadku. Powstaje zatem pytanie, co to jest wartość rynkowa i jak do tego pojęcia odnoszą się przepisy?
Wartość rynkowa samochodu a PCC
Nabywając samochód od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, którego wartość przekracza 1 000 zł, podatnik jest zobowiązany, w terminie 14 dni od chwili nabycia, do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% wartości pojazdu. Przy czym podstawę opodatkowania nie zawsze stanowić będzie wartość widniejąca na umowie kupna-sprzedaży. Stanie się tak szczególnie w sytuacji, gdy cena zakupu znacząco różni się od cen danego typu pojazdu na rynku.
Należy zatem mieć na uwadze, że podstawę opodatkowania podatnik musi ustalić sam, lecz niezależnie od tego jaką wartość wykaże w deklaracji PCC-3 urząd skarbowy i tak do naliczenia podatku w pierwszej kolejności weźmie wartość rynkową pojazdu, ponieważ tak stanowi art. 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z powyższym, jeżeli wartość podstawy opodatkowania przedstawiona przez podatnika znacznie odbiega od wartości rynkowej danego typu pojazdu, podatnik powinien liczyć się z tym, że organ podatkowy wezwie go do złożenia stosownych wyjaśnień.
Co zatem stanowi wartość rynkową według ustawy? Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wartość rynkową stanowi wartość określona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia z dnia dokonania czynności nabycia.
Oznacza to, że do ustalenia ceny rynkowej samochodu potrzebna nam będzie wiedza na temat wartości pojazdów:
-
tego samego typu i marki,
-
o takim samym roku produkcji i podobnym przebiegu,
-
o podobnym wyposażeniu,
-
dostępnych na rynku w tym samym przedziale czasowym.
Dodatkowo każdy nabywca samochodu wie, że na cenę zakupu wpływ mają jeszcze inne czynniki, takie jak chociażby stan techniczny w chwili nabycia, bezkolizyjna jazda wcześniejszego właściciela czy okoliczności sprzedaży. Pomimo tego, że definicja zawarta w ustawie wskazuje na stan i stopień zużycia przedmiotu jako elementów istotnych przy ustalaniu wartości rynkowej, organy podatkowe, którzy posługują się swoimi narzędziami by wyliczyć wartość rynkową samochodu, nie zawsze biorą pod uwagę powyższe elementy. Należy zatem o tym pamiętać i mieć na uwadze ten fakt. Jeżeli w chwili nabycia wiemy, że cena jaką zapłaciliśmy za pojazd odbiega od średniej wartości pojazdów tego samego modelu na rynku, warto gromadzić dowody uzasadniające niższą wartość, jeżeli zamierzamy posłużyć się nią jako podstawą do naliczenia podatku PCC. Mogą to być np. faktury za naprawę, fotografie, opinie ekspertów.
Podatek akcyzowy a wartość rynkowa samochodu
Podatek akcyzowy jesteśmy zobowiązani zapłacić, gdy samochód jest sprowadzony z zagranicy. W przypadku podatku akcyzowego podobnie jak dla podatku PCC wartość rynkowa pojazdu ma znaczenie wówczas gdy wykazana w deklaracji podstawa opodatkowania znacznie odbiega od średniej ceny rynkowej.
Podstawą opodatkowania podatkiem akcyzowym w przypadku nabycia samochodu w procedurze WNT jest kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód, a w przypadku importu jego wartość celna powiększona o należne cło. Nie mniej jednak urząd celny porównuje cenę kupna samochodu za granicą z ceną rynkową takiego pojazdu zarejestrowanego w Polsce.
Zgodnie z ustawą o podatku akcyzowym, wartość rynkowa samochodu jest wartością ustaloną na podstawie notowanej na rynku krajowym, w dniu powstania obowiązku podatkowego, średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu tej samej marki, tego samego modelu, rocznika oraz – jeżeli jest to możliwe do ustalenia – z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty na terytorium kraju lub nabyty wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy.
Jeżeli wysokość podstawy opodatkowania bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej samochodu, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wzywa podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej sam określi wysokość podstawy opodatkowania. W związku z takim stanem rzeczy nie warto zaniżać wartości rynkowej wykazywanego do opodatkowania akcyzą samochodu.
Wartość rynkowa samochodu jako środka trwałego
W sytuacji, gdy przedsiębiorca decyduje się na wprowadzenie do firmy swojego prywatnego samochodu, a nie posiada już dowodu zakupu, może to uczynić na podstawie sporządzonego przez siebie oświadczenia. Wówczas wielu przedsiębiorców jednak zastanawia się, jaką wartość samochodu powinni przyjąć jako wartość początkową. Odpowiedź na to pytanie ustawodawca zawarł w art. 22g ust. 8 ustawy o PIT, który mówi o tym, że jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środka trwałego przed dniem wpisania go do ewidencji środków trwałych, za wartość początkową przyjmuje się wartość wynikającą z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji oraz stanu i stopnia ich zużycia. Co za tym idzie, przedsiębiorca nieposiadający dokumentu zakupu, chcąc wprowadzić do majątku firmowego prywatny samochód, powinien zastosować się do powyższej reguły. Reguła ta ma również zastosowanie w przypadku, gdy do ewidencji środków trwałych firmy wprowadzamy samochód, którego wartość w chwili przekazania, na skutek upływu czasu, znacznie odbiega od ceny jego zakupu.
Jak ustalić wartość rybkową samochodu przy darowiźnie
Z kolei w przypadku wprowadzenia do majątku firmowego samochodu nabytego w drodze darowizny lub spadku do wyceny wartości początkowej będzie miał zastosowanie art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, który mówi o tym, że w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób za wartość początkową uznaje się wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości. Przy czym przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określają wprost pojęcia wartości rynkowej.
Jak widać pojęcie wartości rynkowej jest dość często stosowane na gruncie przepisów podatkowych. Warto zatem wiedzieć, kiedy jej znajomość jest szczególnie istotna oraz w jaki sposób poprawnie ustalić tę wartość, by uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji ze strony organów kontroli.
