Zamknięcie działalności gospodarczej - konsekwencje podatkowe

Zamknięcie działalności gospodarczej wiąże się z wieloma obowiązkami oraz konsekwencjami podatkowymi, zarówno na gruncie podatku dochodowego, jak również podatku od towarów i usług. W celu zamknięcia firmy podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą musi w urzędzie gminy złożyć druk CEIDG-1.

Po pierwsze - wykaz składników majątku dla celów podatku dochodowego

Dokonując likwidacji działalności gospodarczej podatnik powinien zwrócić szczególną uwagę na art. 24 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z jego treści wynika bowiem, że w takiej sytuacji należy sporządzić wykaz składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej. Wykaz ten powinien zawierać co najmniej następujące dane:

• liczbę porządkową,
• określenie (nazwę) składnika majątku,
• datę nabycia składnika majątku,
• kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku,
• kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów,
• wartość początkową,
• metodę amortyzacji,
• sumę odpisów amortyzacyjnych na dzień likwidacji.

Przedsiębiorca nie dokonuje podsumowania poszczególnych kolumn w wykazie, ani tym bardziej nie ujmuje go w ewidencjach. Głównym celem jego stworzenia jest pomoc w ustaleniu dochodu ze sprzedaży składników majątku po likwidacji działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a ustawy przychodami z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie.

Dochodem, który podatnik będzie zobligowany wykazać jako dochód z działalności będzie wówczas różnica pomiędzy przychodem a wydatkiem na nabycie danej rzeczy, niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodu. W przypadku środków trwałych ustalając dochód z ich zbycia należy uwzględnić niezamortyzowaną część odpisów amortyzacyjnych.

Przychód ze sprzedaży składnika majątku należy wykazać w odpowiednim zeznaniu rocznym:

• PIT-36 - gdy działalność była opodatkowana na zasadach ogólnych,
• PIT-36L - gdy działalność była opodatkowana podatkiem liniowym,
• PIT-28 - gdy działalność była opodatkowana ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Co ważne, w sytuacji gdy podatnik opodatkowany wg skali w roku podatkowym, w którym dokonał sprzedaży osiągnął dochody opodatkowane na zasadach ogólnych z innego tytułu (etat, emerytura, renta), rozliczenia dokonuje na jednym druku PIT-36.

Natomiast podmioty, których dochody były opodatkowane ryczałtem bądź 19% podatkiem liniowym muszą w takiej sytuacji złożyć dwa zeznania roczne: PIT-37 oraz odpowiednio PIT-28 lub PIT-36L.

Przedsiębiorca powinien również pamiętać, że powyższa zasada wykazania dochodu ze sprzedaży składników majątku nie dotyczy nieruchomości o charakterze mieszkalnym wykorzystywanych na potrzeby prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, do których zastosowanie ma art. 10 ust. 1 pkt 8 a-c updof.

Po drugie - spis z natury

Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów

Zgodnie z par. 27 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR należy sporządzić i wpisać do księgi spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Spis z natury co do do zasady powinien zawierać co najmniej:

• imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),
• datę sporządzenia spisu,
• numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
• szczegółowe określenie towaru i innych składników wymienionych w § 27,
• jednostkę miary,
• ilość stwierdzoną w czasie spisu,
• cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
• wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
• łączną wartość spisu z natury,
• wartość pomniejszenia, o którym mowa w § 29 ust. 4d, ze wskazaniem pozycji spisu z natury i pozycji w księdze, z którymi związane jest pomniejszenie, oraz
• klauzulę "Spis zakończono na pozycji...", podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).

Przedsiębiorca sporządzający spis z natury w związku z likwidacją działalności gospodarczej, zgodnie z par. 28 ust. 4 rozporządzenia w sprawie KPiR, jest zobligowany do zawiadomienia o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Informację należy złożyć w formie pisemnej w terminie co najmniej 7 dni przed datą sporządzenia tego spisu.

Towary, materiały oraz inne składniki ujęte w remanencie należy wycenić najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu.

Remanent likwidacyjny w KPiR należy ująć według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne, szczegółowe zestawienie jego składników. Zarówno sam spis z natury, jak również ewentualne zestawienie należy przechowywać wraz z księgą.

Sporządzony w ten sposób spis z natury będzie stanowił remanent końcowy dla celów prawidłowego ustalenia dochodu zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, który należy uwzględnić przy wyliczaniu zaliczki na podatek dochodowy za ostatni okres rozliczeniowy.

Podatnicy prowadzący ewidencję przychodów (ryczałt)

Jak wynika z art. 20 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym podatnicy są zobligowani do sporządzenia spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków również na dzień likwidacji działalności. Przy czym w razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o zamknięciu działalności gospodarczej, podatnicy są obowiązani objąć spisem z natury również rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, niebędące środkami trwałymi, zaliczane do wyposażenia.

Jakie elementy powinien zawierać spis z natury podmiotu opodatkowanego w formie ryczałtu? Otóż, jak wynika z art. 20 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, minimalne dane, jakie powinien zawierać spis z natury ryczałtowca to:

• nazwisko i imię właściciela zakładu (nazwę firmy),
• datę sporządzenia spisu,
• numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
• szczegółowe określenie towaru i innych składników wymienionych w ust. 1,
• jednostkę miary,
• ilość stwierdzoną w czasie spisu,
• cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
• wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
• łączną wartość spisu z natury oraz
• klauzulę "Spis zakończono na pozycji...",
• podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).

Spis z natury podmiotów prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów generalnie niczym się nie różni od spisu z natury podmiotu na ryczałcie. W tym przypadku wyceny spisu również należy dokonać w terminie 14 dni od dnia jego zakończenia.

Ryczałtowiec wycenia towary i inne składniki majątku objęte spisem według cen zakupu lub cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu, a także gdy nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu.

Podatnik jest obowiązany wpisać do ewidencji przychodów spis z natury według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie to powinno być przechowywane łącznie z ewidencją.

Wartość remanentu likwidacyjnego nie powiększa przychodu uzyskanego przez podatnika w miesiącu likwidacji. Nie podlega również opodatkowaniu podatkiem dochodowym, a co za tym idzie - remanent likwidacyjny nie jest uwzględniany w zeznaniu rocznym PIT-28.

Zarówno w przypadku zakończenia roku podatkowego jak również zamknięcia działalności gospodarczej, podatnik nie może jednak zapomnieć o przygotowaniu wykazu składników majątku, zgodnie ze wskazówkami ujętymi powyżej, gdyż taki obowiązek nakłada na niego ustawa.

Podatnik opodatkowany w formie karty podatkowej

Jak wynika z treści art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym przedsiębiorca opodatkowany w formie karty podatkowej ma obowiązek pisemnego poinformowania o likwidacji działalności gospodarczej właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 7 dni od powstania okoliczności powodujących zmiany.

Właściciel firmy nie musi sporządzać spisu z natury na dzień zamknięcia działalności gospodarczej, jednak zobowiązany jest przygotować wykaz składników majątku, o którym mowa w punkcie pierwszym niniejszego artykułu. Co ważne, w razie likwidacji działalności w ciągu roku podatkowego i zgłoszenia tego faktu naczelnikowi urzędu skarbowego, podatek w formie karty podatkowej za ostatni miesiąc prowadzenia działalności pobiera się za okres do dnia zaprzestania działalności w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień.

Po trzecie - spis z natury dla celów podatku VAT

Obowiązek sporządzenia spisu z natury dla celów podatku od towarów i usług wynika z art. 14 ust. 5 ustawy o VAT. Dotyczy on wyłącznie towarów, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Zatem w przypadku, gdy podatnik miał prawo do odliczenia podatku VAT, ale z niego nie skorzystał, powstanie u niego obowiązek podatkowy z tego tytułu.

W spisie z natury dla celów podatku VAT należy wykazać:

• towary (m.in. towary handlowe, materiały, odpady),
• środki trwałe,
• wyposażenie,
• inne rzeczowe składniki majątku,

- jeżeli przedsiębiorcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT.

Sporządzony spis z natury przedsiębiorca załącza do ostatniej złożonej przez siebie deklaracji rozliczeniowej VAT-7 (rozliczenie miesięczne) lub VAT-7K (rozliczenie kwartalne), przy czym wykazuje w niej wyłącznie kwotę podatku należnego w pozycji “Kwota podatku należnego od towarów i usług objętych spisem z natury, o którym mowa w art.14 ust. 5 ustawy”.

Dodatkowo, zamknięcie działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkiem złożenia w US druku VAT-Z (zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług). Urzędem będącym odbiorcą tego formularza jest urząd właściwy na ostatni dzień wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Druk VAT-Z co do zasady należy złożyć w urzędzie skarbowym w terminie 7 dni od daty likwidacji działalności.

Zamknięcie działalności gospodarczej a zwrot ulgi za zakup kasy fiskalnej

Likwidując działalność gospodarczą przedsiębiorca, który uprzednio skorzystał z ulgi na zakup kasy musi liczyć się z koniecznością jej zwrotu. Jak wynika z art. 111 ust. 6 ustawy o VAT podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku gdy w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania zaprzestaną ich używania. Zamknięcie działalności gospodarczej z pewnością można zakwalifikować jako zaprzestanie użytkowania kasy rejestrującej.

Zwrotu odliczonej wcześniej ulgi podatnik dokonuje na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego do 25. dnia miesiąca następującego po:

• miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie takiego zwrotu - przy rozliczeniu miesięcznym, jeżeli podatnik rozlicza podatek za okresy miesięczne,
• kwartale, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie takiego zwrotu - przy rozliczeniu kwartalnym.