Ustalenie wypadku przy pracy a skutki dla pracodawcy

Według ostatnich danych statystycznych liczba osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy uległa zwiększeniu. Oczywiście nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka wystąpienia u danego pracodawcy wypadku przy pracy, można jedynie je minimalizować, jednak i to może okazać się niewystarczające. Jakie konsekwencje niesie ze sobą ustalenie wypadku przy pracy?

Definicja wypadku przy pracy i jego rodzaje

Wypadek przy pracy zdefiniowano jako „nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy”.

Śmiertelny wypadek przy pracy to taki, w którego wyniku pracownik poniósł śmierć w terminie nie później niż 6 miesięcy od jego wystąpienia.

Zbiorowym wypadkiem przy pracy jest wypadek, któremu uległo co najmniej dwóch pracowników.

Ciężki wypadek to wypadek przy pracy, którego skutkiem jest całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie, ciężkie uszkodzenie ciała obejmujące: utratę wzroku, utratę słuchu, utratę mowy, utratę zdolności rozrodczej, ale także inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, które naruszają podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Zobacz też:

Ustalenie wypadku przy pracy - przyczyny i okoliczności

Zasady dotyczące ustalania przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy uregulowane zostały w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 roku w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy.

W jego skład wchodzą pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. Gdy pracodawca nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy. U pracodawcy, który nie jest w stanie utworzyć zespołu powypadkowego wedle powyższych zasad ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustalać będzie zespół powypadkowy składający się z pracodawcy oraz specjalisty spoza zakładu pracy.

Zespół powypadkowy niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

Zespół powypadkowy powiadomiony o wypadku przy pracy ma obowiązek w szczególności:

dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku, jeżeli jest to konieczne;
jeżeli stan zdrowia poszkodowanego na to pozwala, wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego;
zebrać informacje dotyczące wypadku od jego świadków;
zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku;
zebrać inne dowody dotyczące wypadku;
dokonać prawnej kwalifikacji wypadku;
określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Zespół powypadkowy, prowadząc postępowanie dotyczące wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, ma obowiązek wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli zostaną mu one udostępnione, a gdy wypadek miał rozmiary katastrofy albo spowodował zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, zespół powypadkowy wykorzystuje ustalenia zespołu specjalistów powołanego przez właściwego ministra, wojewodę lub organ sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi do ustalenia przyczyn wypadku oraz wyjaśnienia problemów technicznych i technologicznych.

Protokół powypadkowy

Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zespół powypadkowy sporządza po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku.

Protokół powypadkowy sporządzany jest przez zespół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręczany niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia. Gdy ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy nastąpiło w terminie późniejszym niż 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, w treści protokołu powypadkowego należy podać przyczyny tego opóźnienia.

Każdy członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne, które powinien uzasadnić. O treści protokołu powypadkowego w przypadku wystąpienia rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego decyduje pracodawca.

Ponadto przed zatwierdzeniem protokołu powypadkowego zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z jego treścią. Wówczas ma on prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.

Zespół powypadkowy ma obowiązek pouczyć poszkodowanego o przysługującym mu prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym. W przypadku śmierci pracownika uprawnienia do zapoznania z protokołem powypadkowym i zgłaszania uwag oraz zastrzeżeń do zawartych w nim ustaleń przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika.

Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.

Do protokołu powypadkowego dołącza się:

zapis wyjaśnień poszkodowanego;
informacje uzyskane od świadków wypadku;
inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku;
odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego;
uwagi i zastrzeżenia pracownika.

Uznanie przez zespół powypadkowy, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia w protokole powypadkowym.

Zatwierdzenie protokołu powypadkowego

Pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia.

Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu, wówczas pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy.

Na dokonanie wyjaśnień i uzupełnień oraz sporządzenie nowego protokołu zespół powypadkowy ma nie więcej niż w 5 dni. Do nowego protokołu powypadkowego dołącza się protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.

Zatwierdzony przez pracodawcę protokół powypadkowy doręczyć należy poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego członkom rodziny zmarłego pracownika.

W przypadku wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca doręcza protokół powypadkowy właściwemu inspektorowi pracy.

Sądowe ustalenie, że wypadek jest wypadkiem przy pracy

Pracownik ma prawo nie zgodzić się ze stanowiskiem zespołu powypadkowego, natomiast zajęte przez zespół powypadkowy stanowisko nie jest ostateczne. Jeśli pracownik zgłosił zastrzeżenia do protokołu, a zespół powypadkowy ich nie uwzględnił, pracownik może dochodzić przed sądem ustalenia, że dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy.

Powództwo o ustalenie, że wypadek był wypadkiem przy pracy, nie ulega przedawnieniu, ale pamiętać należy, iż przedawniają się związane z wypadkiem roszczenia pracownika o charakterze majątkowym. W tym wypadku pracownik musi wykazać interes prawny wymagany dla wytoczenia powództwa o ustalenie.

Interes prawny w takim przypadku przejawia się w tym, że ustalenie, iż dane zdarzenie należy zakwalifikować jako wypadek przy pracy, ma wpływ na prawa i roszczenia poszkodowanego pracownika.

Postępowanie w przedmiocie ustalenia, że wypadek ma charakter wypadku przy pracy, toczy się na tych samych zasadach, co każde inne postępowanie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Istotną kwestię w tym wypadku odgrywają opinie biegłych specjalistów.

Skutki dochodzenia przez pracownika, że zdarzenie miało charakter wypadku przy pracy

Skutkami dochodzenia przez pracownika przed sądem, że zdarzenie miało charakter wypadku przy pracy, dla pracodawcy są:

konieczność poniesienia kosztów postępowania przed sądem;
pogorszenie statystyki wypadkowej mającej wpływ na wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe;
obowiązek wypłaty pracownikowi świadczenia chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego i korekty dokumentów związanych ze stosunkiem pracy;
możliwość wypłaty pracownikowi przez pracodawcę świadczeń uzupełniających, tj. odszkodowania, zadośćuczynienia, renty.

Koszty sądowe w przypadku dochodzenia przed sądem wypadku przy pracy

W przypadku wygrania przez pracownika sprawy dotyczącej ustalenia wypadku przy pracy sąd może pracodawcę obciążyć kosztami postępowania oraz kosztami zastępstwa procesowego, o ile pracownik korzystał z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Koszty zastępstwa pełnomocnika wynoszą w przypadku ustalenia wypadku przy pracy, które nie jest połączone z dochodzeniem odszkodowania lub renty, 240 zł.

Gdy pracownik dochodzi świadczenia odszkodowawczego należnego z tytułu wypadku przy pracy, wówczas stawka za zastępstwo adwokackie uzależniona jest od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy i wynosi odpowiednio:

gdy wartość odszkodowania wynosi do 500 zł – 45 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 500 zł do 1 500 zł – 135 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 1 500 zł do 5 000 zł – 450 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 5 000 zł do 10 000 zł – 900 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – 1 800 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 2 700 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – 5 400 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – 7 500 zł;
gdy wartość odszkodowania wynosi powyżej 5 000 000 zł – 12 500 zł.

Stawki te mogą zostać powiększone maksymalnie 6 razy.

Do tego doliczyć należy koszty sądowe, w tym opłatę od pozwu, koszty opinii biegłych. W końcowym rozrachunku koszty te łącznie mogą wynieść od kilkuset złotych do kilku tysięcy złotych.

Wzrost składek na ubezpieczenie wypadkowe

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Wskaźnik wypadkowości stanowi jeden z głównych czynników determinujących wysokość zobowiązań z tytułu ubezpieczenia wypadkowego.

Wyższa kwota zasiłku chorobowego, korekta rozliczeń i dokumentacji

Pracownik, który miał wypadek przy pracy, powinien otrzymać zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Wówczas wypłacany on jest w wysokości 100% podstawy wymiaru zamiast standardowej wysokości 80% podstawy wymiaru.

Gdy wypadek przy pracy zostaje stwierdzony po wypłaceniu pracownikowi wynagrodzenia, konieczne jest:

zakwalifikowanie wypłaconego wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego jako zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego;
korekta wysokości wypłaconego świadczenia;
korekta deklaracji rozliczeniowych;
rozliczenie nadpłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych składek albo złożenie wniosku o ich zwrot;
zwrócenie pracownikowi składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli została odliczona od wynagrodzenia chorobowego.

Świadczenia odszkodowawcze

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego mogą nie zrekompensować wszystkich szkód, których pracownik doznał w wyniku wypadku przy pracy. Pracownik może dochodzić od pracodawcy roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Poszkodowany w następstwie wypadku przy pracy pracownik może dochodzić od pracodawcy odszkodowania, zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę oraz renty.

Zgodnie z art. 444 § 1 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

W myśl zaś art. 444 § 2 kc, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Z kolei art. 445 § 1 kc stanowi, że w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Skutki dochodzenia przed sądem, że zdarzenie miało charakter wypadku przy pracy, przede wszystkim sprowadzają się do kwestii pieniężnych oraz konieczności skorygowania dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy.

Polecamy:

Skala podatkowa – próg podatkowy i kwota wolna w 2024 roku

Z czym dla pracodawcy wiąże się ustalenie wypadku przy pracy?