Dynamika prowadzenia działalności gospodarczej sprawia, że przedsiębiorca, spółka prawa handlowego, czy też pracownicy tych podmiotów zmuszeni są do częstych podróży, również poza terytorium Polski. Oprócz transportu do innego państwa na ogół występuje również konieczność przemieszczania po nim, wywołana np. koniecznością dojazdu do kontrahenta. Ważną rolę odgrywają wówczas podmioty zajmujące się wynajmem aut na określony czas. Warto jednak pamiętać, że czas (okres) w którym następuje wynajem samochodu za granicą ma ważne skutki podatkowe w podatku VAT.
Jaka jest zasada miejsca opodatkowania świadczenia usług?
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT, podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Do świadczenia usług niewątpliwie należy zaliczyć wynajmowanie samochodów.
W tym przypadku, będziemy mieli do czynienia z importem usług, co należy rozumieć jako świadczenie usług, gdzie podatnik jest usługobiorcą (podmiot korzystający z usług wypożyczalni aut) o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, czyli „osobą prawną, jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej lub osobą fizyczną nabywającą usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą (podmiotem zajmującym się wynajmowaniem aut) jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4;
b) usługobiorcą jest:
-w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4;
-w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4”.
Przyjmując takie generalne założenie należałoby wskazać, że w przypadku wynajęcia przez przedsiębiorcę mającego siedzibę w Polsce samochodu, np. na terenie Niemiec, to wówczas za miejsce świadczenia usług należałoby uznać Polskę, w związku z czym przedsiębiorca byłby zobowiązany do rozliczenia podatku VAT na terenie Polski.
Jednakże polski ustawodawca przewidział w ustawie o VAT odstępstwa od generalnej reguły dla niektórych usług. Dotyczą one m. in. krótkoterminowego wynajmu środków transportowych.
Jakie są skutki podatkowe wynajmu auta na okres do 30 dni?
Czym są środki transportowe? Otóż zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, pojęcie środka transportu obejmuje pojazdy mechaniczne lub inne, a także innego rodzaju wyposażenie i urządzenia służące do przewozu osób lub rzeczy z miejsca na miejsce, w tym przeznaczone do ciągnięcia, przesuwania lub pchania przez pojazdy i zasadniczo zaprojektowane oraz faktycznie nadające się do wykorzystania w celu transportu.
Zgodnie z art. 28j ust. 2 ustawy o VAT przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres nieprzekraczający 90 dni.
W tym przypadku miejscem świadczenia usług będzie kraj, gdzie środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy (następuje „przekazanie kluczyków”).
Przykład 1
Przedsiębiorca ma siedzibę na terenie polski. Posiada on kontrahenta na terenie Niemiec. Pracownicy polskiego przedsiębiorcy udają się na spotkania, lecąc samolotem z Polski do Niemiec. Na miejscu wynajmują, od niemieckiego podmiotu zajmującego się wynajmem aut, samochód na okres 5 dni. Okres 5 dniowy mieści się w limicie 30 dni na używanie samochodu tak, by uznane to zostało za wynajem krótkoterminowy. Polski przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do rozliczenia podatku VAT w Polsce z tytułu importu usług.
Jednak gdyby niemiecki podmiot zajmujący się wynajmem aut, przekazał polskiemu przedsiębiorcy samochód na terenie Polski (dostarczył samochód „pod drzwi”), to wówczas polski przedsiębiorca będzie zobowiązany do rozliczenia podatku VAT z tytułu importu usług w Polsce.
Jakie są skutki podatkowe wynajmu auta na okres powyżej 30 dni?
W przypadku korzystania ze środka transportowego przez okres powyżej 30 dni, zastosowanie ma zasada generalna wyrażona w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT: „miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej”.
Przykład 2
Polski przedsiębiorca wynajmuje samochód na terytorium Niemiec od podmiotu specjalizującego się w wynajmowaniu aut. Okres trwania najmu, strony określiły na 40 dni. Ze względu na to, że przedsiębiorca ma siedzibę na terenie Polski, będzie zmuszony do rozliczenia podatku VAT z tytułu importu usług na terenie kraju. Miejsce przekazania samochodu będzie w tym przypadku bez znaczenia.
Wynajem samochodu za granicą poprzez umowę krótkoterminową - skutki podatkowe
Zgodnie z art. 28j ust. 2 ustawy o VAT, przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni.
Przykład 3
Polski przedsiębiorca podpisał z niemieckim podmiotem, zajmującym się wynajmem aut, umowę na korzystanie z samochodu przez okres 10 dni. Samochód został przekazany przedsiębiorcy na terenie Niemiec. Po zakończeniu 10 dniowego okresu trwania umowy, polski przedsiębiorca postanowił zawrzeć kolejną umowę na okres 25 dni, cały czas korzystając z wypożyczonego auta. Czy taką sytuację można potraktować jako krótkoterminowy wynajem środków transportowych?
Co prawda żadna z powyższych umów oddzielnie nie przekracza 30 dniowego okresu, który traktowany jest jako krótkoterminowy wynajem aut, to jednak w tym przypadku znaczenie będzie miała ciągłość korzystania z samochodu, a nie czas trwania poszczególnych umów.
W związku z tym, druga umowa najmu nie może zostać uznana za najem krótkoterminowy środków transportowych, dlatego polski przedsiębiorca będzie musiał rozliczyć podatek VAT na zasadach ogólnych, tj. w Polsce – miejscu gdzie ma swoją siedzibę.
Jednakże warto pamiętać, że samo podpisanie umowy nie stanowi wyznacznika terminu jej trwania.
Przykład 4
Polski przedsiębiorca podpisał z niemieckim podmiotem, zajmującym się wynajmem aut, umowę na korzystanie z samochodu przez okres 26 dni. Faktycznie polski przedsiębiorca korzystał z samochodu 2 miesiące (zakładając 60 dni). Wówczas umowa wynajmu samochodu nie stanowi usługi wynajmu krótkoterminowego.
Gdy następuje wynajem samochodu za granicą, aby uniknąć późniejszych sporów z organami podatkowymi, należy zwrócić uwagę na dwa kluczowe aspekty, mianowicie:
miejsce przekazania pojazdu,
czas trwania wynajmu auta.
Warunkuje to ustalenie miejsca świadczenia usługi, a co za tym idzie właściwe rozliczenie podatku VAT.
