Przedsiębiorcy mają możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w różnych formach. Od kilku lat w krajowym porządku prawnym funkcjonuje również tzw. działalność nierejestrowana, która nie podlega żadnemu zgłoszeniu. Czy można łączyć ją z wykonywaniem pracy na etacie lub na podstawie umowy cywilnoprawnej?
Działalność nierejestrowana
Przez działalność nierejestrowaną powinniśmy rozumieć każdy rodzaj działalności zarobkowej niewymagającej zgłoszenia rejestracyjnego do CEIDG albo do KRS. Stanowi ona formę uzyskiwania przychodów nieprzekraczających miesięcznie 75% wysokości aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zakres działalności nieewidencjonowanej oraz rodzaj wykonywanych czynności nie ma znaczenia i jest całkowicie dowolny. Oczywiście taka działalność ma charakter drobny i nie może wiązać się z koniecznością uzyskiwania koncesji lub zezwoleń np. na sprzedaż alkoholu lub wyrobów tytoniowych.
Działalność nierejestrowana może być wykonywana zarówno okresowo i nieregularnie, jak i w sposób stały i powtarzający się. To od wykonawcy zależy również, gdzie i w jakich godzinach będzie świadczył swoje usługi i jak dużą grupę klientów będzie obsługiwał. Jeśli w danym miesiącu przychody z takiej działalności przekroczą 75% wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę, to tego rodzaju działalność powinna zostać zgłoszona do właściwego rejestru, najczęściej będzie to CEIDG. Niezależnie od tego przychody osiągane z działalności nieewidencjonowanej powinny być opodatkowane i corocznie rozliczone w ramach podatku dochodowego od osób fizycznych. Rozliczenia dokonuje się poprzez poprawne wypełnienie deklaracji PIT.
Przykład 1.
Pan Kacper od dłuższego czasu wykonuje działalność nierejestrowaną polegającą na zdalnym wykonywaniu zadań administracyjnych dla swoich klientów. Dba o to, aby przychody z takiej działalności nie przekraczały aktualnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. W październiku 2024 roku przychody z tej działalności przekroczyły tę wysokość o 500 zł. Pan Kacper musiał więc zarejestrować się jako jednoosobowy przedsiębiorca w CEIDG. Czy w grudniu 2024 roku jego działalność musi być kontynuowana w takiej formie?
Tak, ponieważ zgodnie z regulacją zawartą w art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców działalność nierejestrowana może być wykonywana pod warunkiem, że wykonawca w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywał działalności gospodarczej. W przedstawionej sytuacji pan Kacper zarejestrował się w CEIDG, a więc będzie mógł powrócić do działalności nieewidencjonowanej dopiero po upływie 60 miesięcy, licząc od dnia zakończenia działalności wpisanej do CEIDG.
Łączenie działalności nierejestrowanej z pracą na umowie
Obecne przepisy nie zakazują łączenia działalności nierejestrowanej z pracą na etacie lub wykonywaniem zadań w ramach żadnej umowy cywilnoprawnej, np. umowy zlecenia lub o dzieło. Moment rozpoczęcia działalności, która nie podlega ewidencjonowaniu, nie ma tutaj większego znaczenia. Innymi słowy, działalność nieewidencjonowana może powstać zarówno przed, jak i po podpisaniu umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Tego rodzaju działalność może być przerywana i wielokrotnie podejmowana w trakcie pracy na etacie lub obowiązywania umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Najważniejsze, aby przychód osiągany z działalności nieewidencjonowanej nie przekraczał wysokości 75% wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, to działalność bezwzględnie musi zostać zgłoszona do właściwego rejestru. Termin na spełnienie tego obowiązku wynosi 7 dni, licząc od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wartości granicznej przychodu uzyskiwanego z dotychczasowej działalności nieewidencjonowanej.
Przykład 2.
Pani Aleksandra jest zatrudniona na umowę o pracę od 2 lat. Chciałaby podjąć dodatkową działalność, która podreperowałaby jej domowy budżet, ale obawia się, że będzie musiała zgłosić ją do CEIDG, czego wolałaby jednak uniknąć. Dodatkowo koleżanka z pracy powiedziała jej, że jakakolwiek działalność podejmowana przy jednoczesnej pracy w ramach stosunku pracy nie pozwala na prowadzenie działalności nierejestrowanej. Czy w tym przypadku pani Aleksandra może podjąć działalność, która nie będzie ewidencjonowana?
Tak, ponieważ praca na etacie w żaden sposób nie przekreśla możliwości podjęcia działalność nierejestrowanej. Kobieta musi tylko pamiętać, aby wysokość osiąganych przez nią przychodów nie przekraczała w ujęciu miesięcznym wysokości 75% wartości aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przykład 3.
Pan Piotr pracuje na 1/2 etatu i ma 2 umowy o dzieło zawarte na czas nieokreślony. Od czasu do czasu wykonuje także drobne usługi na rzecz swoich klientów, przy czym nie wynikają one z żadnych dodatkowo podpisywanych umów. Czy dodatkowa praca pana Piotra powinna zostać gdzieś zgłoszona, czy można ją uznać za działalność nierejestrowaną?
Tego rodzaju działalność spełnia cechy działalności nieewidencjonowanej, jeśli miesięczna wysokość osiąganych z niej przychodów nie przewyższa kwoty stanowiącej 75% wartości aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takim przypadku pan Piotr nie musi jej nigdzie zgłaszać, choć będzie zobowiązany do rozliczenia podatkowego za osiągnięte dodatkowe przychody. Fakt związania umową o pracę i umowami o dzieło nie ma w tym przypadku znaczenia.
Przykład 4.
Pani Malwina od wielu lat prowadzi działalność nierejestrowaną i dba o to, aby nie przekroczyć ustawowego progu przychodów. Kobieta otrzymała niedawno ofertę pracy na cały etat, w której jej wynagrodzenie będzie wyższe niż aktualne minimalne wynagrodzenie za pracę. Czy pani Malwina będzie musiała zrezygnować z wykonywania działalności nierejestrowanej na rzecz umowy o pracę?
Nie, ponieważ można łączyć te 2 aktywności. Wysokość osiąganego wynagrodzenia za pracę nie ma wpływu na wysokość przychodów uzyskiwanych z działalności nieewidencjonowanej.
Przykład 5.
Pan Artur jest związany 3 umowami zlecenia oraz 2 umowami o dzieło. Łącznie uzyskuje z nich wynagrodzenie wielokrotnie przewyższające wartość aktualnego wynagrodzenia za pracę. Mężczyzna chciałby podjąć dodatkową działalność o charakterze nierejestrowanym, jednak obawia się, że ze względu na swoje przychody z umów cywilnoprawnych nie będzie to możliwe. Czy w tym przypadku pan Artur może podjąć działalność nierejestrowaną?
Tak, ponieważ liczba umów cywilnoprawnych ani wysokość uzyskiwanego z nich przychodu nie ma znaczenia przy prowadzeniu działalności nieewidencjonowanej.
Łączenie działalności nierejestrowanej z działalnością rejestrowaną
Skoro przepisy nie zakazują łączenia działalności nieewidencjonowanej z pracą na etacie lub umową cywilnoprawną, to należy zadać pytanie – czy jest to możliwe także w przypadku kontraktów B2B lub wykonywanej działalności podlegającej obowiązkowemu wpisowi do CEIDG albo KRS? Odpowiedź na to pytanie jest przecząca. Umowy B2B charakteryzują się bowiem tym, że ich wykonawca prowadzi własną zarejestrowaną działalność gospodarczą. Przepis art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców wyraźnie zaś wskazuje, że działalność nieewidencjonowana nie może być prowadzona, jeśli w ciągu ostatnich 60 miesięcy dana osoba prowadziła działalność rejestrowaną. Nie można zatem łączyć działalności nieewidencjonowanej z działalnością gospodarczą, która została wpisana do CEIDG albo do KRS. Zakończenie takiej działalności nie oznacza też możliwości natychmiastowego rozpoczęcia działalności nieewidencjonowanej, ponieważ były przedsiębiorca musi odczekać obowiązkowe 60 miesięcy.
Przykład 6.
Pan Krzysztof prowadzi od 2 miesięcy jednoosobową działalność gospodarczą, jednak chciałby wykonywać dodatkową działalność nierejestrowaną. Według wstępnych założeń wysokość miesięcznych przychodów z takiej dodatkowej działalności nie przekraczałaby wartości 500 zł. Czy pan Krzysztof może rozpocząć działalność nieewidencjonowaną?
Nie, ponieważ tego rodzaju działalności nie można łączyć z działalnością wpisaną do CEIDG.
Przykład 7.
Pani Iwona zakończyła prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, która została wykreślona z CEIDG 5 miesięcy temu. Kobieta chciałaby rozpocząć działalność nierejestrowaną – czy ma do tego prawo?
Nie, ponieważ od zakończenia zarejestrowanej działalności gospodarczej nie minęło jeszcze 60 miesięcy, co jest wymagane przez Prawo przedsiębiorców.
Podsumowanie
Działalność nierejestrowana może być z powodzeniem łączona z pracą na etacie lub zadaniami wykonywanymi w ramach umowy cywilnoprawnej. Pamiętajmy jednak, że nie można łączyć jej z działalnością podlegającą wpisowi do CEIDG lub KRS, nie połączymy jej także z umową B2B. Przedsiębiorca, który zakończył prowadzenie działalności rejestrowanej, musi odczekać co najmniej 60 miesięcy, aby mógł powrócić do wykonywania działalności nierejestrowanej.
