Wystawienie PIT-11 przy działalności nierejestrowanej - kiedy jest to konieczne?

Jedną z dostępnych form świadczenia usług jest działalność nierejestrowana. W sytuacji, gdy przedsiębiorca korzysta z usług osób fizycznych prowadzących tego rodzaju działalność, pojawia się pytanie, czy po zakończeniu roku podatkowego konieczne jest wystawienie PIT-11 przy działalności nierejestrowanej? Poniżej wyjaśniamy to zagadnienie.

Zasady rozliczania działalności nierejestrowanej

Zgodnie z art. 20 ust. 1ba ustawy o PIT przychody osiągane z działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców, są kwalifikowane do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy. Zgodnie zaś z art. 5 ust. 1 ww. ustawy nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

W rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców działalność będzie uznana za działalność nierejestrowaną, jeśli będzie wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekroczy w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. W sytuacji, gdy osoba fizyczna wykonuje w ramach działalności nierejestrowanej różne czynności, do ustalenia, czy przychód należny nie przekroczył w poszczególnych miesiącach 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, należy wziąć pod uwagę łączne przychody należne uzyskane z tej działalności w danym miesiącu.

Jednocześnie trzeba wskazać, że od dochodów osiągniętych z ww. tytułu podatnik nie ma obowiązku odprowadzania zaliczek w trakcie roku podatkowego. Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej podatnik powinien wykazać w zeznaniu rocznym PIT-36 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), w specjalnie przeznaczonym do tego celu wierszu: „Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy” oraz opodatkować je według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT (12%, 32%).

Wystawienie PIT-11 przy działalności nierejestrowanej - kto ma obowiązek?

W myśl art. 39 ust. 1 ustawy o PIT płatnicy, o których mowa w art. 32, art. 33 i art. 35, są obowiązani przesłać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, przy którego pomocy naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru PIT-11. 

Natomiast na mocy art. 42g ust. 1 ustawy o PIT płatnicy przesyłają informacje PIT-11:

1. urzędowi skarbowemu – w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym,
2. podatnikowi – w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.

Powyższe przepisy odsyłają do treści art. 32 ust. 1 ustawy o PIT, gdzie wskazano, że zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.

Należy zatem zaznaczyć, że obowiązek sporządzenia i terminowego przesłania informacji PIT-11 dotyczy wyłącznie tych przedsiębiorców, którzy zatrudniają podmioty na podstawie m.in. stosunku pracy. Podkreślenia wymaga, że stosunek pracy stanowi odrębne źródło przychodu określone w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.

Obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 może pojawiać się także w innych przypadkach. Stosownie bowiem do treści art. 42a ust. 1 ustawy o PIT osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 (z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego), są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru PIT-11 o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy którego pomocy naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania.

Ww. przepis dotyczy wypłat kwalifikujących się do zakresu przedmiotowego art. 20 ust. 1 ustawy o PIT. Przepis ten podaje, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: 

• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
• kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego;
• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego;
• alimenty, stypendia;
• świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach;
• dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14;
• dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17. 

Brak obowiązku sporządzenia PIT-11 w zakresie wypłat dokonywanych na rzecz osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną

Celem wyjaśnienia przedstawionego na wstępie problemu trzeba podkreślić, że istotne jest ustalenie właściwego źródła przychodu w ramach działalności nierejestrowanej. Z pewnością należy wykluczyć w tym zakresie tożsamość pomiędzy działalnością nierejestrowaną a stosunkiem pracy.

Dalej zaznaczmy też, że choć działalność nierejestrowana stanowi przychód z innych źródeł, to jednak została zdefiniowana w ustawie o PIT w art. 20 ust. 1ba. Natomiast art. 42a ust. 1 ustawy o PIT odnoszący się do obowiązku sporządzenia informacji PIT-11 dotyczy przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

Powyższe prowadzi zatem do wniosku, że wykonywanie działalności nierejestrowanej nie zostało objęte obowiązkiem sporządzenia informacji PIT-11 z punktu widzenia usługobiorcy będącego przedsiębiorcą.

Przykład 1.

Firma nabywa usługi od pana Konrada świadczącego pracę w ramach działalności nierejestrowanej. Czy firma ma obowiazek sporządzenia PIT-11 i przesłania go do mężczyzny oraz właściwego US?

Firma nie musi sporządzać informacji PIT-11 z tego tytułu, ponieważ ustawa nie nakłada takiego obowiązku. Pan Konrad prowadzący działalność nierejestrowaną samodzielnie rozlicza podatek dochodowy w rocznej deklaracji PIT-36.

Należy podkreślić, że choć świadczenie usług w formie działalności nierejestrowanej przewiduje wiele uproszczeń, to jednak opiera się na zasadzie samorozliczenia podatku dochodowego, co oznacza, że podmiot prowadzący tą formę aktywności nie otrzymuje od usługodawców informacji PIT-11.