Skorzystanie z każdej ulgi umożliwiającej opłacanie niższych składek ZUS wiąże się z obowiązkiem spełnienia wielu ustawowych warunków.
To samo dotyczy ulgi jaką jest ZUS preferencyjny. Czasem może się zdarzyć, że przedsiębiorca przedwcześnie przekreślił swoje prawo do skorzystania z tej ulgi, co zauważył w późniejszym czasie.
Czy po błędnej weryfikacji uprawnień do ZUS-u preferencyjnego można jeszcze skorzystać z tej ulgi? Co z korektą deklaracji ZUS?
Czym jest ulga ZUS preferencyjny?
Nawiązując do art. 18a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku, zwanej dalej ustawą o SUS, ZUS preferencyjny to ulga polegająca na tym, że przedsiębiorca przez z góry określony czas opłaca niższe składki ZUS.
Te niższe składki to jednak nie wszystkie składki ZUS, jakie dotyczą przedsiębiorcy. Ulga ZUS preferencyjny odnosi się wyłącznie do składek ZUS społecznych. Oznacza to, że przedsiębiorca korzystający z ulgi ZUS preferencyjny opłaca przez określony czas niższe składki ZUS społeczne.
Składki ZUS objęte ulgą ZUS preferencyjny | ||
Lp. | Typ składki ZUS | Typ funduszu składek ZUS |
1. | Emerytalna | Społeczne, które przedsiębiorca opłaca sam za siebie |
2. | Rentowa | |
3. | Chorobowa (opłacana dobrowolnie przez przedsiębiorcę) | |
4. | Wypadkowa | |
Należy dodać, że przedsiębiorca może dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego i opłacać z tego tytułu składkę chorobową (w terminie razem z pozostałymi składkami). Nie jest to obowiązkowa składka, która wchodzi w zakres składek na ubezpieczenia społeczne.
Trzeba podkreślić, że ulga ZUS preferencyjny nie dotyczy takich składek jak:
- składki na ubezpieczenie zdrowotne, która ustalana jest od dochodu z działalności gospodarczej (w przypadku stosowania formy opodatkowania skala podatkowa, podatek liniowy) albo od przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym (nie dotyczy przychodów z najmu prywatnego);
- składki na FEP;
- składki na Fundusz Pracy;
- składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
- ewentualne pozostałe.
Przedsiębiorcy często mają jeszcze inną wątpliwość – czy ulgę ZUS preferencyjny można zastosować do składek ZUS społecznych opłacanych za osobę współpracującą?
Ile trwa okres ulgi ZUS preferencyjny?
Okres ulgi ZUS preferencyjny trwa pełne 24 miesiące kalendarzowe. Nie może być rozdzielany i musi być wykorzystany w ciągłości albo przynajmniej w części, jeżeli przedsiębiorca w ciągu owych 24 miesięcy utraci do tej ulgi prawo.
Przedsiębiorca (jeżeli spełnia warunki) może z niego skorzystać zaraz po rozpoczęciu działalności gospodarczej, ale może też najpierw wykorzystać ulgę na start, a po niej rozpocząć korzystanie z ulgi ZUS preferencyjny.
Należy zaznaczyć, że zarówno ulga na start, jak i ulga ZUS preferencyjny są dobrowolne. Przedsiębiorca może z nich skorzystać, ale nie musi.
Przedsiębiorca ma 7 dni na zgłoszenie do ulgi ZUS preferencyjny. Jeżeli nieznacznie przekroczy ten termin, również zostanie zgłoszony do tej ulgi. Warto jednak zachować ten termin, gdyż w niektórych okolicznościach może się okazać, że ZUS zgłosił przedsiębiorcę do ulgi ZUS preferencyjny od kolejnego miesiąca, a to oznacza opłacanie niższych składek ZUS dopiero od rozliczenia za ten kolejny miesiąc.
Kto może skorzystać z ulgi ZUS preferencyjny?
Z ulgi ZUS preferencyjny może skorzystać osoba fizyczna, która prowadzi działalność:
- samodzielnie (również z pracownikami, zleceniobiorcami);
- jako wspólnik spółki cywilnej
– przy czym spełnia warunki do skorzystania z ulgi ZUS preferencyjny.
Z ulgi ZUS preferencyjny nie skorzystają osoby fizyczne prowadzące działalność w postaci wspólnika spółki jawnej, partnerskiej i w postaci wspólnika wszystkich pozostałych spółek osobowych i kapitałowych.
Warunki ulgi ZUS preferencyjny
Nawiązując do art. 18a ustawy o SUS, z ulgi ZUS preferencyjny może skorzystać osoba fizyczna samodzielnie prowadząca działalność albo wspólnik spółki cywilnej, który:
- nie prowadził przez ostatnich 5 lat działalności gospodarczej;
- nie wykonywał, nie wykonuje czynności o takim samym zakresie w ramach prowadzonej działalności na rzecz aktualnego, byłego pracodawcy, jakie wykonywał na jego rzecz na podstawie stosunku pracy.
Błędne zbadanie uprawnień do preferencyjnego ZUS
Przedsiębiorcy mają szereg obowiązków merytorycznych związanych z bieżącym prowadzeniem przedmiotu swojej działalności gospodarczej. Do tego dochodzą obowiązki względem administracji skarbowej, względem pracowników i wielu innych instytucji.
Niejednokrotnie więc zdarza się, że podatnik w nieprawidłowy sposób ustali swoje prawo do ZUS-u preferencyjnego. Skutek tego jest dla niego o tyle niekorzystny, że bezpowrotnie straci cały lub część czasu, w którym mógłby opłacać znacznie niższe składki ZUS-u preferencyjnego.
Nieprawidłowe ustalenie prawa do ZUS-u preferencyjnego może być spowodowane m.in.:
- błędnym określeniem ostatnich 5 lat prowadzonej działalności;
- błędną weryfikacją świadczenia pracy na rzecz byłego pracodawcy;
- omyłkowym zarejestrowaniem przedsiębiorcy od początku prowadzenia działalności albo po okresie wykorzystania ulgi na start do ubezpieczeń społecznych z tzw. pełnym ZUS-em (kodem 05 10 0 0);
- mylnym ustaleniem swojego statusu przedsiębiorcy w ostatnich latach, tzn. gdy przedsiębiorca prowadzący samodzielnie działalność jest dodatkowo wspólnikiem w spółce;
- nieprawidłowym stwierdzeniem, że umowa o pracę, którą ma przedsiębiorca, definitywnie wyklucza prawo do ZUS-u preferencyjnego;
- błędnym ustaleniem prawa do innych ulg wykluczających prawo do ZUS-u preferencyjnego;
- wieloma innymi przypadkami.
Jeżeli taka sytuacja miała już miejsce, tzn. jeżeli przedsiębiorca nieprawidłowo ustalił swoje prawo do ZUS-u preferencyjnego, ale po pewnym czasie zauważył, że jednak je ma, to co w takiej sytuacji powinien zrobić? Czy jest jeszcze możliwość skorzystania z ulgi ZUS preferencyjny? Niekiedy tak.
Błędne zbadanie uprawnień do preferencyjnego ZUS-u a korekta wstecz
Jeżeli przedsiębiorca nieprawidłowo ustalił swoje prawo do ZUS-u preferencyjnego, tzn. jednak miał lub ma do niego prawo, a sądził, że nie ma, to w pierwszej kolejności należałoby ustalić, od kiedy faktycznie je ma.
Jest to niezwykle ważne z uwagi na to, że jeżeli minął już okres 24 miesięcy, to przedsiębiorca nie skorzysta z obniżonych składek ZUS społecznych w ramach ulgi ZUS preferencyjny. Natomiast nawet wtedy powinien dokonać korekty za ten okres. O sposobie korekty w dalszej części publikacji.
W pierwszej kolejności należałoby przytoczyć przypadek, w którym przedsiębiorca zauważył, że błędnie określił swoje prawo do ulgi ZUS preferencyjny i zastanawia się, czy może jeszcze z tej ulgi skorzystać. Ponadto po prawidłowym ustaleniu prawa do ZUS-u preferencyjnego stwierdził on, że nie minął jeszcze pełny okres 24 miesięcy ulgi.
W takim przypadku przedsiębiorca dokonuje korekty wszystkich deklaracji ZUS DRA (samodzielnie prowadzona działalność) albo ZUS RCA (działalność z pracownikami) od początku okresu, za który przysługuje mu ZUS preferencyjny. Przedsiębiorca nie może dokonać korekty ww. deklaracji ZUS tylko za pozostałą część okresu ulgi ZUS preferencyjny, z której może jeszcze skorzystać.
W korekcie ww. deklaracji poprawia on kod tytułu ubezpieczenia, czyli wstawia kod 05 70 0 0 (ewentualnie kod 05 70 plus kody prawa do renty, emerytury czy uwzględniające stopnie niepełnosprawności przedsiębiorcy, jeżeli ma do tych świadczeń uprawnienia).
Co niezwykle ważne, w okresie od początku przysługiwania ZUS-u preferencyjnego, który już minął, przedsiębiorca nie dokonuje wyzerowania swoich raportów imiennych z kodem 05 10 0 0. W korekcie tej nie ujmuje on też obniżonych składek ZUS społecznych w wysokości właściwej dla ulgi ZUS preferencyjny. Pomimo zmiany kodu na 05 70 0 0 składki ZUS społeczne za przeszły, miniony okres (z części lub z całości 24-miesięcznego okresu ZUS-u preferencyjnego) pozostawia takie, jakie były w korygowanej deklaracji ZUS.
Przykład 1.
Jednoosobowy przedsiębiorca bez pracowników po skorzystaniu z ulgi na start zarejestrował się do pełnego ZUS-u, począwszy od 1 lutego 2025 roku. Błędnie ocenił, że świadczył usługi na rzecz byłego pracodawcy z uwagi na to, że świadczył zupełnie inne usługi w ramach działalności niż te, które wykonywał w ostatnim roku w ramach stosunku pracy. Przedsiębiorca w deklaracjach ZUS DRA za okres lutego, marca, kwietnia i maja 2025 roku wykazał kod tytułu ubezpieczenia z tytułu prowadzonej działalności 05 10 0 0. W czerwcu 2025 roku zauważył jednak swój błąd. Sporządził korektę ww. deklaracji ZUS DRA za okres lutego, marca, kwietnia i maja 2025 roku i wstawił kod tytułu ubezpieczenia 05 70 0 0. Niestety, za te miesiące nie będzie mógł ubiegać się o stwierdzenie nadpłaty w składkach ZUS. Za okres lutego, marca, kwietnia i maja 2025 roku utracił on możliwość opłacania niższych składek ZUS z tytułu ulgi ZUS-u preferencyjnego, ale za pozostałe miesiące 24-miesięcznego okresu ma prawo do opłacania niższych składek ZUS społecznych w ramach ww. ulgi.
Przedsiębiorca nie odzyska okresu ulgi ZUS-u preferencyjnego, który już minął. Oznacza to, że za okres ulgi, za który przysługiwało mu opłacanie niższych składek ZUS społecznych, nie odzyska środków pieniężnych. Musi jednak przeprowadzić ww. korektę.
Korzystny natomiast jest fakt, że będzie mógł skorzystać z ZUS-u preferencyjnego w stosunku do niewykorzystanej jeszcze części z 24-miesięcznego okresu.
