Samochody osobowe są przedmiotem opodatkowania podatkiem akcyzowym, stąd na mocy Ustawy z dnia 6 grudnia 2008 o podatku akcyzowym podatnicy obowiązani są do uiszczenia tej daniny. Mowa tutaj w szczególności o transakcjach związanych z importem czy też wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodu osobowego. W pewnych okolicznościach akcyza od samochodu osobowego zapłacona na terytorium kraju może zostać zwrócona, co wiąże się z obowiązkiem spełnienia określonych warunków, które reguluje niniejsza ustawa. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje w zakresie obowiązku uiszczenia akcyzy oraz możliwości jej odzyskiwania!
Akcyza od samochodu osobowego - kiedy należy zapłacić?
Zasadniczo obowiązek uiszczenia akcyzy od samochodu osobowego wymaga ziszczenia się określonych w ustawie przesłanek w zakresie rodzaju transakcji oraz momentu, w którym powstaje obowiązek podatkowy. Obowiązek uiszczenia akcyzy dotyczy ponadto wyłącznie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju. Obowiązek podatkowy na gruncie podatku akcyzowego powstaje zatem w związku z:
-
importem samochodu osobowego, a momentem powstania obowiązku podatkowego jest dzień powstania długu celnego;
-
wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodu osobowego, a momentem powstania obowiązku podatkowego jest przemieszczenie lub nabycie prawa do rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, w zależności od tego, co nastąpiło później, lub moment złożenia wniosku o rejestrację, jeżeli podmiot występujący z wnioskiem o rejestrację na terytorium kraju nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego nie jest jego właścicielem;
-
pierwszą sprzedażą na terytorium kraju samochodu osobowego wyprodukowanego na terytorium kraju, od którego nie została zapłacona akcyza, w związku ze ziszczeniem się wymienionych wyżej przypadków. Obowiązek podatkowy powstaje w tej sytuacji z dniem wydania lub wystawienia faktury, jeżeli istniało takie zobowiązanie.
Warto zwrócić też uwagę na to, że sprzedaż samochodu osobowego na gruncie podatku akcyzowego należy rozumieć bardzo szeroko. Zgodnie z art. 100 ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym za sprzedaż uważa się sprzedaż, zamianę i darowiznę w rozumieniu Kodeksu cywilnego, a także wydanie w zamian za wierzytelności, wydanie w miejsce świadczenia pieniężnego, wydanie w zamian za dokonanie określonej czynności, przekazanie na potrzeby reprezentacji lub reklamy, przekazanie przez podatnika na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników i byłych pracowników oraz użycie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.
Tak szerokie rozumienie sprzedaży i ustalanie obowiązku podatkowego na podstawie momentu przemieszczenia doprowadzało niekiedy do kontrowersyjnych sytuacji, w których to fiskus był zdania, że już samo przemieszczenie wynajętego samochodu osobowego rodziło powstanie obowiązku podatkowego. Nad niniejszym zagadnieniem pochyliliśmy się w innym artykule opublikowanym na łamach naszego portalu.
Procedura zwrotu zapłaconego podatku akcyzowego
Podmiot, który wywiązał się z ciążących na nim obowiązków, do których należy m.in. uiszczenie akcyzy, może w pewnych okolicznościach dochodzić jej zwrotu. Jest to niezwykle istotne zagadnienie, ponieważ wpływa na sytuację majątkowo-finansową jednostki, zwłaszcza że stawka podatku akcyzowego może wynieść aż 18,6% podstawy opodatkowania.
Problematyka zwrotu podatku akcyzowego została uregulowana w art. 107 ustawy o podatku akcyzowym. Zgodnie z pierwszym ustępem tego przepisu „podmiot, który nabył prawo rozporządzania jak właściciel samochodem osobowym niezarejestrowanym wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, od którego akcyza została zapłacona na terytorium kraju, dokonujący dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego, lub jeżeli w jego imieniu ta dostawa albo eksport są realizowane, ma prawo do zwrotu akcyzy na wniosek złożony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego”.
Uzyskanie zwrotu zapłaconej akcyzy możliwe jest w przypadku ziszczenia się powyższych przesłanek ustawowych. O ile warunki związane z terminem zwrotu oraz typem transakcji wydają się jasne, o tyle należy doprecyzować kwestię związaną z rejestracją pojazdu. Ustawa o podatku akcyzowym nie rozróżnia typów rejestracji, w związku z czym nawet czasowa rejestracja pojazdu uniemożliwia skuteczne wnioskowanie o zwrot zapłaconej akcyzy po spełnieniu pozostałych warunków.
Powyższe podkreślił m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 stycznia 2018 r., sygn. 0111-KDIB3-3.4013.243.2017.1.JS: „Dokonanie jakiejkolwiek rejestracji samochodu – również rejestracji czasowej – wyklucza zatem możliwość zwrotu akcyzy w świetle przepisu art. 107 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. W związku z powyższym, jeśli Wnioskodawca dokona wewnątrzwspólnotowej dostawy albo eksportu samochodu osobowego, który został uprzednio czasowo zarejestrowany na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, nie spełni on wszystkich warunków, o których mowa w ww. przepisie, a co za tym idzie, zwrot akcyzy mu nie przysługuje”.
Obowiązki dokumentacyjne związane ze zwrotem akcyzy
Realizacja zwrotu akcyzy wymaga też spełnienia określonych obowiązków dokumentacyjnych, bez których nie ma możliwości odzyskania uiszczonych środków. Przede wszystkim należy wystosować odpowiedni wniosek do właściwego organu podatkowego (zgodnego z objaśnieniami na wniosku – zasadniczo jest to organ, któremu złożono deklaracje lub który wydał decyzję o wysokości akcyzy oraz organ właściwy ze względu na miejsce zamieszkania/siedziby podatnika). Wzór wniosku odnaleźć można w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie zwrotu akcyzy od samochodu osobowego.
Do wniosku należy załączyć dowód zapłaty akcyzy na terytorium kraju lub fakturę z wykazaną kwotą akcyzy oraz dokumenty potwierdzające dokonanie dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu. Dokumentami tymi są w szczególności dokumenty przewozowe, celne, faktura i specyfikacja dostawy oraz inne dokumenty handlowe związane z dostawą wewnątrzwspólnotową albo eksportem (art. 107 ust. 3 i 4 ustawy o podatku akcyzowym).
Jeżeli natomiast wywozu samochodu osobowego podatnik dokonał przy użyciu własnego środka transportu, wówczas do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie o terminie i sposobie wywozu oraz miejscu dostarczenia samochodu osobowego poza terytorium kraju.
W przypadku, gdy wyżej wymienione dokumenty nie potwierdzają dokonania eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy samochodu osobowego, wówczas dopuszcza się inne dokumenty wskazujące na ich wykonanie. Należy do nich w szczególności korespondencja handlowa, dokument dotyczący ubezpieczenia lub frachtu czy też dokument potwierdzający zapłatę za wykonaną dostawę wewnątrzwspólnotową lub eksport (§ 2 powyższego rozporządzenia).
Kiedy akcyza od samochodu osobowego nie jest należna i nie trzeba dochodzić jej zwrotu?
Tytułem zakończenia warto jeszcze wspomnieć o przewidzianym w ustawie przypadku, który nie generuje obowiązku podatkowego na gruncie podatku akcyzowego, a co za tym idzie – nie powoduje konieczności uiszczania akcyzy i dochodzenia ewentualnego zwrotu w przyszłości.
Zgodnie z art. 101 ust. 2a ustawy o podatku akcyzowym obowiązek podatkowy z tytułu WNT samochodu osobowego oraz sprzedaży samochodu wyprodukowanego na terytorium kraju nie powstanie, jeżeli ten samochód osobowy został dostarczony wewnątrzwspólnotowo lub został wyeksportowany w terminie 30 dni od WNT lub pierwszej sprzedaży, a podatnik posiada dowody potwierdzające wywóz towaru.
