WNT samochodu a obowiązek podatkowy w akcyzie - jak wygląda?

Wewnątrzwspólnotowe nabycie (dalej: WNT) samochodu osobowego wiąże się z obowiązkiem rozliczenia nie tylko podatku VAT, lecz także akcyzy. Ustawa o podatku akcyzowym normuje w szczególności moment powstania obowiązku podatkowego przy WNT samochodu. Prawidłowość rozpoznania momentu, w którym powstaje obowiązek podatkowy, wpływa z kolei na rozpoczęcie biegu terminu do złożenia deklaracji i zapłaty podatku.
Istotną kwestią w niniejszej materii jest również ustalenie, czy chodzi o samochód osobowy, czy też ciężarowy. Podkreślić należy, że właściwa klasyfikacja pojazdu jest niezwykle ważna, ponieważ opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają wyłącznie samochody osobowe.
W pierwszej kolejności rozważymy, jakie pojazdy podlegają tak naprawdę obowiązkowi rozliczenia akcyzy, a następnie skoncentrujemy się na głównym wątku niniejszego artykułu, tj. WNT samochodu a obowiązek podatkowy w akcyzie!

Adnotacja „ciężarowy” może wprowadzić podatnika w błąd

Tytułem wstępu warto przytoczyć kilka wskazówek w przedmiocie odróżnienia samochodu osobowego, który podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, od samochodu ciężarowego niebędącego przedmiotem opodatkowania.

Dokonując zakupu tzw. busa, bardzo często dokumentacja rejestracyjna takiego pojazdu zawiera adnotację, iż jest to samochód ciężarowy. Bazując tylko i wyłącznie na takiej informacji, podatnik może dojść do błędnego przekonania, że podatku akcyzowego płacić nie musi. Tymczasem adnotacje te nie mają zazwyczaj nic wspólnego z klasyfikacją na podstawie Nomenklatury Scalonej (CN). Zgodnie z art. 3 Ustawa o podatku akcyzowym do celów poboru akcyzy i oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy stosuje się klasyfikację w układzie odpowiadającym Nomenklaturze Scalonej (CN) zgodną z Rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej. Ustawa o podatku akcyzowym zawiera ponadto w art. 100 ust. 4 definicje samochodu osobowego, zgodnie z którą
„samochody osobowe są to pojazdy samochodowe i pozostałe pojazdy mechaniczne objęte pozycją CN 8703 przeznaczone zasadniczo do przewozu osób, inne niż objęte pozycją 8702, włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi, z wyłączeniem pojazdów samochodowych i pozostałych pojazdów, które nie wymagają rejestracji zgodnie z przepisami o ruchu drogowym”.

Jeżeli więc dany pojazd zostanie zakwalifikowany jako pojazd przeznaczony zasadniczo do przewozu osób (CN 8703), wówczas podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, pomimo że w jego dowodzie rejestracyjnym widnieje adnotacja „samochód ciężarowy”.

Powyższe stanowisko potwierdza w szczególności wyrok WSA w Warszawie z 14 września 2017 r., sygn. V SA/Wa 1147/17. Niniejsze orzeczenie zawiera także wiele praktycznych wskazówek, które mogą przyczynić się do ustalenia przedmiotu opodatkowania, także w przypadku, gdy w pojeździe dokonano przeróbek.

WNT samochodu a obowiązek podatkowy w akcyzie - od czego zależy?

Moment powstania obowiązku podatkowego w związku z dokonaniem WNT samochodu osobowego może powstać w trzech różnych momentach (art. 101 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym):

1. z dniem przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu na terytorium kraju;

2. z dniem nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło po przemieszczeniu samochodu osobowego na terytorium kraju;

3. z dniem złożenia wniosku o rejestrację samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym – jeżeli podmiot występujący z wnioskiem o rejestrację na terytorium kraju nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego nie jest jego właścicielem.

Należy w tym miejscu również podkreślić, że obowiązek podatkowy na gruncie podatku akcyzowego powstaje wyłącznie w przypadku samochodu niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju.

O ile powyższe przepisy wydają się dość zrozumiałe, o tyle duże kontrowersje wywoływała kwestia samochodów wynajmowanych za granicą, użytkowanych następnie na terytorium Polski. Organy podatkowe bardzo często sprowadzały do wspólnego mianownika pojęcia „najem samochodu” z terminem „rozporządzenie samochodem osobowym jak właściciel”. Orzecznictwo sądowe stanęło po stronie podatników. Rozwinięcie tego tematu poniżej.

Wynajem samochodu za granicą i przemieszczenie go do kraju bez konsekwencji

Przemieszczenie wynajętego samochodu z kraju UE do Polski bez jego rejestracji zostało uznane za zdarzenie kreujące obowiązek podatkowy m.in. w interpretacji indywidualnej z 2 października 2018 r. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-3.4013.195.2018.1.JS.

Niekorzystną dla podatników interpretację zakwestionował w szczególności WSA we Wrocławiu w wyroku z 27 listopada 2018 r., sygn. I SA/Wr 820/18 oraz wyroku z 5 września 2019 r., sygn. I SA/Wr 305/19. Skład orzekający uznał, że:
„Należy zauważyć, że przedmiotowe samochody zostaną wynajęte na terytorium Niemiec i zwrócone do wypożyczalni po dokonaniu czynności, o których mowa we wniosku. Będą to pojazdy zarejestrowane i dopuszczone do ruchu w Niemczech (nie zaś na terytorium Polski). Z wniosku wynika ponadto, że wnioskodawca nie ma zamiaru rejestracji wynajętych samochodów w Polsce. Tym samym u wnioskodawcy nie powstanie z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego przedmiotowych samochodów obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym i w konsekwencji nie zaistnieje obowiązek rozliczenia i zapłaty akcyzy”.

Eksport lub WDT w ciągu 30 dni bez akcyzy

Ustawodawca dopuścił pewne odstępstwo, które zostało unormowane w art. 101 ust. 2a ustawy o podatku akcyzowym. Zgodnie z niniejszą normą prawną obowiązek podatkowy z tytułu WNT samochodu osobowego nie powstanie, jeżeli ten samochód osobowy został dostarczony wewnątrzwspólnotowo lub wyeksportowany w terminie 30 dni, a podatnik ma dowody potwierdzające wywóz towaru. Dokumentami tymi mogą być w szczególności: dokumenty przewozowe, celne, faktura i specyfikacja dostawy oraz inne dokumenty handlowe związane z dostawą wewnątrzwspólnotową albo eksportem (art. 107 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym).

Co również istotne, omawiana ustawa przewiduje także zwrot podatku akcyzowego w przypadku, gdy akcyza została zapłacona na terytorium kraju, a podatnik dokonał eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy danego samochodu osobowego. Zwrot akcyzy następuje na wniosek złożony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego (art. 107 ust. 1). Właściwym organem w sprawie zwrotu akcyzy jest naczelnik urzędu skarbowego, któremu została złożona deklaracja lub który wydał decyzję określającą wysokość akcyzy (art. 107 ust. 5).