Amortyzacja liniowa - zasady stosowania przez przedsiębiorców

Wśród możliwych metod pomniejszania wartości środków trwałych to właśnie amortyzacja liniowa jest najprostszą w zastosowaniu, a co za tym idzie - najczęściej wybieraną przez przedsiębiorców.

Głównym założeniem tej metody jest zużywanie się środka trwałego równomiernie w ciągu całego okresu użytkowania. Zatem odpisy amortyzacyjne dokonywane są w tej samej wysokości, od stałej postawy oraz wg tej samej stawki. Jakie możliwości daje amortyzacja liniowa? Sprawdź poniżej

Na czym polega amortyzacja liniowa?

Jak zostało zauważone, amortyzacja liniowa polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych od niezmiennej podstawy i zgodnie ze stałą stawką. Wysokość odpisów ustala się na podstawie wartości wskazanych w tabeli rocznych stawek amortyzacyjnych (załącznik nr 1 ustawy o PIT). Działania, jakie podatnik musi podjąć, stosując omawianą metodę, to w szczególności:

1. ustalenie wartości początkowej środka trwałego,

2. określenie rodzaju środka trwałego, przypisanie go do określonej grupy KŚT, aby wprowadzić przedmiot do ewidencji środków trwałych,

3. wskazanie wartości procentowej amortyzacji na podstawie tabeli rocznych stawek amortyzacyjnych,

4. obliczenie wartości rocznego, kwartalnego bądź miesięcznego odpisu amortyzacyjnego.

Po wykonaniu powyższych działań podatnik wprowadza dany przedmiot - nie później niż w miesiącu przekazania do użytkowania - do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Ostatnią czynnością jest już rozliczanie odpisów amortyzacyjnych metodą liniową. Pierwszy odpis amortyzacyjny powinien zostać ujęty w kosztach w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym dany składnik majątku został przyjęty do użytkowania.

Przykład 1.

Pan Adam prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą kupił w lipcu maszynę do robót budowlanych o wartości 10 000 zł netto. Pan Adam jest podatnikiem VAT czynnym, stąd kwota zakupu netto będzie stanowiła wartość początkową (nie poniósł on żadnych dodatkowych kosztów związanych z zakupionym środkiem trwałym). Maszyna spełnia wszystkie warunki niezbędne do ujęcia jej w ewidencji środków trwałych. Zastosowana została amortyzacja liniowa, zgodnie z KŚT stawka amortyzacyjna wynosi 20%. Maszyna będzie zatem amortyzowana przez okres 5 lat, a amortyzacja roczna wyniesie 2000 zł (10 000 * 20%). Natomiast miesięczny odpis wyniesie 166,67 zł (2000 / 12).

Amortyzacja liniowa umożliwia podatnikowi ponadto obniżenie stawek podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Można tego dokonać począwszy od miesiąca wprowadzenia składnika majątku do ewidencji lub od pierwszego miesiąca każdego kolejnego roku podatkowego.

Przyspieszona amortyzacja liniowa

W przypadkach określonych przez art. 22i ustawy o PIT stawki amortyzacyjne mogą zostać podwyższone. Dotyczy to tych środków trwałych, które są np. używane bardziej intensywnie lub w warunkach złych bądź pogorszonych. Przepisy podają współczynniki, które można zastosować poprzez przemnożenie ich przez stawkę amortyzacji. Dla konkretnego środka trwałego współczynnik może wynosić maksymalnie:

• budynki i budowle używane w warunkach pogorszonych - 1,2;

• budynki i budowle używane w warunkach złych - 1,4;

• maszyny, urządzenia i środki transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych lub wymagające szczególnej sprawności technicznej - 1,4;

• maszyny i urządzenia zaliczone do grupy 4-6 i 8 KŚT poddane szybkiemu postępowi technicznemu - 2,0.

Indywidualna amortyzacja liniowa

Stawka amortyzacyjna może zostać ustalona indywidualnie, jeżeli zostaną spełnione odpowiednie warunki. Ta amortyzacja liniowa może zostać zastosowana jedynie w przypadku środków trwałych, które były używane lub takich, które zostały poddane ulepszeniu. Jednym z warunków jest również to, żeby były to składniki majątku po raz pierwszy wprowadzane do ewidencji środków trwałych podatnika.

Dla tych środków trwałych ustawa przewiduje minimalne okresy amortyzacji:

1) dla środków trwałych z grupy 3-6 i 8 KŚT:

• 24 miesiące - jeśli wartość początkowa jest mniejsza niż 25 000 zł,

• 36 miesięcy - gdy wartość początkowa wynosi od 25 000 zł do 50 000 zł,

• 60 miesięcy - w pozostałych przypadkach;

2) dla środków transportu:

• 30 miesięcy;

3) dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna wynosi 2,5%:

• 40 lat - pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji prowadzonej przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.

4) dla pozostałych budynków (lokali) i budowli:

• 10 lat (ustawa wyróżnia dwa wyjątki: pierwszym są trwale związane z gruntem budynki handlowo-usługowe wymienione w rodzaju 103 KŚT i inne budynki niemieszkalne wymienione w rodzaju 109 KŚT trwale związane z gruntem; drugim wyjątkiem są kioski towarowe o kubaturze poniżej 500 m3, domki kempingowe oraz budynki zastępcze - w przypadku obu tych wyjątków okres amortyzacji nie może być krótszy niż 3 lata).

Ważną kwestią jest ustalenie, które środki trwałe - zgodnie z ustawą - są uznane za używane lub poddane ulepszeniu. Za używane środki trwałe uważa się te składniki majątku, które przed nabyciem (zakupem) przez podatnika były wykorzystywane co najmniej przez okres:

• 6 miesięcy - w przypadku środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu,

• 60 miesięcy - w przypadku budynków (lokali) i budowli.

Z kolei środki trwałe mogą zostać uznane za ulepszone, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji podatnik poniósł wydatki na ulepszenie stanowiące co najmniej:

• 20% wartości początkowej - w przypadku środków trwałych z grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków transportu,

• 30% wartości początkowej - w przypadku budynków (lokali) i budowli. 

Amortyzacja liniowa indywidualna może zostać zastosowana również dla przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych. Warunkiem jest, aby dla:

• inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach - okres amortyzacji nie był krótszy niż 10 lat,

• pozostałych inwestycji - okres amortyzacji należy ustalić wg zasad określonych w art. 22j ust. 1 pkt 1 i 2.

W przypadku odwiertów rozpoznawczych lub wydobywczych, a także platform wiertniczych lub produkcyjnych mogą zostać również ustalone indywidualne stawki amortyzacyjne. Okres amortyzacji nie może być jednak krótszy niż 60 miesięcy.

Przykład 2.

Pani Anna w 2017 roku zakupiła samochód osobowy z 2012 roku za 20 000 zł. Z uwagi na to, że samochód był używany, chciałaby ona zastosować amortyzację liniową indywidualną. Może to zrobić, jeżeli jest w stanie udowodnić, że pojazd był używany przed nabyciem przez okres minimum 6 miesięcy. Aby tak się stało, musi ona posiadać dokumenty, które o tym zaświadczą (np. karta pojazdu czy dowód rejestracyjny). Maksymalna stawka, jaką może ona zastosować, wynosi 40%. Samochód byłby wówczas amortyzowany przez 2,5 roku.

Zatem należy wnioskować, że amortyzacja liniowa środków trwałych przez przedsiębiorcę umożliwia w określonych przypadkach podwyższenie lub obniżenia odpisu.