0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Jakie skutki podatkowe wywołuje darowizna środka trwałego?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Najczęściej darowizna środka trwałego dotyczy osób z najbliższej rodziny, co jest rozwiązaniem korzystnym podatkowo, ponieważ taka darowizna jest zwolniona od podatku od spadków i darowizn. Może jednak zdarzyć się sytuacja, w której darowizna jest dokonywana na rzecz osoby trzeciej. Właśnie taki przypadek będzie przedmiotem naszej dzisiejszej analizy. 

Darowizna na rzecz osoby trzeciej a podatek od spadków i darowizn

Po pierwsze wskażmy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT przepisów ustawy o podatku dochodowym nie stosuje się do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Oznacza to, że ewentualne skutki podatkowe darowizny środka trwałego będziemy rozpatrywać w kontekście podatku od spadków i darowizn.

Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn ciąży na osobie obdarowanej. To ona jest zobowiązana do rozliczenia podatku, co w dużej mierze zależy od stopnia pokrewieństwa. Do tzw. III grupy podatkowej należą osoby niespokrewnione i niewymienione w grupie I oraz II. Klasycznym przykładem osób zaliczanych do III grupy podatkowej są narzeczeni czy osoby pozostające w nieformalnym związku partnerskim.

W przypadku takich osób kwota wolna od podatku wynosi 5733 zł (dotyczy roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok). Obowiązują również wysokie stawki podatku – w zależności od wartości przedmiotu darowizny – będzie to stawka 12%, 16% lub 20%.

Dodatkowo wskażmy, że w myśl art. 17a ust. 1 ustawy SD podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru SD-3. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. 

Na mocy art. 17a ust. 2 ww. ustawy obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika (którym jest notariusz sporządzający akt notarialny umowy darowizny, co najczęściej ma miejsce w przypadku darowizny nieruchomości).

W podatku od spadków i darowizn wysokość zobowiązania podatkowego jest ustalana w formie decyzji naczelnika urzędu skarbowego. W tym wypadku nie wydaje się postanowienia o wszczęciu postępowania (art. 165 § 7 pkt 1 Ordynacji podatkowej). Termin płatności podatku to 14 dni, licząc od dnia otrzymania decyzji. Dopiero po tym czasie zaczynają biec ewentualne odsetki od zaległości podatkowych.

Osoba trzecia otrzymująca darowiznę w postaci środka trwałego ma obowiązek złożenia deklaracji SD-3 w terminie miesiąca od dnia otrzymania darowizny. Na podstawie deklaracji naczelnik US ustala kwotę podatku do zapłaty w formie decyzji, biorąc pod uwagę kwotę wolną.

Darowizna środka trwałego a skutki dla darczyńcy

Jak wskazaliśmy na początku, darowizna nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Trzeba jednak zauważyć, że nieodpłatne przekazanie będzie miało swoje skutki w zakresie amortyzacji. Otóż, jak wynika z treści art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

Podatkowa amortyzacja kończy się zatem w momencie, kiedy dochodzi m.in. do zbycia środka trwałego. Przy czym przepis nie określa, że chodzi tu jedynie o odpłatne zbycie. Również w przypadku nieodpłatnego zbycia – w formie darowizny – należy zakończyć amortyzację. Dalsze amortyzowanie składnika, wobec którego wyzbyto się prawa własności, nie jest możliwe, ponieważ jednym z warunków uznania mienia za środek trwały jest legitymowanie się prawem własności (art. 22a ust. 1 ustawy o PIT).

Pozostała niezamortyzowana wartość początkowa środka trwałego nie może stanowić kosztu podatkowego. Z drugiej jednak strony podatnik nie musi korygować wstecz dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Potwierdza to interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 15 lutego 2017 roku (nr 1061-IPTPB1.4511.1050.2016.1.MM). W piśmie tym organ wskazał, że darowizna jako jedna z form zbycia wyznacza datę zakończenia dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Nie powoduje jednak konieczności żadnych ich korekt w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Odpisy naliczone w okresie używania składnika majątku na potrzeby działalności pozostają kosztem uzyskania przychodu u darczyńcy. Ostatniego odpisu amortyzacyjnego dokonywanego od wartości początkowej amortyzowanego środka trwałego, który następnie zostaje darowany, można dokonać za miesiąc, w którym darowizna została dokonana.

Darowizna środka trwałego wyznacza końcowy moment dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Należy pamiętać, że nieumorzona wartość początkowa nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu.

Kontynuacja amortyzacji u obdarowanej osoby trzeciej

Zakładając, że obdarowana osoba trzecia zamierza wykorzystywać środek trwały we własnej działalności gospodarczej, trzeba wskazać, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a) ustawy o PIT nie uważa się za koszt podatkowy odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeżeli:

  • nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, lub
  • dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
  • nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, lub
  • nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku.

Skoro jednak darowizna na rzecz osoby trzeciej nie korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, to ww. wyłączenie nie znajdzie zastosowania. W takim przypadku osoba trzecia ustala wartość początkową środka trwałego stosownie do art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, który podaje, że za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z uwzględnieniem ust. 2-18, uważa się, w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Podkreślenia zatem wymaga, że w takim przypadku nie mamy do czynienia z zasadą kontynuacji amortyzacji, co potwierdza treść interpretacji Dyrektora KIS z 7 czerwca 2023 roku (nr 0114-KDIP3-2.4011.387.2023.3.MT).

Przykład 1.

Pan Franciszek prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą posiada w swojej firmie środek trwały o wartości początkowej 50 000 zł (wartość umorzona 20 000 zł). Postanowił przekazać ten środek swojej narzeczonej – pani Wiktorii, która również zamierza wykorzystywać środek trwały w swojej działalności. Na dzień darowizny wartość rynkowa środka trwałego to 40 000 zł. W jaki sposób kobieta powinna ustalić wartość początkową środka trwałego?

Pani Wiktoria jako osoba trzecia będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn z uwagi na brak możliwości zastosowania zwolnienia. Jednocześnie nie znajdzie tu zastosowania zasada kontynuacji amortyzacji, co oznacza, że wartością początkową podlegającą amortyzacji będzie kwota 40 000 zł.

Osoba trzecia, która opłaciła z tytułu otrzymanej darowizny podatek od spadków i darowizn jako wartość początkową podlegającą amortyzacji, może przyjąć wartość rynkową środka trwałego z dnia darowizny.

Podsumowując powyższe, należy wskazać, że darowizna środka trwałego na rzecz osoby trzeciej będzie powodować u osoby obdarowanej konieczność rozliczenia podatku od spadków i darowizn. Jednocześnie jednak nie będzie w takim przypadku obowiązywać zasada kontynuacji amortyzacji, a zatem obdarowany może ustalić „nową” wartość początkową środka trwałego.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów