Amortyzacja samochodu osobowego i ciężarowego - warto wiedzieć

Wielu przedsiębiorców nie wyobraża sobie prowadzenia działalności bez wykorzystania samochodów. Aby zaliczyć do kosztów firmowych wydatki związane z użytkowaniem pojazdu, nie trzeba go wprowadzać do ewidencji środków trwałych. Jednak wielu przedsiębiorców decyduje się na taki krok. Przedsiębiorca, który wprowadza samochód do ewidencji środków trwałych, najczęściej kieruje się względami podatkowymi. Otóż daje mu to możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych, które następnie są księgowane do kosztów firmowych. Sprawdź, jak powinna zostać przeprowadzona amortyzacja samochodu osobowego i ciężarowego w firmie!

Środek trwały

Ustawa o PIT nie wskazuje jednoznacznie definicji środka trwałego, jednakże art. 22a ust. 1 wspomnianej ustawy określa jakie składniki majątku podlegają amortyzacji. Czytamy w nim: amortyzacji podlegają (...) stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
2. maszyny, urządzenia i środki transportu,
3. inne przedmioty

- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.

Żeby zostać zaliczonym do środków trwałych, sprzęt musi spełnić jednocześnie 5 warunków:

1. przewidywany okres używania w działalności powinien być dłuższy niż rok,
2. powinien być nabyty lub wytworzony we własnym zakresie przez przedsiębiorcę,
3. powinien stanowić własność lub współwłasność podatnika,
4. powinien być kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
5. podatnik powinien go wykorzystywać do celów związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddanym do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

Amortyzacja środków trwałych

Amortyzacja środka trwałego polega na systematycznym odpisywaniu części jego wartości w koszty w związku z jego zużyciem. Odpisy amortyzacyjne rozłożone są na określony czas. Amortyzacja rozpoczyna się w miesiącu następnym po przyjęciu środka do użytkowania, a kończy po zrównaniu wartości odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową środka trwałego lub odpisów umorzeniowych z wartością początkową lub wartością z chwilą przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru.

Co do zasady, amortyzacji podlegają środki trwałe o wartości wyższej niż 10 000 zł wykorzystywane w działalności powyżej roku. W przypadku, gdy środek trwały będzie wykorzystywany w działalności krócej niż rok, może zostać zaliczony bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu oddania do używania.

Przedsiębiorca może również jednorazowo zamortyzować środek trwały o niskiej wartości. Korzystając z takiej możliwości, musi wprowadzić składnik majątku do ewidencji środków trwałych najpóźniej w miesiącu oddania go do używania i dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu oddania do używania lub w miesiącu następnym. Poza amortyzacją jednorazową każdy podatnik ma do wyboru 3 inne metody – amortyzację liniową, degresywną oraz przyśpieszoną.

Amortyzacja liniowa

Najprostszą i najczęściej wybieraną metodą amortyzacji jest amortyzacja liniowa. Przy jej wyborze zakłada się, że środek trwały przez cały rok będzie się zużywał w takim samym stopniu. Polega ona na dokonywaniu co miesiąc odpisów amortyzacyjnych o równej wartości. Stawkę amortyzacji wybiera się w oparciu o ustalenia z załącznika nr 1 do ustawy o PIT, te zaś ustalone zostały na podstawie Klasyfikacji Środków Trwałych.

W odniesieniu do środków trwałych:

• wpisanych po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych,
• spełniających ustawową definicję środka trwałego ulepszonego lub używanego,

możliwe jest zastosowanie metody liniowej z indywidualną stawką amortyzacyjną, która pozwala na szybszą amortyzację środka trwałego.

Degresywna amortyzacja samochodu

Zastosowanie amortyzacji degresywnej możliwe jest w odniesieniu do maszyn oraz urządzeń zaliczanych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, jak i środków transportu poza samochodami osobowymi. W przypadku tej metody amortyzacji zakłada się, że wydajność środka trwałego z czasem maleje.

W pierwszym roku stawka amortyzacji podwyższana jest o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Amortyzacja w pierwszym roku ustalana jest od wartości początkowej, w kolejnych od wartości początkowej pomniejszonej o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych. W przypadku, gdy odpisy wyliczone drogą degresywną byłyby niższe niż amortyzacja według metody liniowej, podatnik dokonuje odpisów metodą liniową.

Metoda ta jest zdecydowanie korzystniejsza dla podatnika, gdyż wartość odpisów amortyzacyjnych w początkowym okresie amortyzacji jest o wiele wyższa niż w latach późniejszych, w wyniku czego dokonywane odpisy stanowią dla podatnika coraz mniejszy koszt działalności.

Amortyzacja przyśpieszona

Podatnik ma również do wyboru metodę przyspieszoną, inaczej zwaną metodą indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Jak sama nazwa wskazuje, metoda ta daje podatnikowi możliwość ustalenia indywidualnej stawki amortyzacji w przypadku nabycia używanych lub ulepszonych środków trwałych. Należy dodatkowo pamiętać, że taka możliwość istnieje wyłącznie w odniesieniu do środków wprowadzanych do ewidencji po raz pierwszy. W zależności od tego, do jakiej grupy środek trwały został zaliczony, określony został minimalny okres jego amortyzacji.

Jednorazowa amortyzacja samochodu

Amortyzacja jednorazowa samochodów o wartości powyżej 10 000 zł dostępna jest wyłącznie dla składników majątku zaliczanych do 3-8 grupy KŚT za wyjątkiem samochodów osobowych.

Dodatkowo należy pamiętać, że ta metoda amortyzacji przeznaczona jest wyłącznie dla przedsiębiorców posiadających status małych podatników oraz przedsiębiorców rozpoczynających w danym roku podatkowym działalność.

Jednorazowa wartość odpisu amortyzacyjnego w danym roku podatkowym nie może być wyższa niż 50 tysięcy euro. Jeśli odpis nie obejmuje całkowitej wartości początkowej, kolejny odpis może zostać dokonany dopiero w następnym roku podatkowym. Co roku podatnicy otrzymują nowy limit, jednak jego niewykorzystanie nie powoduje jego przejścia na kolejny rok podatkowy.

Amortyzacja samochodu osobowego

Samochód osobowy jest środkiem trwałym w odniesieniu do którego nie każda stawka amortyzacyjna może zostać zastosowana. W tym wypadku możliwe jest zastosowanie jednej z 3 metod:

→ liniowa amortyzacja samochodu - maksymalna roczna stawka amortyzacyjna nie może przekroczyć 20%, zaś maksymalny okres amortyzacyjny w tym wypadku wynosi 5 lat,

Przykład 1.

Pan Janusz będący czynnym podatnikiem VAT na cele prowadzonej działalności gospodarczej zakupił nowy samochód osobowy. Wartość samochodu wraz z wszystkimi opłatami wynosiła 50 000 zł netto. Pan Janusz zdecydował się na amortyzację liniową. W przypadku nowego samochodu osobowego zastosowanie ma standardowa stawka amortyzacji w wysokości 20%. Pozwala to na zamortyzowanie pojazdu w ciągu 5 lat.

Dodatkowo pojazd będzie wykorzystywany zarówno do celów prowadzonej działalności, jak i do celów prywatnych, w związku z czym nieodliczone 50% podatku VAT zostanie doliczone do wartości początkowej pojazdu.

50 000 x 23% = 11 500 zł /2 = 5 750 zł

50 000 + 5 750 = 55 750 zł.

5 lat = 60 miesięcy

Tak wyliczoną wartość początkowa pojazdu w wysokości 55 750 zł należy pomnożyć przez 20% stawkę amortyzacji, co w konsekwencji daje roczny odpis umorzeniowy w wysokości 11 150 zł.

Zatem przedsiębiorca dokona 59 odpisów w wysokości 929,17 zł oraz jednego odpisu w wysokości 928,97 zł.

→ amortyzacja przyśpieszona - maksymalna roczna stawka amortyzacyjna w odniesieniu do samochodów osobowych może wynosić 40%, co pozwala na skrócenie okresu amortyzacji do 2,5 roku,

Przykład 2.

Pan Wiesław niebędący płatnikiem VAT na cele prowadzonej działalności gospodarczej zakupił używany samochód osobowy. Wartość pojazdu wraz z wszystkimi opłatami wynosiła 5 000 zł brutto. Pan Janusz zdecydował się na amortyzację liniową przyśpieszoną, którą mógł wybrać ze względu na to, że wcześniejszy właściciel użytkował pojazd przez 4,5 roku.

W przypadku używanych samochodów osobowych przyśpieszona stawka amortyzacji wynosi 40%. Roczna amortyzacja w tym przypadku wynosić będzie 2 000 zł. Zatem przedsiębiorca będzie mógł dokonać 30 odpisów amortyzacyjnych, z czego 29 odpisów o wartości 166,66 zł oraz jednego odpisu w wysokości 166,86 zł.

Możliwe byłoby również zastosowanie amortyzacji liniowej w wysokości 20%, co wydłużyłoby okres amortyzacji do 5 lat. W przypadku tej metody amortyzacji przedsiębiorca w koszty firmowe mógłby zaliczyć 59 odpisów w wysokości 83,33 oraz 1 odpis w wysokości 83,53 zł.

→ jednorazowa amortyzacja samochodu - wybór tej stawki amortyzacyjnej możliwe jest wyłącznie w przypadku gdy wartość początkowa pojazdu nie przekracza 10 000 zł.

Przykład 3.

Pan Emil niebędący płatnikiem VAT na cele prowadzonej działalności zakupił samochód osobowy o wartości 10 000 zł brutto. W związku z tym, że wartość pojazdu jest niższa niż 10 000 zł, pojazd może zostać zamortyzowany jednorazowo w miesiącu przyjęcia pojazdu na stan firmy.

W przypadku zaliczania samochodów osobowych do środków trwałych firmy należy pamiętać o pewnych związanych z tym ograniczeniami - nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej 150 000 zł.

Amortyzacja samochodu ciężarowego

W odniesieniu do samochodów ciężarowych zaliczonych do środków trwałych przedsiębiorcy mają możliwość zastosowania jednej z 4 dostępnych metod amortyzacji. Są to:

• amortyzacja liniowa,
• amortyzacja jednorazowa,
• amortyzacja degresywna,
• amortyzacja ze stawką indywidualną.

Każda z metod posiada swoje cechy charakterystyczne. Można do nich zaliczyć:

→ amortyzacja jednorazowa - W przypadku samochodów ciężarowych (spełniających warunki ustawy uznające je za pojazd ciężarowy) mały podatnik oraz początkujący przedsiębiorca mogą zastosować jednorazową amortyzację w ramach pomocy de minimis.

Łączna wartość odpisów amortyzacyjnych w trakcie roku podatkowego nie może przekraczać 50 000 euro. Odpisu amortyzacyjnego można dokonać w miesiącu przyjęcia samochodu do ewidencji środków trwałych firmy. Bez znaczenia dla urzędów jest fakt czy środki na zakup pojazdu pochodziły z majątku firmowego, prywatnego przedsiębiorcy czy też pochodziły z kredytu.

Przykład 4.

Pan Grzegorz rozliczający się w ramach KPiR i niebędący płatnikiem VAT na cele prowadzonej działalności zakupił samochód ciężarowy o masie całkowitej powyżej 3,5 ton za kwotę 34 000 zł brutto. Z uwagi na fakt, że zakupiony pojazd spełnia warunki ustawy uznania go za pojazd ciężarowy, możliwe jest zastosowanie amortyzacji jednorazowej w ramach pomocy de minimis. Zatem cała wartość pojazdu zostaje ujęta w KPiR w miesiącu przyjęcia pojazdu do użytkowania. 

→ degresywna amortyzacja samochodu - polega na zastosowaniu wysokiego współczynnika amortyzacji 2,0, co pozwala na dwa razy szybszą amortyzację. W praktyce oznacza to, że stawkę amortyzacyjną wynikającą z wykazu stawek zwiększa się o 2. W drugim roku podatkowym zmniejsza się wartość początkową o wartość dokonanych odpisów. W dalszym ciągu zastosowanie ma podwyższona stawka. Stosowana jest ona do momentu zrównania wartości odpisów z wartością odpisów, jeśli stosowana była amortyzacja liniowa. Po zrównaniu wartości odpisów stosuje się amortyzację liniową,

Przykład 5.

Pan Zbyszek niebędący płatnikiem VAT zakupił na cele prowadzonej działalności gospodarczej samochód ciężarowy o masie całkowitej powyżej 3,5 tony za kwotę 20 000 zł brutto. Postanowił zastosować amortyzację degresywną w wysokości 20% ze współczynnikiem 2,0. Pozwoliło to na amortyzację pojazdu w ciągu 3 lat i 11 miesięcy, czyli 47 miesięcy.

Dokonanych zostanie 6 odpisów w wysokości 666,67 zł, 12 odpisów w wysokości 533,33 zł, 28 odpisów w wysokości 333,33 zł oraz jednego odpisu w wysokości 266,78 zł.

→ amortyzacja liniowa - maksymalna roczna stawka amortyzacyjna nie może przekroczyć 20%. Maksymalny okres amortyzacyjny w tym wypadku wynosi 5 lat.

Przykład 6.

Pan Edward niebędący płatnikiem VAT na cele prowadzonej działalności zakupił samochód ciężarowy o masie powyżej 3,5 ton za kwotę 30 000 zł brutto. Postanowił zastosować amortyzację liniową w wysokości 20% w skali roku. Pozwala ona na zamortyzowanie pojazdu w ciągu 5 lat. W celu całkowitego zamortyzowania pojazdu powinno zostać dokonanych 60 odpisów na kwotę 500 zł.

→ amortyzacja samochodu ze stawką indywidualną - minimalny okres przy zastosowaniu tej metody wynosi 30 miesięcy. Konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

• środek transportu wprowadzany jest do ewidencji środków trwałych podatnika po raz pierwszy,
• środek musi spełniać warunek uznania za używany lub ulepszony.

Przykład 7.

Pan Piotr niebędący płatnikiem VAT na cele prowadzonej działalności zakupił używany samochód ciężarowy o masie całkowitej powyżej 3,5 tony za kwotę 35 000 zł brutto. Postanowił zastosować amortyzację ze stawką indywidualną w wysokości 30%. Pozwoliło to na dokonanie 40 odpisów amortyzacyjnych każdy w wysokości 875 zł.

Amortyzacja samochodu w systemie wFirma.pl

Samochód osobowy można wprowadzić do systemu wFirma.pl na dwa sposoby w zależności od tego czy został on zakupiony czy przekazany do firmy z majątku prywatnego o czym więcej w artykule: Samochód w ewidencji środków trwałych - jak wprowadzić?

Po dodaniu pojazdu do systemu plan amortyzacji dostępny jest w zakładce EWIDENCJE » ŚRODKI TRWAŁE po kliknięciu na nazwę środka trwałego.

Po najechaniu kursorem na odpis amortyzacyjny danego miesiąca pojawi się informacja jaka część stanowi koszt uzyskania przychodu.