Wartości niematerialne i prawne Każdy kto prowadzi działalność gospodarczą wie, że aby firma dobrze prosperowała, niezbędne są nakłady inwestycyjne na jej rozwój. Chodzi tu w szczególności o zakup nowego sprzętu, nowych maszyn i pojazdów. Poniesione wydatki mogą zostać jednak rekompensowane przez ulgi podatkowe oraz pomniejszać zobowiązania podatkowe przez odpisy amortyzacyjne.
Odpisy amortyzacyjne - czyli co podlega amortyzacji?
Amortyzacji podlegają środki trwałe, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do użytkowania budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu oraz inne przedmioty o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, a które będą wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu lub dzierżawy. Nie podlegają jej natomiast zarówno grunty, jak i prawo wieczystego ich użytkowania, budynki i lokale mieszkalne, a także dzieła sztuki i eksponaty muzealne.
Odpisy amortyzacyjne a struktura amortyzacji
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, według przyjętych stawek amortyzacyjnych, przy czym za wartość początkową środków trwałych uważa się cenę ich nabycia lub koszt ich wytworzenia. Ujmowanie odpisów amortyzacyjnych w kosztach następuje wraz z początkiem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek został wprowadzony do ewidencji i trwa do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową środka trwałego.
Czynniki wpływające na amortyzację
W celu ustalenia okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej, wylicza się okres ekonomicznej użyteczności danego środka trwałego. Na okres ten wpływ ma m.in.:
- stan techniczny środka trwałego,
- tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
- wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
- prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego.
Ustalenie metody amortyzacji
Na dzień wpisu środka trwałego do ewidencji, należy ustalić metodę jego amortyzacji oraz stawkę dokonywanych odpisów. Podatnik ma możliwość wyboru takiej metody dokonywania odpisów amortyzacyjnych, która najlepiej odpowiada jego potrzebom i specyfice prowadzonej działalności, jednak musi ją stosować do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Wyróżnia się następujące metody amortyzacji:
- amortyzacja liniowa - polega na równomiernym rozłożeniu początkowych kosztów zakupu środków trwałych na poszczególne, kolejne miesiące eksploatacji tych środków;
- amortyzacja degresywna - według tej metody, przydatność ekonomiczna środka trwałego maleje w miarę jego użytkowania, co przekłada się na odpisy amortyzacyjne, które w początkowych latach użytkowania są wyższe, a w kolejnych latach maleją. Ten sposób prowadzenia amortyzacji pozwala szybciej zaliczyć w koszty większą część wartości początkowej danego środka trwałego;
- amortyzacja sezonowa - stosowana w sytuacjach, gdy środek trwały wykorzystywany jest tylko przez część roku, wtedy też odpisy amortyzacyjne dokonywane są wyłącznie w miesiącach wykorzystania środka trwałego w danym roku;
- amortyzacja jednorazowa - po spełnieniu określonych warunków, umożliwia jednorazowe zaliczenie całej wartości wydatku poniesionego na zakup środka trwałego do kosztów uzyskania przychodu.
Kwoty odpisów amortyzacyjnych powinny być co do zasady równe. Jeżeli podczas wyliczenia wartości miesięcznych odpisów amortyzacyjnych powstaną wartości z kilkoma miejscami po przecinku, to należy zaokrąglić je zgodnie z zasadą zaokrągleń i wyrównać do pełnej kwoty odpisu rocznego w ostatnim księgowanym w danym roku podatkowym odpisie. Podatek dochodowy jest bowiem podatkiem rozliczanym rocznie i podstawową zasadą jest, aby roczny odpis amortyzacyjny, czyli suma wszystkich odpisów amortyzacyjnych w roku, był zgodny z przepisami. Jeżeli przy obliczaniu kwoty odpisu rocznego również powstają zaokrąglenia wynikające z podziału wartości początkowej przez liczbę lat amortyzacji, wówczas zaokrąglenia należy wyrównać w ostatnim odpisie dokonywanym w ostatnim roku amortyzacji danego składnika majątku.
