W dzisiejszych czasach część przedsiębiorców rozlicza transakcje z kontrahentami na podstawie umowy barterowej, czyli w formie niepieniężnej. Czym jest barter oraz w jaki sposób dokonać rozliczenia podatkowego na podstawie umowy barterowej? Odpowiedź w artykule!
Czym jest barter?
Barter jest transakcją handlową, która polega na wymianie towaru lub usług pomiędzy kontrahentami w formie bezgotówkowej, czyli bez udziału pieniądza. Transakcja barterowa może nastąpić w 3 różnych wydarzeniach:
- towar za towar;
- towar za usługę;
- usługa za usługę.
Wymiana barterowa odbywa się na podstawie umowy wzajemnej, regulowanej przez przepisy Kodeksu cywilnego, w której obie strony są jednocześnie „sprzedającym”, jak i „nabywcą”. Wartość towaru lub usługi, które podlegają transakcji barterowej, czyli zostają wydane przez jedną stronę umowy, powinna zatem odpowiadać wartości usługi lub towaru wydanych przez drugą stronę.
„Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy”.
Potwierdza to również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 19 czerwca 2015 roku, ITPB1/4511–508/15/AK, w której można przeczytać:
„Umowa barterowa jest umową wzajemną, a do istoty wzajemności należy to, że między świadczeniami stron zachodzi stosunek ekwiwalentności, tj. równowartości. Innymi słowy, strony umowy barterowej uzgadniają wartość towarów lub usług i dążą do tego, żeby bilans był zerowy.
Wymieniane w umowie barterowej towary lub usługi powinny mieć równą wartość, ale nie w dosłownym sensie wartości rynkowej, ale w sensie celu danej umowy. Umowa barterowa jest umową nienazwaną, która swoim charakterem jest zbliżona do umowy zamiany, a zatem w przypadku zawarcia umowy barterowej w praktyce stosuje się do niej przepisy dotyczące umowy zamiany, tj. przede wszystkim art. 603 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.). Dalej zgodnie z art. 604 k.c. do umowy zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży, przy czym każda ze stron jest równocześnie sprzedawcą i nabywcą”.
Rozliczenie transakcji barterowej w VAT i PIT
Barter – podatek VAT
Towary i usługi rozliczane na podstawie umowy barterowej należy opodatkować stawką podatku VAT właściwą dla danego produktu lub usługi, a fakturę dokumentującą transakcję trzeba ująć w rejestrze VAT. Jeżeli stawki podatku VAT dla obu towarów lub usług są identyczne, wówczas transakcja jest neutralna podatkowo.
Natomiast może zdarzyć się tak, że towary lub usługi podlegające wymianie objęte są różnymi stawkami podatku VAT, np. jest tak w przypadku wymiany towaru na usługę zwolnioną z opodatkowania podatkiem VAT. W takiej sytuacji zawarta transakcja nie może być neutralna, a obowiązek podatkowy powstaje u obu kontrahentów. Taką transakcję przedsiębiorcy mogą jednak rozliczyć jako barter na podstawie zawartej umowy.
Odliczenie podatku VAT
W przypadku transakcji barterowej obie strony umowy zobowiązane są do wykazania podatku należnego w danej wysokości, dlatego też w tym samym momencie podatnikom przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT w analogicznej kwocie.
Barter – podatek dochodowy
Transakcję barterową należy opodatkować również podatkiem dochodowym, ponieważ co do zasady otrzymany towar/usługa jest dla firmy przychodem. Wartością przychodu jest wartość wykonanego świadczenia wyrażona w cenie określonej w umowie, którą należy udokumentować fakturą.
Przychód z transakcji zawartej na podstawie umowy barterowej należy zatem wykazać na podstawie wystawionej faktury. Jednocześnie otrzymana faktura kosztowa od kontrahenta stanowi dla przedsiębiorcy koszt podatkowy, który może zostać ujęty w KPiR.
Barter – jak udokumentować transakcję?
Transakcja barterowa jest transakcją bezgotówkową, która zawierana jest na podstawie umowy barterowej. W zawieranej umowie każda ze stron jest zarówno nabywcą, jak i sprzedawcą towaru bądź usługi.
Transakcję barterową polegającą na umowie wzajemnej należy ujmować w prowadzonej ewidencji księgowej poprzez wystawienie faktury, ponieważ co do zasady wydany towar/świadczona usługa jest przychodem firmy, natomiast otrzymany towar/usługa generuje koszt.
Barter, poza wystawieniem faktury sprzedaży bądź rachunku za towar lub usługę, powinien być udokumentowany spisaną umową barterową pomiędzy kontrahentami.
Umowa barterowa powinna zawierać m.in.:
- strony umowy;
- przedmiot transakcji;
- wartość towaru lub usługi;
- termin wykonania usługi bądź dostawy towarów.
Pomimo że barter przyjmuje formę bezgotówkową, każdą transakcję należy udokumentować fakturą VAT, na której wykazuje się stawkę podatku właściwą dla dokonanej czynności.
Przykład 1.
Pan Jakub jest czynnym podatnikiem VAT i prowadzi firmę zajmującą się produkcją kosmetyków do pielęgnacji aut. W celu uzyskania reklamy swoich produktów przekaże influencerowi Marcinowi kosmetyki do pielęgnacji aut. Pan Marcin zareklamuje produkty na swoim serwisie społecznościowym. Wartość przekazanych towarów oraz wartość wykonanej usługi są równe.
| Umowa barterowa | |
| Pan Jakub | Influencer Marcin |
| Kosmetyki samochodowe – 600 zł netto | Usługa reklamowa – 600 zł netto |
| Wartość rozliczenia transakcji – 0 zł | |
Podatek VAT do zapłaty – 138 zł | Podatek VAT do zapłaty – 138 zł |
| Podatek VAT do zwrotu – 138 zł | Podatek VAT do zwrotu – 138 zł |
W ramach tej transakcji obie strony transakcji otrzymują korzyść majątkową, w której każda ze stron występuje jednocześnie w charakterze dostawcy i nabywcy. W takiej sytuacji nie występuje wymiana gotówki za towar lub usługę, natomiast wzajemne świadczenie należy opodatkować podatkiem VAT i PIT.
Barter – rozliczenie w systemie wFirma.pl
Transakcję na podstawie umowy barterowej w systemie wFirma.pl należy rozliczyć, korzystając z zakładki PRZYCHODY » SPRZEDAŻ » WYSTAW » FAKTURĘ » METODA PŁATNOŚCI » KOMPENSATA. Następnie w polu OPIS należy wprowadzić adnotację, że transakcja została rozliczona na podstawie umowy barterowej.
Analogicznie trzeba zaksięgować fakturę kosztową otrzymaną od kontrahenta, z którym zawarta jest umowa barterowa. W celu zaksięgowania faktury kosztowej przechodzi się do zakładki WYDATKI » KSIĘGOWANIE » DODAJ > FAKTURA VAT/(BEZ VAT), gdzie w wyświetlonym oknie należy wypełnić wymagane pola zgodnie z otrzymanym dokumentem. W polu METODA PŁATNOŚCI trzeba wskazać KOMPENSATA.
