Niekiedy dochodzi do szczególnie trudnych sytuacji, gdy pracownik poważnie zachorował i wymaga długotrwałej terapii i rehabilitacji. W teorii ubezpieczony ma prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, w praktyce jednak leczenie napotyka na wiele przeszkód, w tym także dotyczących możliwości finansowania. Taką barierę można sforsować na kilka sposobów (np. organizując zbiórkę wśród pracowników). Pracownik może także wystąpić do pracodawcy o zapomogę z tytułu długotrwałej choroby. Jakie są aktualne uwarunkowania zapomogi z tytułu długotrwałej choroby w zakresie jej rozliczenia podatkowego i ubezpieczeniowego? Informacje dotyczące tych kwestii zawarto w artykule.
Zapomoga z tytułu długotrwałej choroby – czym jest?
Na wstępie należy podkreślić, że przepisy prawne nie określają legalnej definicji pojęcia „zapomoga z tytułu długotrwałej choroby”. W takiej sytuacji można przyjąć powszechnie stosowane znaczenie tego wyrażenia, co oznacza, że przez zapomogę rozumie się doraźną i bezzwrotną pomoc o charakterze pieniężnym, która jest udzielana pracownikom lub byłym pracownikom w związku z wystąpieniem zdarzenia losowego (ciężka choroba, utrata zdolności do samodzielnej egzystencji wskutek katastrofy, klęski żywiołowej itp.).
Pozostaje jeszcze kwestia sformułowania „długotrwała choroba”. Wspomniane wyrażenie nie jest objaśnione w unormowaniach prawa podatkowego. Zgodnie z wyjaśnieniami Krajowej Informacji Skarbowej w takim przypadku trzeba uwzględnić wykładnię językową (semantyczną) tego zwrotu, która wynika z definicji słownikowych. Oznacza to zatem, że długotrwała choroba, to taka, która ma długotrwały przebieg i jest związana z koniecznością stosowania systematycznie zabiegów leczniczych przez długi okres.
Zapomogi z tytułu długotrwałej choroby – rozliczenia PIT
Postępowanie w zakresie rozliczenia podatkowego zapomóg z tytułu długotrwałej choroby uregulowano w odpowiednich zapisach Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej „ustawą o PIT”.
Na wstępie należy stwierdzić, że obowiązek potrącania podatku spoczywa na płatniku podatku dochodowego od osób fizycznych.
Wysokość zwolnienia z opodatkowania zapomóg wszelkiego rodzaju, w tym także z tytułu choroby, uzależniona została od tego, z jakiego źródła omawiane świadczenie jest wypłacane. W art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT określono zasady rozliczania zapomóg. Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:
- z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości;
- z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6000 zł.
Udokumentowanie wystąpienia u pracownika długotrwałej choroby
Osoba zamierzająca skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania otrzymanej zapomogi, powinna przedstawić dowody uprawniające do skorzystania z ulgi – na żądanie urzędu skarbowego. W przeciwnym razie przychód taki należy wykazać w zeznaniu podatkowym i powinien zostać od niego odprowadzony podatek dochodowy – obliczony według zasad wskazanych w ustawie o PIT. Zgodnie bowiem z zasadą ogólną zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o PIT, osoby fizyczne podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Jednocześnie należy zaznaczyć, że zarówno ustawa o PIT, jak i przepisy szczegółowe nie precyzują formy, w jakiej chorobę taką należy udokumentować. Z pewnością jednak przedłożenie w urzędzie skarbowym zaświadczenia lekarskiego czy orzeczenia lekarza-orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS będzie stanowiło wystarczający dowód uzasadniający zastosowanie omawianego zwolnienia.
Zapomoga z tytułu długotrwałej choroby – rozliczenia ZUS
W zakresie obowiązku składkowego w odniesieniu do zapomóg z tytułu długotrwałej choroby zastosowanie mają odpowiednie przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanego dalej rozporządzeniem składkowym.
W przypadku oskładkowania zapomóg sytuacja jest więc jednoznaczna – od tych świadczeń nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Zapomogi z tytułu długotrwałej choroby – rozliczenia PIT i ZUS. Podsumowanie
Zapomogi z tytułu długotrwałej choroby mają charakter świadczenia szczególnego, o które może ubiegać się pracownik znajdujący się w wyjątkowo krytycznym położeniu. W przepisach prawa podatkowego ani w innych regulacjach nie zdefiniowano pojęcia zapomogi, przyjmuje się tu zatem powszechnie ugruntowane rozumienie tego wyrażenia. Mimo braku definicji legalnej, zapomogi z tytułu długotrwałej choroby pojawiają się w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w ustawie o PIT. W zależności od źródła finansowania zapomogi są zwolnione z opodatkowania do określonej kwoty lub ich wysokość jest nielimitowana. Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, należy odpowiednio udokumentować fakt długotrwałej choroby. Wspomniane zapomogi nie stanowią ponadto podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
