Założyłem firmę i chce zatrudniać pracowników, ale nie wiem, co znaczy bezpieczeństwo i higiena pracy. Czy jako pracodawca mam jakieś obowiązki w tym zakresie?
Karol, Legnica
Hasło bezpieczeństwo i higiena pracy odnosi się do przepisów oraz zasad, których należy przestrzegać w miejscu pracy. W Kodeksie pracy nałożono na pracodawców obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, zaś pracownik został zobowiązany do przestrzegania przepisów oraz zasad BHP.
Bezpieczeństwo i higiena pracy a podstawowe obowiązki pracodawcy
Bezpieczeństwo i higiena pracy, a w szczególności obowiązki w zakresie BHP zostały uregulowane w kodeksie oraz w rozporządzeniach, m.in. rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisach BHP dotyczących wykonywania prac w różnych branżach. Dział dziesiąty Kodeksu pracy został poświęcony obowiązkom pracownika i pracodawcy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z art. 207 § 1 kp to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Natomiast art. 207 § 2 kp wymienia obowiązki pracodawcy z zakresu BHP. Według nich pracodawca powinien:
-
organizować pracę w sposób, który zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
-
zapewniać przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
-
reagować na powstające potrzeby z zakresu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz doskonalić poziom ochrony zdrowia i życia pracowników,
-
uwzględniać ochronę zdrowia pracowników młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach działań profilaktycznych,
-
zapewniać realizację nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
-
zagwarantować wykonywanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Wśród obowiązków pracodawcy w zakresie BHP jest także ponoszenie kosztów z zakresu BHP, które nie mogą w żadnym stopniu obciążać pracowników.
Służba BHP
Zgodnie z art. 237(11) § 1 kp pracodawca, który zatrudnia więcej niż 100 pracowników, ma obowiązek utworzenia służby BHP pełniącej funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby BHP pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Przepisy pozwalają też mniejszym pracodawcom na samodzielne wykonywanie zadań tej służby.
Od 1 stycznia 2019 roku właściciel firmy, który zatrudnia do 50 pracowników, może sam wykonywać te zadania służby, gdy:
-
dla jego rodzaju działalności ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i skutków (Dz.U. z 2016 r. poz. 1005);
-
ukończył on specjalne szkolenie dla pracodawców wykonujących zadania służby BHP, zgodnie § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).
Pracodawca, który zamierza samodzielnie wykonywać zadania służby BHP, jest zobowiązany odbyć uprzednio szkolenie w formie kursu lub seminarium, chyba że spełnia wymagania kwalifikacyjne dla tej służby.
Bezpieczeństwo i higiena pracy – obowiązki pracownika
Katalog obowiązków pracownika w zakresie BHP zawiera art. 211 Kodeksu pracy. Warto pamiętać, że nie jest on katalogiem zamkniętym. Dzięki temu regulamin pracy może obowiązki pracowników rozwijać i konkretyzować, może także nakładać na nich obowiązki dodatkowe.
Zgodnie z przepisami kodeksu pracownik jest obowiązany:
-
znać i przestrzegać przepisy i zasady dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z zakresu BHP oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
-
wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do poleceń i wskazówek przełożonych w tym zakresie;
-
dbać o stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;
-
stosować środki ochrony zbiorowej oraz używać środków ochrony indywidualnej w tym odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
-
poddawać się badaniom lekarskim (wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym) i stosować się do wskazań lekarskich;
-
niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
-
współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wobec pracownika nieprzestrzegającego podstawowych zasad BHP pracodawca może zastosować przewidziane w Kodeksie pracy kary: upomnienie, naganę, a także karę pieniężną. Zaś ciężkie naruszenie tego obowiązku może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Bezpieczeństwo i higiena pracy - o czym pamiętać zatrudniając pracownika?
Jednym z obowiązków podczas zatrudniania pracowników jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz zaznajomienie ich z przepisami BHP. Dlatego też pracodawca organizuje szkolenia. Przed dopuszczeniem pracownika do pracy pracodawca przeprowadza wstępne szkolenie BHP (instruktaż ogólny oraz stanowiskowy). Nowo zatrudnionego pracownika pracodawca zapoznaje także z oceną ryzyka zawodowego. Przyjęto, że tematykę dotyczącą ryzyka zawodowego powinien zawierać program szkolenia wstępnego. Natomiast dokumentem potwierdzającym odbycie tego szkolenia jest karta szkolenia wstępnego BHP, którą przechowuje się w aktach pracowniczych w części B. Pracodawca powinien pamiętać że w trakcie trwania zatrudnienia powinien on skierować pracownika na okresowe szkolenia BHP, których częstotliwość zależy od rodzaju i warunków wykonywanej pracy.
