Czym są fundusze zdefiniowanej daty związane z PPK?

Fundusze zdefiniowanej daty są instytucją prawno-finansową kapitałowego systemu emerytalnego służącą powszechnemu oszczędzaniu długoterminowemu z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu 60. roku życia.

Pracownicze plany kapitałowe (PPK)

1 stycznia 2019 roku weszła w życie Ustawa z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych wprowadzająca powszechny system długoterminowego oszczędzania na cele emerytalne.

Pracodawcy (a szerzej: podmioty zatrudniające) są zobowiązani do zawarcia dwóch umów:

o zarządzanie PPK
oraz o prowadzenie PPK

z wybraną instytucją finansową, która następnie otwiera prywatne rachunki PPK pracowników (uczestników PPK) i zarządza gromadzonymi na nich środkami finansowymi, pochodzącymi z wpłat uczestników, pracodawców oraz wpłat i dopłat ze strony państwa.

Instytucją finansową, w rozumieniu ustawy o PPK, jest fundusz inwestycyjny zarządzany przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, fundusz emerytalny zarządzany przez PTE (powszechne towarzystwo emerytalne) albo pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń – które zostały umieszczone w ewidencji PPK w trybie przepisów ustawy o PPK.

Umowa o zarządzanie PPK

Umowa o zarządzanie PPK określa w szczególności:

strony umowy;
nazwę funduszy zdefiniowanej daty zarządzanych przez podmiot zarządzający instytucją finansową;
warunki i tryb zawierania przez podmiot zatrudniający umów o prowadzenie PPK;
warunki gromadzenia środków i zarządzania nimi przez poszczególne fundusze zdefiniowanej daty;
warunki, terminy i sposób dokonania wypłat lub zwrotu środków;
wysokość wpłat dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający dla poszczególnych grup osób zatrudnionych;
sposób deklarowania wpłat dodatkowych finansowanych przez uczestnika PPK i sposób zmiany wysokości tych wpłat;
maksymalną wysokość wynagrodzenia za zarządzanie funduszem zdefiniowanej daty, kosztów obciążających ten fundusz i opłat obciążających uczestnika PPK oraz warunki, o ile są przewidziane, na jakich mogą one zostać obniżone bez konieczności zmiany umowy;
warunki zmiany umowy;
warunki i okres wypowiedzenia umowy;
warunki dokonywania konwersji lub zamiany.

Umowa o prowadzenie PPK

Podmiot zatrudniający zawiera – w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych – umowę o prowadzenie PPK z instytucjami finansowymi, z którymi zawarł umowę o zarządzanie PPK. Umowa o prowadzenie PPK określa w szczególności:

strony umowy, w tym wybraną instytucję finansową;
dane identyfikujące uczestnika PPK;
sposób deklarowania wpłat dodatkowych finansowanych przez uczestnika PPK i sposób zmiany wysokości tych wpłat;
nazwy funduszy zdefiniowanej daty zarządzanych przez podmiot zarządzający instytucją finansową;
warunki gromadzenia środków i zarządzania nimi przez poszczególne fundusze zdefiniowanej daty;
sposób składania deklaracji w sprawie podziału wpłat dokonywanych do PPK pomiędzy poszczególne fundusze zdefiniowanej daty;
sposób zmiany funduszu zdefiniowanej daty;
warunki, terminy i sposób dokonania wypłat lub zwrotu środków;
sposób składania dyspozycji;
zakres, częstotliwość i formę informowania uczestnika PPK o środkach zgromadzonych na jego rachunku PPK;
maksymalną wysokość wynagrodzenia za zarządzanie funduszem zdefiniowanej daty, kosztów obciążających ten fundusz i opłat obciążających uczestnika PPK oraz warunki, o ile są przewidziane, na jakich mogą one zostać obniżone bez konieczności zmiany umowy.

Fundusze zdefiniowanej daty

Środki gromadzone przez poszczególnych uczestników PPK lokowane są w funduszach zdefiniowanej daty właściwych dla ich wieku, co ma zapewnić coraz większe bezpieczeństwo środków zgromadzonych w PPK przez uczestników zbliżających się do wieku emerytalnego.

W celu doprecyzowania pojęcia funduszu zdefiniowanej daty w ustawie o PPK wprowadzono określenie „zdefiniowanej daty funduszu” jako roku, w którym wiek 60 lat osiągają osoby urodzone w roku stanowiącym środek przedziału roczników, dla których dany fundusz zdefiniowanej daty jest właściwy.

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych, PTE, pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń tworzy fundusz zdefiniowanej daty ze zdefiniowaną datą funduszu przypadającą co 5 lat dla kolejnych pięcioletnich przedziałów roczników: Fundusz 2025, Fundusz 2030, Fundusz 2035 itd.

Przykład 1.

Fundusz 2025 (czyli fundusz, którego zdefiniowaną datą jest 2025 rok) będzie utworzony dla roczników 1963, 1964, 1965 (środek przedziału roczników – uczestnicy PPK, którzy w 2025 roku osiągną wiek 60 lat), 1966 i 1967.

Polityka inwestycyjna funduszu zdefiniowanej daty uwzględnia konieczność ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego w zależności od wieku uczestnika PPK oraz zmienia się w czasie odpowiednio do zmiany wieku uczestnika PPK tego funduszu.

Zasadą jest lokowanie środków gromadzonych przez uczestnika PPK w funduszu zdefiniowanej daty właściwym dla jego wieku. Jednak uczestnik PPK może złożyć wniosek o dokonanie konwersji lub zamiany do funduszy zdefiniowanej daty innych niż właściwy dla jego wieku, których organem jest to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych, PTE lub pracownicze towarzystwo emerytalne zarządzające wybraną instytucją finansową. Realizacja w danym roku kalendarzowym nie więcej niż dwóch konwersji lub zamian jest bezpłatna.

Części udziałowa i dłużna funduszu zdefiniowanej daty

Strukturę funduszu zdefiniowanej daty tworzą dwie części – udziałowa i dłużna.

Część udziałową stanowią aktywa funduszu lokowane w:

akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe;
inne zbywalne papiery wartościowe inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji;
instrumenty pochodne;
jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych zamkniętych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytuły uczestnictwa emitowane przez fundusze zagraniczne oraz tytuły uczestnictwa emitowane przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą – jeżeli lokują co najmniej 50% swoich aktywów w kategorie lokat, o których mowa w punktach poprzedzających.

Część dłużna to aktywa funduszu lokowane w:

instrumenty rynku pieniężnego, o których mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych;
obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, certyfikaty depozytowe;
inne zbywalne papiery wartościowe inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom z zaciągnięcia długu;
depozyty bankowe;
instrumenty pochodne;
jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych zamkniętych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytuły uczestnictwa emitowane przez fundusze zagraniczne oraz tytuły uczestnictwa emitowane przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą – jeżeli lokują co najmniej 50% swoich aktywów w kategorie lokat, o których mowa w punktach poprzedzających.

Konieczność ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego

Polityka inwestycyjna funduszu zdefiniowanej daty musi uwzględniać konieczność ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego w zależności od wieku uczestnika PPK w taki sposób, że udziały części udziałowej i części dłużnej w wartości aktywów funduszu zdefiniowanej daty będą kształtowały się następująco:

począwszy od roku, w którym fundusz osiągnie swoją zdefiniowaną datę, udział części udziałowej nie może być większy niż 15%, a udział części dłużnej nie może być mniejszy niż 85% wartości aktywów funduszu;
w okresie 5 lat poprzedzających datę, o której mowa w pkt 1, udział części udziałowej nie może być mniejszy niż 10% oraz nie może być większy niż 30% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej nie może być mniejszy niż 70% oraz większy niż 90% wartości aktywów funduszu; w trakcie trwania tego okresu udział części udziałowej musi być stopniowo zmniejszany na rzecz części dłużnej;
w okresie 5 lat poprzedzających datę, o której mowa w pkt 2, udział części udziałowej nie może być mniejszy niż 25% oraz nie może być większy niż 50% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej nie może być mniejszy niż 50% oraz większy niż 75% wartości aktywów funduszu;
w okresie 10 lat poprzedzających datę, o której mowa w pkt 3, udział części udziałowej nie może być mniejszy niż 40% oraz nie może być większy niż 70% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej nie może być mniejszy niż 30% oraz większy niż 60% wartości aktywów funduszu;
począwszy od dnia utworzenia funduszu do dnia rozpoczęcia okresu, o którym mowa w pkt 4, udział części udziałowej nie może być mniejszy niż 60% oraz nie może być większy niż 80% wartości aktywów funduszu, a udział części dłużnej nie może być mniejszy niż 20% i większy niż 40% wartości aktywów funduszu.

Przykład 2.

W przypadku Funduszu 2060 udziały jego obu części w wartości aktywów muszą występować w następujących proporcjach:

od 2060 roku – część udziałowa: maksymalnie 15%, część dłużna: co najmniej 85%;
lata 2055–2059 – część udziałowa: 10%–30%, część dłużna: 70%–90%;
lata 2050–2054 – część udziałowa: 25%–50%, część dłużna: 50%–75%;
lata 2040–2049 – część udziałowa: 40%–70%, część dłużna: 30%–60%;
od utworzenia funduszu do 2039 roku – część udziałowa: 60%–80%, część dłużna: 20%–40%.

Jak wynika z powyższego, fundusze zdefiniowanej daty jako narzędzia długookresowego oszczędzania podlegają szczególnemu rygorowi w zakresie zabezpieczenia gromadzonych na nich środków.

Polecamy:

Zmiana formy opodatkowania – analiza opłacalności