Urlop rodzicielski to wyjątkowy czas, który pozwala rodzicom na opiekę nad dzieckiem. Jednak w niektórych sytuacjach może zaistnieć potrzeba jego przerwania. Przyczyny przerwania urlopu rodzicielskiego mogą być różne. Mogą to być czynniki ekonomiczne, takie jak pogorszenie sytuacji materialnej rodziny. Mogą to być też czynniki osobiste, takie jak zmiana podziału obowiązków w opiece nad dzieckiem lub uzyskanie miejsca w wymarzonym żłobku. Niezależnie od przyczyny przerwanie urlopu rodzicielskiego wiąże się z pewnymi konsekwencjami. Sprawdź je w artykule!
Wymiar urlopu rodzicielskiego
Aby poznać szczegółowe zasady przyznawania i wymiaru urlopu rodzicielskiego, należy zapoznać się z dwoma kluczowymi aktami prawnymi: Kodeksem pracy oraz Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie wniosków i uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączonych do takich wniosków.
Zgodnie z tymi przepisami pracownik, który wykorzystał urlop macierzyński lub zasiłek macierzyński za okres jego przysługiwania, ma prawo do urlopu rodzicielskiego. Urlop ten jest udzielany w wielokrotności pełnego tygodnia i wynosi:
41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
43 tygodnie w przypadkach urodzenia więcej niż jednego dziecka.
Zmiana przepisów w zakresie urlopu rodzicielskiego, która weszła w życie 26 kwietnia 2023 roku, wprowadziła nowe zasady dotyczące korzystania z tego urlopu. Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego, który przysługuje każdemu z rodziców dziecka. Urlop ten jest wyłącznym prawem każdego z rodziców. Oznacza to, że nie można go przenieść na drugiego z rodziców. Niewykorzystane dni urlopu przepadają.
Przykład 1.
Pani Ewelina, będąca przedsiębiorcą, zdecydowała się na krótszy urlop macierzyński, korzystając z niego przez 9 tygodni. W jakim wymiarze może skorzystać z urlopu rodzicielskiego ojciec dziecka, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę? Ojciec dziecka może skorzystać z pozostałych 32 tygodni urlopu rodzicielskiego. Taka sytuacja jest możliwa, ponieważ wymiar urlopu rodzicielskiego nie przekracza 41 tygodni.
Czy możliwe jest przerwanie urlopu rodzicielskiego?
Pracownik ma prawo zrezygnować z całości lub części urlopu rodzicielskiego w dowolnym momencie pod warunkiem uzyskania zgody pracodawcy. Aby skorzystać z tego prawa, należy złożyć pisemny wniosek o powrót do pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Przyjmuje się, że wniosek o rezygnacji z urlopu rodzicielskiego powinien zawierać takie elementy jak:
Dane identyfikacyjne – pracodawcy oraz pracownika składającego wniosek.
Informacje o urlopie – datę złożenia wniosku, okres, na jaki udzielono urlopu rodzicielskiego, a także imię, nazwisko i datę urodzenia dziecka.
Zakres rezygnacji – wskazanie, czy pracownik rezygnuje z całości, czy części urlopu rodzicielskiego.
Planowany powrót do pracy – konkretna data, od której pracownik zamierza podjąć ponownie obowiązki służbowe.
Potwierdzenie woli – podpis pracownika świadczący o złożeniu wniosku.
Czy można odrzucić wniosek pracownika w sprawie rezygnacji z urlopu rodzicielskiego?
Pracodawca ma prawo nie wyrazić zgody na wcześniejszy powrót pracownika z urlopu rodzicielskiego. Chociaż pracownik może zgłosić taką chęć, ostatecznie to pracodawca decyduje, biorąc pod uwagę m.in. potrzeby organizacyjne. Nie jest on zobowiązany do wyjaśniania przyczyn odmowy.
Rezygnacja z całości lub części urlopu rodzicielskiego
Pracownica może zrezygnować z urlopu rodzicielskiego, ale nie musi przekazywać go drugiemu rodzicowi. Decyzja o zrzeczeniu się urlopu jest ostateczna i nie można jej cofnąć. Dlatego przed podjęciem decyzji o powrocie do pracy pracownica powinna dokładnie przemyśleć swoje plany.
Jeśli pracownica zrezygnuje z urlopu rodzicielskiego i nie przekaże go ojcu dziecka, urlop przepada. Dzieje się tak, gdy urlop został udzielony w trybie „z góry”. W trybie „z dołu” istnieje bowiem szansa na zachowanie części dni wolnych.
Zrzeczenie na rzecz drugiego rodzica
Udzielenie części urlopu macierzyńskiego ojcu dziecka jest najkorzystniejszym rozwiązaniem, gdy kobieta chce wrócić do pracy. Przepisy nie określają, jaką część urlopu musi wykorzystać matka, a jaką ojciec. W przypadku gdy matka dziecka musi powrócić do pracy, przekazanie ojcu części urlopu macierzyńskiego zapewnia, że nie zostanie on stracony, a świadczenia zostaną wypłacone w pełnej kwocie.
Czy można korzystać z urlopu rodzicielskiego i pracować na etacie?
Pracownica, która korzysta z urlopu rodzicielskiego, może podjąć pracę u dotychczasowego pracodawcy w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu. W takim przypadku urlop rodzicielski ulega proporcjonalnemu wydłużeniu o liczbę tygodni, w których pracownica łączy pracę z urlopem, pomnożoną przez wysokość etatu.
Przykład 2.
Pracownica korzysta z urlopu rodzicielskiego przez 20 tygodni i podejmuje pracę w wymiarze ½ etatu. O ile tygodni urlop zostanie wydłużony? Urlop rodzicielski wydłuży się o 10 tygodni, w sumie urlop potrwa 30 tygodni.
Jeśli wydłużona część urlopu nie wynosi wielokrotności pełnego tygodnia, można go udzielić w wymiarze pełnych dni. Jednak łącznie urlop rodzicielski nie może trwać dłużej niż 82 tygodnie (przy urodzeniu 1 dziecka) lub 86 tygodni (przy urodzeniu więcej niż 1 dziecka).
Ważne jest, aby pamiętać, że pracodawca może nie wyrazić zgody na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą, jeżeli rodzaj lub organizacja pracy nie pozwalają na taką formę współpracy.
Podsumowanie
Przerwanie urlopu rodzicielskiego, choć jest możliwe w każdym czasie, wymaga zgody pracodawcy. Decyzja o wcześniejszym powrocie do pracy może być podyktowana różnymi czynnikami, takimi jak sytuacja finansowa czy zmiana okoliczności życiowych. Pozwala to na wcześniejszy powrót do pracy, jednak niewykorzystana część urlopu zazwyczaj może być przeniesiona na późniejszy termin, do momentu, gdy dziecko ukończy 6 lat. Decyzja o przerwaniu urlopu rodzicielskiego niesie ze sobą zarówno korzyści, jak i pewne ograniczenia. Z jednej strony daje możliwość wcześniejszego powrotu do aktywności zawodowej, co może mieć pozytywny wpływ na sytuację finansową rodziny. Z drugiej strony wiąże się z potencjalnymi trudnościami w pogodzeniu życia zawodowego z opieką nad dzieckiem. Warto dokładnie przeanalizować wszystkie za i przeciw przed podjęciem ostatecznej decyzji.
