Co jakiś czas w mediach pojawia się temat zmian dotyczących przyznawania emerytur, co budzi niespokojne nastroje wśród społeczeństwa, zwłaszcza kiedy modyfikacje mają dotyczyć podwyższenia powszechnego wieku emerytalnego. Jak pozyskać niezbędne dokumenty do złożenia wniosku o emeryturę, gdy firma będąca pracodawcą już nie istnieje? O tym piszemy poniżej.
Zasady uzyskania emerytury
System ubezpieczeń społecznych wyróżnia rozmaite przesłanki do nabycia prawa do emerytury w zależności od daty urodzenia osoby ubiegającej się o przyznanie tego świadczenia.
- osiągnąć wiek emerytalny, który dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat;
- posiadać określony okres ubezpieczenia, który dla kobiet wynosi 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat.
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku otrzymują emeryturę na tzw. nowych zasadach. W ich przypadku muszą one spełnić następujące warunki w celu otrzymania emerytury:
- osiągnąć wiek emerytalny, który wynosi dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat;
- mieć opłacone składki na ubezpieczenia społeczne lub emerytalne i rentowe przynajmniej za 1 dzień.
Długość okresu ubezpieczenia nie ma znaczenia dla przyznania emerytury na podstawie nowych zasad.
Do obliczenia wysokości emerytury na nowych zasadach sumowaniu podlegają:
zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne zapisane na indywidualnym koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje emerytura;
zwaloryzowany kapitał początkowy ustalony za okresy ubezpieczenia przed 1 stycznia 1999 roku;
zwaloryzowane kwoty zapisane na subkoncie w ZUS-ie, w tym przeniesione z otwartego funduszu emerytalnego.
Tak wyliczona kwota jest dzielona przez współczynnik średniego dalszego trwania życia wyrażonego w miesiącach jako przewidywane trwanie życia ustalone wspólnie dla mężczyzn i kobiet. Wskaźnik ten ogłasza prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
Dokumenty do złożenia wniosku o emeryturę
Postępowanie w sprawie przyznania emerytury inicjowane jest poprzez złożenie wniosku. W drodze wyjątku ZUS może przyznać emeryturę z urzędu – jest ona przyznawana osobom, które pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym również rentę przydzieloną w drodze wyjątku przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, i osiągnęły powszechny wiek emerytalny.
Pracodawca ma obowiązek przygotować i złożyć w placówce ZUS-u wniosek o przyznanie świadczenia emerytalnego w przypadku emerytury ustalanej na starych zasadach. Osoby ubiegające się o emeryturę na nowych zasadach muszą złożyć wniosek samodzielnie i dołączyć do niego wymaganą dokumentację.
Wniosek o przyznanie emerytury z ZUS-u składa się na formularzu EMP, który dostępny jest w internecie i każdej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do wniosku trzeba dołączyć formularz ERP-6 zawierający informację o okresach składkowych i nieskładkowych.
Do wniosku o przyznanie emerytury dodaje się dokumenty potwierdzające poniższe okoliczności:
datę urodzenia;
okresy składkowe i nieskładkowe;
wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, chyba że wniosek dotyczy emerytury na nowych zasadach i wnioskodawca ma obliczony kapitał początkowy;
okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych np. dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia za granicą, numer ubezpieczenia za granicą.
Osoby ubiegające się o emeryturę na nowych zasadach muszą mieć obliczony kapitał początkowy. Jeśli wcześniej nie występowały o jego wyliczenie, powinny złożyć formularz ERP-7 – zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Pracodawca jako płatnik składek zobowiązany jest do sporządzenia zaświadczenia ERP-7 na podstawie list płac, kart wynagrodzeń bądź innych dowodów.
Składając wniosek o przyznanie emerytury przez ZUS, pamiętać należy, że dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, inne okresy składkowe, okresy nieskładkowe, wysokość wynagrodzenia trzeba przedłożyć w oryginale albo jako odpisy poświadczone przez notariusza lub profesjonalnego pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym.
Okresy składkowe – jak je udokumentować?
Okresy składkowe to przede wszystkim okresy zatrudnienia, ale również m.in. czas pobierania zasiłku macierzyńskiego czy prowadzenia działalności gospodarczej.
- zaświadczeniami od pracodawców;
- świadectwami pracy;
- legitymacją ubezpieczeniową z wpisami o zatrudnieniu;
- umowami o pracę;
- opiniami pracy;
- wpisem w starym książeczkowym dowodzie osobistym;
- legitymacjami służbowymi;
- legitymacjami związków zawodowych;
- pismami pracodawcy;
- kopiami lub odpisami dokumentacji osobowej bądź płacowej wydanymi przez jednostkę upoważnioną do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych zakładów pracy;
- zeznaniami świadków.
Okresy nieskładkowe – jak je udokumentować?
Okresy nieskładkowe to m.in. okresy pobierania: wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków chorobowych i opiekuńczych, świadczenia rehabilitacyjnego, okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki w wymiarze określonym w programie studiów, przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty, okresy urlopu wychowawczego, okresy urlopu bezpłatnego dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi.
- zaświadczeniami pracodawcy;
- decyzjami ZUS-u;
- dyplomami ukończenia szkoły wyższej;
- zaświadczeniami wystawionymi przez szkoły wyższe;
- zaświadczeniami z urzędu pracy.
Niezbędne dokumenty do złożenia wniosku o emeryturę od zlikwidowanego pracodawcy
W przypadku likwidacji pracodawcy lub jego przekształcenia dokumentów związanych ze stosunkiem pracy można szukać w Archiwum Państwowym lub na stronie internetowej ZUS-u, gdzie znajduje się baza zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy zawierająca informacje o miejscu przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracowników tych zakładów.
Zeznania świadków jako sposób na potwierdzenie okresów zatrudnienia
Może zdarzyć się sytuacja, kiedy osoba ubiegająca się o przyznanie jej emerytury przez ZUS nie będzie posiadać dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, jak też nie będzie mieć możliwości ich pozyskać. W takich wypadkach dopuszczalne jest potwierdzenie okresów zatrudnienia przez świadków. W tym celu należy złożyć do ZUS-u oświadczenie o braku dokumentów i przyczynach ich braku oraz pisemne zeznania świadków.
- zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego, po ukończeniu 15. roku życia;
- zatrudnienia jako pracownik młodociany na warunkach określonych w przepisach przed 1 stycznia 1975 roku;
- pracy przymusowej na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie II wojny światowej, na obszarze ZSRR – od 17 września 1939 roku do 31 grudnia 1956 roku, na rozkaz władz alianckich – do 31 grudnia 1945 roku;
- prowadzenia gospodarstwa rolnego przed 1 lipca 1977 roku, jeżeli wnioskodawca miał ukończone 16 lat;
- pracy w gospodarstwie rolnym przed 1 lipca 1983 roku, jeżeli wnioskodawca miał ukończone 16 lat.
ZUS uwzględni zeznania świadków dotyczące zatrudnienia pod warunkiem, że zeznania złoży co najmniej dwóch świadków.
Świadek może złożyć zeznania w formie pisemnej na druku ZUS Rp-8 lub ustnie do protokołu w placówce Zakładu.
Składając zeznania, świadek powinien przedstawić okoliczności wykonywania pracy z osobą wnioskującą o przyznanie mu emerytury.
Przede wszystkim zasadne jest określenie przez świadka:
jaka praca była wykonywana przez osobę ubiegającą się o przyznanie świadczenia emerytalnego;
w jakim wymiarze czasu praca ta była wykonywana;
w jakim okresie lub okresach praca była wykonywana;
czy wnioskodawca ubiegający się o emeryturę był w tym czasie ubezpieczony.
Osoba ubiegająca się o przyznanie jej emerytury z ZUS-u, która nie może uzyskać wymaganej dokumentacji od pracodawcy, który został zlikwidowany, powinna przede wszystkim podjąć czynności mające na celu ustalenie następcy prawnego lub miejsca przechowywania dokumentacji pracowniczej. Dopuszczalne jest także przedłożenie dokumentów znajdujących się w jej posiadaniu, mających znaczenie dla ustalenia okoliczności istotnych z punktu widzenia świadczenia emerytalnego. Pewne okoliczności mogą zostać również udowodnione przy pomocy zeznań świadków.
