Aktualnie obowiązujące przepisy odnoszące się do kwestii rejestracji działalności gospodarczej pozwalają podatnikowi na założenie firmy bez wskazania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Warto zatem zastanowić się jakie konsekwencje na gruncie prawa podatkowego wywołuje brak stałego miejsca prowadzenia działalności.
Rejestracja w CEIDG a brak stałego miejsca prowadzenia działalności
Obecnie wszelkie kwestie związane z zarejestrowaniem działalności gospodarczej są opisane w ustawie z dnia 6 marca 2018 roku o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Jak możemy przeczytać w art. 5 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy, wpisowi do CEIDG podlega adres do doręczeń oraz - jeżeli przedsiębiorca takie miejsce posiada - adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej.
Powyższy przepis wskazuje zatem, że przedsiębiorca musi wskazać adres do doręczeń. Jeżeli chodzi natomiast o miejsce stałego prowadzenia działalności gospodarczej to w przypadku braku takiego miejsca przedsiębiorca po prostu go nie wskazuje.
Jak brak stałego miejsca prowadzenia działalności wpływa na składanie PIT?
Podatnicy którzy wskazują brak stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, mogą mieć wątpliwości co do ustalenia właściwego urzędu skarbowego w ramach rozliczenia podatku dochodowego z tytułu prowadzonej działalności.
Przechodząc do analizy treści formularza CEIDG-1 zauważyć należy, że w poz. 10.2. przedsiębiorca ma możliwość zaznaczenia posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności bądź jego braku. Bardzo istotna jest formułka, która znajduje się poniżej: W przypadku Brak stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej do celów podatkowych przyjęty zostanie adres zamieszkania.
W konsekwencji na gruncie prawa podatkowego określenie właściwości US odbywać się będzie w oparciu o miejsce zamieszkania przedsiębiorcy.
Potwierdzają to także przepisy podatkowe. Ustawa PIT nie zawiera żadnych szczególnych przepisów odnoszących się do właściwości miejscowej organów podatkowych w stosunku do przedsiębiorców, dlatego też trzeba w tym zakresie sięgnąć do treści Ordynacji podatkowej. Jak czytamy w art. 17 § 1 Ordynacji Podatkowej, jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania podatnika.
Przykład 1.
Podatnik mieszkający na stałe w Poznaniu postanowił założyć działalność gospodarczą w zakresie napraw maszyn przemysłowych. Z uwagi na fakt, iż usługi będą wykonywane zawsze u klienta, podatnik w CEIDG-1 wskazał, że nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W takim przypadku organem podatkowym właściwym ze względu na podatek dochodowym będzie odpowiedni urząd skarbowy w Poznaniu.
Brak stałego miejsca prowadzenia działalności - jak wpływa na obowiązek VAT?
Podobny problem z ustaleniem właściwego organu podatkowego, gdy występuje brak stałego miejsca prowadzenia działalności, może pojawić się na gruncie podatku VAT. Także tutaj ustawa VAT nie wyjaśnia, co należy rozumieć poprzez stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, jednak możemy sięgnąć do Rozporządzenia Rady (UE) nr 282/2011, gdzie odnajdziemy pewne definicje odnoszące się do przepisów podatku VAT obowiązujących każde państwo członkowskie UE.
W art. 11 ww. rozporządzenia czytamy, że stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce - inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
W rezultacie na gruncie podatku VAT stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej to miejsce inne niż siedziba działalności podatnika. Ustawa VAT nie wyjaśnia, co należy rozumieć poprzez siedzibę działalności gospodarczej, jednak przyjmuje się, że w przypadku osoby fizycznej prowadzącej firmę miejscem tym będzie adres zamieszkania. Potwierdza to choćby wyrok WSA w Warszawie z 4 listopada 2015 roku (sygn. akt III SA/Wa 239/15): siedzibą osoby fizycznej w zakresie podatku od towarów i usług jest jej miejsce zamieszkania.
Ponadto w myśl art. 12 rozporządzenia Rady UE, stałe miejsce zamieszkania osoby fizycznej, będącej podatnikiem lub nie, oznacza adres figurujący w krajowej ewidencji ludności lub innym podobnym rejestrze lub adres wskazany przez tę osobę odpowiednim organom podatkowym, chyba że istnieją dowody wskazujące na to, że ten adres nie odzwierciedla rzeczywistości.
Podsumowując powyższe, w zakresie podatku VAT wyróżniamy stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oraz siedzibę działalności gospodarczej. Przy czym w stosunku do osób fizycznych prowadzących przedsiębiorstwo siedzibą działalności gospodarczej jest jej miejsce zamieszkania. Oznacza to, że analogicznie jak w przypadku podatku PIT, w sytuacji gdy przedsiębiorca w zgłoszeniu CEIDG-1 wskaże na brak stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej to właściwość urzędu skarbowego na gruncie podatku VAT określa się z perspektywy miejsca zamieszkania podatnika.
Obecnie obowiązująca ustawa o podatku od towarów i usług również nie zawiera szczególnych regulacji w stosunku do ustalania właściwości miejscowej organów podatkowych, co powoduje, że jeszcze raz znajdzie zastosowanie 17 § 1 Ordynacji podatkowej.
Przykład 2.
Podatnik mieszkający na stałe w Przemyślu postanowił założyć firmę świadczącą usługi w zakresie doradztwa i controllingu. Podatnik planuje, że każdorazowo usługi będą świadczone w biurze klienta, dlatego też rejestrując firmę w CEIDG wskazał brak stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W tym przypadku organem podatkowym właściwym ze względu na podatek VAT będzie urząd skarbowy w Przemyślu, tam bowiem znajduje się miejsce zamieszkania przedsiębiorcy.
Podsumowując dzisiejszy artykuł trzeba podkreślić, że obecne przepisy pozwalają podatnikom na rejestrację działalności w CEIDG bez konieczności wskazywania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Taki stan nie będzie jednak powodował trudności z ustaleniem właściwości urzędu skarbowego w zakresie podatku PIT i VAT, ponieważ prawo podatkowe nakazuje w tym przypadku kierować się miejscem zamieszkania przedsiębiorcy.
