Zdarza się, że jednostki nieprowadzące działalności finansowej okazjonalnie udzielą pożyczki innemu podmiotowi, np. swojemu kontrahentowi. Udzielenie pożyczki powinno zostać właściwie ujęte w księgach rachunkowych pożyczkodawcy – zarówno na etapie przekazania środków, jak i późniejszego rozliczenia odsetek i spłaty pożyczki. Jak powinna przebiegać ewidencja pożyczki i odsetek w księgach pożyczkodawcy? Odpowiedź znajdziesz w artykule!
Udzielenie pożyczki w księgach rachunkowych pożyczkodawcy
Pożyczka udzielona innej jednostce ujmowana jest w księgach rachunkowych pożyczkodawcy na koncie rozrachunkowym 240 „Pozostałe rozrachunki”. Dodatkowo w analityce prowadzi się wyodrębnienie dla pożyczek udzielonych, z przypisaniem do konkretnego pożyczkobiorcy. W dniu udzielenia pożyczki, czyli przekazania środków pożyczkobiorcy tytułem udzielonej pożyczki w formie przelewu lub gotówką (w dacie przelewu lub wypłaty z kasy), zapis księgowy wygląda następująco:
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – konto imienne pożyczkobiorcy),
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący”/konto 100 „Kasa”.
Naliczenie odsetek i spłata pożyczki – ewidencja pożyczki
Za udzielenie pożyczki pożyczkodawcy należy się wynagrodzenie w formie odsetek od kapitału. Strony określają wysokość odsetek w zawartej umowie pożyczki. W umowie ustala się także m.in. sposób spłaty (jednorazowo lub w ratach), termin zwrotu czy formę zapłaty (przelewem lub gotówką). Istotne jest, aby wszystkie warunki były jasno określone i możliwe do wykonania przez obie strony.
Odsetki od udzielonej pożyczki w myśl art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości co do zasady zaliczane są do przychodów finansowych. W przypadku jednostek, które nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek, uzyskane odsetki ujmowane są jako przychody finansowe. Odsetki w księgach pożyczkodawcy ewidencjonowane są na koncie 750 „Przychody finansowe”. Zapis księgowy wygląda następująco:
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – konto imienne pożyczkobiorcy),
- Ma konto 750 „Przychody finansowe”.
W momencie spłaty pożyczki wraz z odsetkami otrzymany przez pożyczkodawcę przelew środków lub wpłata do kasy tytułem zwrotu pożyczki wraz z odsetkami ewidencjonuje się zapisem:
- Wn konto 130 „Rachunek bieżący”/konto 100 „Kasa”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – konto imienne pożyczkobiorcy).
Ewidencja pożyczki i odsetek w księgach pożyczkodawcy na przykładzie liczbowym
15 marca 2025 roku spółka z ograniczoną odpowiedzialnością udzieliła swojemu kontrahentowi (niepowiązanej kapitałowo jednostce) oprocentowanej pożyczki na kwotę 60 000 zł. Zgodnie z zawartą umową pożyczka była oprocentowana w wysokości 6% rocznie i miała zostać spłacona w 2 równych ratach:
- I rata: 30 czerwca 2025 roku – 30 000 zł + odsetki,
- II rata: 30 września 2025 roku – 30 000 zł + odsetki.
Odsetki naliczone do dnia spłaty każdej raty:
- I rata (15.03–30.06):
60 000 zł × 6% × 108 dni ÷ 365 = 1065,21 zł - II rata (01.07–30.09):
30 000 zł × 6% × 92 dni ÷ 365 = 453,70 zł
Łącznie jednostka otrzymała odsetki w wysokości: 1065,21 zł + 453,70 zł = 1518,91 zł
Pożyczka została spłacona zgodnie z terminem – I rata z odsetkami spłacona 30 czerwca 2025 roku i II rata z odsetkami spłacona 30 września 2025 roku. W jaki sposób przebiega ewidencja księgowa w księgach rachunkowych pożyczkodawcy?
- Udzielenie pożyczki (15 marca 2025 roku):
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – imienne konto pożyczkobiorcy) – 60 000,00 zł
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący” – 60 000,00 zł
- Naliczenie odsetek do dnia spłaty I raty:
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – imienne konto pożyczkobiorcy) – 1065,21 zł
- Ma konto 750 „Przychody finansowe” – 1065,21 zł
- Spłata I raty wraz z odsetkami (30 czerwca 2025 roku):
- Wn konto 130 „Rachunek bieżący” – 31 065,21 zł
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – imienne konto pożyczkobiorcy) – 31 065,21 zł
- Naliczenie odsetek do dnia spłaty II raty:
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone – imienne konto pożyczkobiorcy) – 453,70 zł
- Ma konto 750 „Przychody finansowe” – 453,70 zł
- Spłata II raty wraz z odsetkami (30 września 2025 roku):pozyczka
- Wn konto 130 „Rachunek bieżący” – 30 453,70 zł
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” – 30 453,70 zł
Ujęcie udzielonej pożyczki w bilansie pożyczkodawcy
Jak stanowi art. 27 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości, udzieloną pożyczkę wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w kwocie wymaganej zapłaty z zachowaniem zasady ostrożności, a więc z uwzględnieniem odsetek przypadających na dany rok obrotowy i ewentualnych odpisów aktualizujących.
Saldo konta 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Pożyczki udzielone), odzwierciedlające stan należności z tytułu udzielonych pożyczek, prezentuje się w aktywach bilansu w następujący sposób:
- pożyczki długoterminowe, czyli takie, których termin spłaty przypada po upływie roku, licząc od dnia bilansowego, wykazuje się jako inwestycje długoterminowe;
- pożyczki krótkoterminowe, a więc takie, których termin spłaty przypada w ciągu roku, licząc od dnia bilansowego, wykazuje się jako inwestycje krótkoterminowe.
Należy podkreślić, że w przypadku pożyczki spłacanej ratalnie część tej pożyczki przypadająca do zwrotu w ciągu 12 miesięcy następujących po dniu bilansowym kwalifikowana jest jako inwestycja krótkoterminowa.
Polecamy:
