Przychody z kapitałów pieniężnych podlegają opodatkowaniu 19% podatkiem PIT (tzw. podatek Belki). W aktualnym stanie prawnym podatek należy odprowadzić już od pierwszego dochodu uzyskanego z tego tytułu. Jednak zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów ma zostać wprowadzona kwota wolna od dochodów z inwestycji kapitałowych.
Opodatkowanie dochodów z kapitałów pieniężnych
Jednym z rodzajów przychodów określonych w ustawie o PIT są przychody z kapitałów pieniężnych (art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT). Zgodnie z katalogiem określonym w art. 17 ust. 1 ustawy o PIT przychody te obejmują m.in. przychody z odsetek, dywidend, pochodnych instrumentów finansowych czy też przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych.
Sam mechanizm rozliczenia podatku w powyższym zakresie nie jest jednak jednolity. Otóż jak wynika z art. 30a ust. 1 pkt 1-4 ustawy o PIT, od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy:
- z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem, gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej;
- z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych, z wyjątkiem odsetek stanowiących dochód z wykupu przez emitenta obligacji, o którym mowa w pkt 2a;
- od dochodu z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe;
- z odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, prowadzonych przez podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów;
- z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.
W powyższym przypadku podatek pobiera się od kwoty uzyskanego przychodu bez pomniejszenia o koszty podatkowe (art. 30a ust. 6 ustawy o PIT). Ponadto przychodów tych nie łączy się z przychodami z innych źródeł (art. 30e ust. 7 ustawy o PIT).
Podatnik uzyskujący przychody z tego tytułu nie rozlicza podatku samodzielnie, ponieważ to podmiot wypłacający wynagrodzenie z odpowiedniego tytułu pobiera podatek i jako płatnik samodzielnie odprowadza go na rachunek urzędu skarbowego. Podatnik otrzymuje zatem wynagrodzenie już po pomniejszeniu o kwotę potrąconego podatku. Skutkiem tego jest również to, że podatnik nie wykazuje tych kwot w zeznaniu rocznym PIT (chyba że uzyskuje przychody z zagranicy i bez pośrednictwa płatnika).
Inne zasady opodatkowania przewidziano natomiast w art. 30b ustawy o PIT. Otóż, jak podaje art. 30b ust. 1 ustawy PIT, od dochodów uzyskanych:
- z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających;
- z odpłatnego zbycia udziałów (akcji);
- z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni;
- z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny;
- z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych
– podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.
W powyższym przypadku podatek odprowadzany jest od kwoty dochodu, czyli od różnicy pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztami nabycia. Również tego rodzaju dochodu nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych, jednak podatnik jest obowiązany do samodzielnego rozliczenia dochodu (lub wykazania powstałej straty) w deklaracji rocznej PIT-38 składanej w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Oznacza to, że w zakresie dochodów określonych w art. 30b ust. 1 ustawy o PIT nie występuje instytucja płatnika.
Brak kwoty wolnej w przypadku przychodów/dochodów z kapitałów pieniężnych
Ustawa o PIT przewiduje kwotę wolną od podatku. Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o PIT podatek dochodowy pobiera się z uwzględnieniem kwoty wolnej, która w skali roku wynosi obecnie 30 000 zł. Jednocześnie jednak ten sam przepis podaje, że odbywa się to z zastrzeżeniem art. 29-30f ustawy o PIT.
Biorąc zatem pod uwagę, że przychody opodatkowane zgodnie z art. 30a oraz art. 30b ustawy o PIT nie łączą się z przychodami opodatkowanymi na zasadzie ogólnej, oznacza to, że kwota wolna nie ma zastosowania do przychodów z kapitałów pieniężnych.
Przykład 1.
Pani Ewa w 2024 roku uzyskała przychody z umowy o pracę oraz dochody ze sprzedaży akcji w kwocie 20 000 zł. W jaki sposób powinna ona rozliczyć uzyskane kwoty przychodów?
Przychody ze stosunku pracy pani Ewa rozliczy w zeznaniu rocznym PIT-37 na podstawie informacji PIT-11 otrzymanej od pracodawcy. W tym zakresie pani Ewa może uwzględnić kwotę wolną od podatku określoną w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT. Natomiast dochody ze sprzedaży akcji należy rozliczyć na osobnym druku PIT-38 i odprowadzić podatek od całego dochodu (na podstawie informacji PIT-8C otrzymanej od biura maklerskiego). Kwoty wolnej nie można „przenieść” do zeznania PIT-38. Nie jest również możliwe, aby w zeznaniu PIT-37 rozliczyć dochód ze sprzedaży akcji.
Kwota wolna od dochodów z inwestycji kapitałowych
6 marca 2024 roku do Sejmu wniesiono poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (nr SH-020-82/24), który zakłada, że zostanie wprowadzona kwota wolna od dochodów z inwestycji kapitałowych.
Zgodnie z projektem ma to odbywać się poprzez wprowadzenie nowego zwolnienia – art. 21 ust. 1 pkt 119a ustawy o PIT – zgodnie z którym wolne od podatku mają być dochody (przychody):
- z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych (z wyjątkiem odsetek stanowiących dochód z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe), z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe – w zakresie odsetek i dyskonta od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego, a także dochodów z wykupu takich obligacji przez emitenta, oraz
- z odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, prowadzonych przez podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów
– do wysokości nieprzekraczającej łącznie w roku podatkowym kwoty 100 000 zł.
W konsekwencji płatnik pobierający podatek od przychodów – opodatkowanych zgodnie z art. 30a ustawy o PIT – z lokat terminowych lub obligacji będzie obowiązany do poboru podatku dopiero od nadwyżki ponad kwotę wolną.
Natomiast dla dochodów podlegających opodatkowaniu wedle zasad określonych w art. 30b ustawy o PIT ustawodawca zakłada wprowadzenie kwoty wolnej do odliczenia w zeznaniu rocznym PIT-38. Kwota wolna ma stanowić iloczyn stopy depozytowej NBP na ostatni dzień III kwartału roku poprzedzającego rok podatkowy i 100 000 zł. Obecnie kwota ta wynosiłaby 5250 zł.
[alert-info]Projektowane zmiany zakładają wprowadzenie zwolnienia od podatku dla niektórych przychodów z kapitałów pieniężnych opodatkowanych zgodnie z art. 30a ustawy o PIT oraz kwotę wolną od podatku w zakresie art. 30b ustawy o PIT./alert-info]
Założeniem jest, że zmiany wejdą w życie od 1 stycznia 2025 roku. Oczywiście trzeba mieć na uwadze, że ostateczny kształt przepisów może się zmienić. W konsekwencji podatnicy inwestujący w kapitały pieniężne muszą śledzić przebieg prac legislacyjnych i monitorować ostateczną wersję przepisów. Pamiętajmy, że obecnie żadne kwoty wolne oraz zwolnienia w zakresie kapitałów pieniężnych nie obowiązują.
