Działalność rolnicza i uzyskiwane z tego tytułu przychody nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT. Nie ma jednak przeszkód, aby rolnik prowadził inną, dodatkową aktywność podlegającą pod regulacje ustawy PIT. W niniejszym artykule zastanowimy się, czy obowiązuje kwota wolna od podatku dla rolnika w działalności!
Prowadzenie działalności gospodarczej przez rolnika
Kwestia wykonywania dodatkowej aktywności przez rolnika ma istotne znaczenie na gruncie regulacji o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników określa sytuacje, w których rolnik podlegający pod KRUS może wykonywać działalność gospodarczą i nie traci prawa do KRUS. Przypomnijmy bowiem, że działalność gospodarcza jest tytułem do ubezpieczenia ZUS i co do zasady ZUS ma pierwszeństwo przed KRUS.
Jednakże pod pewnymi warunkami możliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej bez konieczności przejścia z ubezpieczenia KRUS na ZUS.
Jak podaje art. 5a ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy jej prowadzeniu, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy jej prowadzeniu, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
- złoży w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
- jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
- nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
- nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
- kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza 4 088 zł.
Za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców, z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:
- w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
- z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Szczególną uwagę trzeba skupić na ostatnim punkcie, który odnosi się do kwoty należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Kwota podatku, zwana dalej „roczną kwotą graniczną”, podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, określonym w ustawie budżetowej za rok, którego kwota dotyczy, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.
Minister właściwy do spraw rozwoju wsi ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia, roczną kwotę graniczną. Zgodnie z obwieszczeniem z 25 kwietnia 2023 r. kwota graniczna wynosi 4 088 zł.
Ustalenie rocznej kwoty granicznej
Należy zwrócić uwagę, że analizowany przepis odnosi się do rocznej kwoty podatku. Podatek jest wynikiem przemnożenia odpowiedniej stawki podatku przez podstawę opodatkowania.
W konsekwencji istotne staje się ustalenie podstawy opodatkowania z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Przede wszystkim trzeba zaznaczyć, że nie ma znaczenia forma opodatkowania prowadzonej przez rolnika pozarolniczej działalności gospodarczej. Istotne jest wyłącznie to, aby ostateczny wynik w postaci kwoty rocznego podatku należnego nie przekroczył kwoty 4 088 zł.
Taki sam limit obowiązuje zarówno w przypadku rolników prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, jak i ryczałtem ewidencjonowanym bądź też na zasadach ogólnych.
Ustalenie podstawy opodatkowania odbywa się za każdym razem według reguł podstawowych, co oznacza, że rolnik w ramach prowadzonych obliczeń może uwzględniać wszystkie ulgi i zwolnienia.
Powyższe obejmuje również kwotę wolną od podatku. Przypomnijmy, że zgodnie z nowymi regulacjami wprowadzonymi w ramach Polskiego Ładu roczna kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł. Jest ona jednak stosowana wyłącznie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych.
Z kwoty wolnej od podatku nie może skorzystać podatnik, który jako formę opodatkowania wybrał podatek liniowy lub ryczałt ewidencjonowany.
Przykład 1.
Rolnik ubezpieczony w KRUS rozpoczął prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i jako formę opodatkowania wybrał zasady ogólne. Jego roczny przychód z działalności wyniósł 29 000 zł. W takim przypadku rolnik nie utraci prawa do KRUS ani też nie zapłaci podatku PIT, ponieważ jego dochód mieści się w kwocie wolnej od podatku.
Przykład 2.
Rolnik ubezpieczony w KRUS rozpoczął prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i jako formę opodatkowania wybrał ryczałt ewidencjonowany. To oznacza, że nie ma w tym przypadku zastosowania kwota wolna od podatku. Rolnik będzie zobowiązany do odprowadzenia podatku już od pierwszej sprzedaży. Nie utraci prawa do KRUS, jeżeli roczna kwota podatku należnego nie przekroczy kwoty granicznej.
Przechodząc do podsumowania, możemy zatem wskazać, że rolnik rozpoczynający prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej ustala podstawę obliczenia podatku na tej samej zasadzie, co każda inna osoba fizyczna. W konsekwencji również rolnik ma prawo do uwzględnienia kwoty wolnej od podatku wynikającej z art. 27 ust. 1 ustawy PIT.
