0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Licytacja ruchomości – jak przebiega i kto może wziąć w niej udział?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Nietrafiona inwestycja, źle rozdysponowany kredyt lub pożyczka, nieodpowiedzialnie zawarta umowa leasingowa czy też problemy zdrowotne lub rodzinne – wszystkie te okoliczności mogą finalnie doprowadzić dłużnika do postępowania egzekucyjnego. Jeżeli dłużnikowi nie uda się spłacić długu w całości lub w części, bądź zawrzeć ugody z wierzycielem, wówczas może dojść do zajęcia przez komornika jego majątku i upłynnienia go w celu spłaty wierzytelności. Licytacja ruchomości należących do dłużnika jest jedną z najczęściej występujących czynności egzekucyjnych stosowanych przez organy egzekucyjne.

Licytacja ruchomości została opisana w art. 844 i nast. Ustawy Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako KPC). Zgodnie z powyższymi przepisami licytacja komornicza to po prostu publiczna sprzedaż majątku dłużnika, dokonywana w celu wyegzekwowania niespłaconych zobowiązań. Licytacja odbywa się w systemie typowej aukcji, w której wygrywa ten, kto zdecyduje się zapłacić najwyższą kwotę za wystawiony na sprzedaż przedmiot. Jednakże w związku z faktem, iż jest to transakcja o charakterze publicznym, ustawodawca obwarował ją szczegółowymi regulacjami. Jak przebiega licytacja? Kto może wziąć w niej udział? Co dzieje się z przedmiotem licytacji, kiedy nie zostanie on sprzedany? Na te pytania odpowiemy w niniejszym artykule.

Co może być przedmiotem licytacji komorniczej na ruchomości?

Zgodnie z art. 844 KPC przedmiotem licytacji mogą być wyłącznie ruchomości w rozumieniu cywilnym. Niestety w prawie cywilnym nie odnajdziemy jednoznacznej definicji pojęcia „ruchomość”. Przyjmuje się jednak, iż za ruchomość należy uznać wszystko to, co nie jest nieruchomościami wyszczególnionymi w art. 46 § 1 Ustawy Kodeks cywilny (dalej jako KC). Zgodnie z powyższym przepisem nieruchomościami są grunty, budynki trwale z gruntem związane oraz części tych budynków – lokale. Dodatkowo należy brać pod uwagę przepisy szczegółowe KC, które wykluczają pewne grupy „przedmiotów” z grona ruchomości.

Wyjątkami od powyższej zasady z całą pewnością są:

  • dzikie zwierzęta żyjące na wolności – zwierzęta stają się rzeczami dopiero od chwili ich udomowienia;

  • niewydobyte złoża minerałów – stają się one rzeczami dopiero po ich wyodrębnieniu z przyrody;

  • dobra niematerialne, takie jak dobra osobiste, dobra stanowiące przedmiot praw autorskich (np. utwory literackie), dobra objęte prawem własności przemysłowej (np. wynalazki, patenty, znaki towarowe), prawa podmiotowe będące przedmiotem innych praw (np. własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego obciążone hipoteką);

  • ruchomości wyłączone z obrotu cywilnoprawnego ze względów etycznych, m.in. zwłoki człowieka, organy ludzkie;

  • pieniądze oraz papiery wartościowe – są traktowane jako ruchomości, jednakże ze względu na ich charakter płatniczy nie podlegają licytacji komorniczej.

Kto może brać udział w licytacji komorniczej?

W związku z faktem, iż licytacje komornicze są czynnościami publicznymi, każda osoba ma prawo bierni w nich uczestniczyć. Aktywni uczestnicy zostali ustawowo ograniczeni przez ustawę w związku z zakazem udziału w aukcji osób bezpośrednio związanych z dłużnikiem lub osobą prowadzącą egzekucje.

Licytować nie może:

  • komornik;

  • dłużnik;

  • małżonkowie komornika i dłużnika;

  • rodzice komornika i dłużnika;

  • rodzeństwo komornika i dłużnika;

  • dzieci komornika i dłużnika;

  • osoby biorące udział w procesie przygotowywania i przeprowadzania licytacji;

  • w przypadku ponownej licytacji – tzw. opieszały nabywca (zwycięzca pierwotnej licytacji, który w przepisanym terminie nie uiścił ceny w całości lub części).

Poza wyżej wymienionymi osobami do licytacji może przystąpić każdy, kto wniósł wadium w wysokości 10% oszacowanej wartości ruchomości. Jeżeli licytacja obejmuje więcej ruchomości, osoba zainteresowana wnosi wadium od wartości jedynie tych rzeczy, do których licytacji zamierza przystąpić.

Warto zaznaczyć, iż licytant nie musi brać udziału w licytacji osobiście – może działać przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem w licytacji może zostać każda osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która będzie w stanie przedstawić pisemne upoważnienie.

W ściśle określonych okolicznościach komornik może ograniczyć krąg licytantów, jeżeli przedmiotem licytacji są przedmioty, na które posiadanie lub sprzedaż wymagane jest pozwolenie lub koncesja. Będzie tak np. w przypadku licytacji butelek alkoholu czy broni palnej – do licytacji mogą przystąpić jedynie podmioty posiadające odpowiednią koncesję.

Wadium – czy jest zwracane?

Jak zostało to zaznaczone we wcześniejszym akapicie, aby móc uczestniczyć w licytacji, należy uiścić wadium. Kwota ta musi zostać wniesiona przed licytacją, najpóźniej w chwili złożenia oferty.

Na wstępie trzeba odróżnić sytuację licytanta, który wygrał, od sytuacji tych, którym się nie udało. W przypadku wygrania wpłacone wadium zostaje zaliczone na poczet ceny nabycia ruchomości. Wadium przepada natomiast, kiedy wygrywający licytację nie dokona wpłaty za wylicytowaną ruchomość w odpowiednim, określonym przez regulamin licytacji terminie.

Z kolei osoby, które brały udział w licytacji, ale jej nie wygrały, mogą liczyć na zwrot uiszczonej kwoty w terminie „niezwłocznym”. Konkretny termin zwrotu jest wskazany w ogłoszeniu lub regulaminie licytacji. Zwyczajowo jest to 7 dni od dnia licytacji. Czasami zdarza się, iż organizator licytacji wymaga złożenia przez licytantów oświadczenia dotyczącego dyspozycji zwrotu pieniędzy na określony rachunek bankowy. Wówczas dopiero po złożeniu takiego oświadczenia przystępujący do licytacji mogą liczyć na zwrot wadium. Zwracane jest ono również wtedy, gdy przetarg zostanie odwołany, unieważniony lub kiedy żaden z oferentów nie zdecyduje się na zakup nieruchomości.

Licytacja ruchomości – jak wygląda?

Na wstępie należy podkreślić, iż licytacja komornicza ma publicznoprawny charakter, dlatego też komornik został obciążony szeregiem obowiązków informacyjnych. Przede wszystkim jest on zobowiązany do obwieszczenia licytacji w sposób przyjęty w danej miejscowości oraz w budynku sądu rejonowego najbliższego dla miejsca sprzedaży ruchomości. Dodatkowo, w przypadku ruchomości, których cena wywołania przekracza 15 tys. zł, komornik powinien poinformować o dacie i miejscu licytacji za pośrednictwem środków masowego przekazu.

O terminie i miejscu licytacji komornik musi zawiadomić dłużnika najpóźniej na 3 dni przed dniem licytacji bądź w dniu licytacji, jeżeli zajęte ruchomości mogą ulec szybkiemu zepsuciu.

Co do zasady, licytacja może odbyć się, nawet gdy na miejscu licytacji zjawi się tylko jeden zainteresowany.

Pierwsza licytacja

Przy pierwszej licytacji cena wywoławcza wynosi 75% wartości szacunkowej sprzedawanej rzeczy. Komornik wywołuje cenę, po czym czeka na propozycje licytantów. Pierwszą propozycją musi być cena równa cenie wywołania. Brak zgłoszenia skutkuje tym, że licytacja nie dochodzi do skutku.

W przypadku zgłoszenia propozycji inni licytanci mogą tę ofertę przebić (tzw. postąpienia). Kiedy nikt nie zaoferuje już wyższej ceny, komornik udziela przybicia. Odbywa się to przez trzykrotne wezwanie do dalszych postąpień. Formalnie przybicie następuje w drodze postanowienia o udzieleniu przybicia. Następnie komornik wpisuje do protokołu imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania zwycięzcy oraz zwraca wadium pozostałym licytantom.

Brak dojścia do skutku pierwszej licytacji rodzi dla wierzyciela dwie możliwości. Wierzyciel w ciągu 2 tygodni od daty przeprowadzenia wspomnianej licytacji ma prawo do jednej z poniższych czynności:

  • może przejąć ruchomość na własność po cenie nie niższej niż cena wywołania (75% wartości);

  • może żądać przeprowadzenia drugiej licytacji.

Jeżeli we wskazanym terminie 2 tygodni wierzyciel nie złoży wniosku co do dalszego postępowania egzekucyjnego, komornik umarza postępowanie w stosunku do zajętej ruchomości, wydając stosowne postanowienie. Decyzja wierzyciela jest dla komornika wiążąca.

Przy czym wspomniane powyżej prawo wyboru wierzyciela rodzą jedynie sytuacje, gdy licytacja nie doszła do skutku, tzn. nie stawił się choćby jeden licytant, bądź gdy po wywołaniu ceny przez komornika licytanci nie zaoferowali nawet ceny wywołania. Pozostałe przypadki zawsze skutkują ponowieniem licytacji.

Druga licytacja

Przy drugiej licytacji cena wywołania wynosi 50% oszacowanej wartości ruchomości. Przeprowadzenie samej licytacji jest natomiast analogiczne do pierwszej tury. Jeżeli druga licytacja nie dojdzie do skutku, wówczas wierzyciel ma 2 tygodnie na zdecydowanie, czy przejmie na własność licytowaną rzecz po cenie nie niższej niż 50% wartości oszacowanej, czy też nie. W drugim wypadku komornik umarza postępowanie egzekucyjne i wydaje stosowne postanowienie.

Sprzedaż licytowanej rzeczy a uiszczenie zapłaty

Po dokonaniu sprzedaży nabywca powinien niezwłocznie dokonać zapłaty za ruchomości. Jeżeli jednak cena nabytej rzeczy jest wyższa niż 500 zł, może on zapłacić 20% ceny (jednak nie mniej niż 500 zł), a resztę w dniu następnym w godzinach urzędowania kancelarii komorniczej lub na rachunek bankowy komornika do godziny osiemnastej dnia następnego. Po uprawomocnieniu się przybicia i zapłaceniu całej ceny nabywca staje się właścicielem nabytych ruchomości.

Jeżeli natomiast cena nie zostanie uiszczona, nabywca traci prawa wynikające z przybicia. Dodatkowo komornik ściąga od tzw. opieszałego nabywcy sumę odpowiadającą 10% wartości oszacowania rzeczy. Na sumę ściąganą przez komornika zalicza się kwoty wpłacone przez nabywcę (wadium).

Jeżeli nabywca nie uiści w terminie ustalonej ceny, komornik wznawia przetarg, rozpoczynając od pierwotnej ceny wywołania (75% wartości oszacowanej), przy czym opieszały nabywca nie może już uczestniczyć w licytacji.

Prawo do złożenia skargi

Prawo do złożenia skargi przysługuje wierzycielowi oraz dłużnikowi, w sytuacji gdy w ich ocenie doszło do naruszenia przepisów ustawy, np. dłużnik nie został powiadomiony o licytacji, w licytacji brały udział osoby z rodziny komornika czy też cena wywołana wynosiła mniej niż 75% wartości oszacowania.

Skarga nie obowiązuje przy licytacji ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu.
Skargę składa się ustnie do protokołu. Następnie komornik przekazuje rzeczony protokół do właściwego sądu rejonowego. Jeżeli w ciągu dwóch tygodni skarga nie zostanie rozpatrzona, w trakcie dalszego tygodnia nabywca może zrzec się nabycia ruchomości i odebrać zapłaconą sumę. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Licytacja ruchomości – podsumowanie

Licytacja jest w założeniu najprostszą formą (zaraz po zajęciu rachunku bankowego) przeprowadzenia egzekucji majątku dłużnika. Niestety wysoki formalizm tego typu sprzedaży może okazać się barierą dla szybkiej spłaty wierzytelności. Brak licytantów, zbyt wysoko oszacowana wartość ruchomości czy też mało atrakcyjny charakter licytowanej rzeczy może doprowadzić do sytuacji, kiedy wierzyciel zamiast otrzymać spłatę długu w gotówce, może wybrać albo „wykup” ruchomości w niższej cenie, albo pozwolić na umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Inaczej natomiast jest w przypadku osób zainteresowanych zakupem różnego rodzaju ruchomości (np. sprzętu budowlanego czy komputerowego) w korzystnych cenach. Ceny dochodzące do 50% wartości rynkowej rzeczy są nie lada atrakcją. Nie dziwi więc, że na tego typu licytacjach można natknąć się na te same osoby, które z licytacji komorniczych stworzyły swój pomysł na biznes. 

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów