Prawidłowo ustalone miejsce rezydencji podatkowej jest bardzo ważne dla podatnika. Pozwala ono bowiem rozpoznać, czy podatnik musi płacić podatki w Polsce. Ponadto dzięki wskazaniu miejsca rezydencji możemy ustalić, którą z międzynarodowych umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania ma zastosowanie dla podatnika. Tym samym prawidłowe ustalenie miejsca rezydencji ma decydujący wpływ na wielkość płaconych przez niego podatków w kraju.
Miejsce zamieszkania a rezydencja podatkowa
Ustawodawca dość dokładnie określił, kiedy mamy do czynienia z polską rezydencją podatkową. Powyższe zostało szczegółowo określone w art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej ustawa o PIT.
W myśl art. 3 ust 1a ustawy o PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
-
posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych i gospodarczych, lub
-
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Przykład 1.
Podatnik przyjechał do Polski w celach zarobkowych. Pozostawił rodzinę w swoim kraju, tam też ma centrum interesów życiowych. Planował zostać w Polsce przez trzy miesiące, jednak ze względów finansowych czas ten przedłużył się do 9 miesięcy. Czy w tym przypadku podatnik jest polskim rezydentem?
Tak podatnik przebywał bowiem na terytorium polski ponad 183 dni, co powoduje, że staje się rezydentem w Polsce.
Definicja „osoby mającej miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie” odnosi się bezpośrednio do określenia „miejsca zamieszkania” przyjętego w ustawodawstwach wewnętrznych państw i uwzględnia różne formy więzi osobistej z państwem, które we własnym ustawodawstwie ustala podstawę do nieograniczonego obowiązku podatkowego.
Jak to wyżej wykazaliśmy – jako pierwszy warunek pozwalający na uznanie osoby za mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przepis wskazuje posiadanie centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Przesłanka ta została skonstruowana w bardzo szeroki sposób, jeśli chodzi o zakreśloną grupę osób, które na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych posiadają w Polsce ośrodek interesów życiowych.
Przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji/klubów, uprawiane hobby itp. Z kolei „centrum interesów gospodarczych” to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.
Przykład 2.
Podatnik przyjechał do Polski z Kazachstanu. Otrzymał mieszkanie socjalne oraz sprowadził całą swoją rodzinę. Pracuje w miejscowym zakładzie produkcyjnym. Obecnie nie ma żadnych związków z Kazachstanem. Czy w tym przypadku podatnik ma centrum interesów osobistych i gospodarczych w Polsce?
W tym przypadku podatnik, mimo że nie przebywa jeszcze 183 dni w Polsce, ma centrum interesów osobistych i gospodarczych w naszym kraju. Tym samym winien mieć nieograniczony obowiązek podatkowy w naszym kraju.
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej uważa się również osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Tym samym nie zawsze faktyczne zamieszkanie będzie tożsame z miejscem rezydencji podatkowej, nawet jeśli cudzoziemiec jest zarejestrowany na pobyt w Polsce. Nie zawsze taka osoba ma centrum interesów osobistych i gospodarczych w naszym kraju.
Nieograniczony obowiązek podatkowy
Stosownie do art. 3 ust. 2a ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
W myśl art. 3 ust. 2b ustawy o PIT za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w ust. 2a, uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
-
pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
-
działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
-
działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład;
-
położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości lub praw do takiej nieruchomości, w tym ze zbycia jej w całości albo w części lub zbycia jakichkolwiek praw do takiej nieruchomości;
-
papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających;
-
tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji) w spółce, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym albo instytucji wspólnego inwestowania, w których co najmniej 50% wartości aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości;
-
tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.
Tym samym, nawet nie będąc polskim rezydentem, od dochodów uzyskanych w naszym kraju musimy zapłacić podatek.
W przypadku opodatkowania powyższych dochodów musimy pamiętać o stosowaniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W praktyce preferencje podatkowe dotyczące opodatkowania dochodów uzyskanych w Polsce są zazwyczaj uzależnione od posiadania certyfikatu rezydencji. Tym samym certyfikat rezydencji jest bardzo istotny w przypadku opodatkowania dochodów uzyskanych w Polsce przez nierezydentów.
Podsumowując, określenie rezydencji podatkowej jest w praktyce dość trudne. Musimy pamiętać, że opodatkowanie dochodów w Polsce jest uzależnione od tego, czy podatnik ma rezydencję w Polsce, czy za granicą.
