Ulga dla młodych, nazywana też zerowym PIT-em, jest preferencją w podatku dochodowym od osób fizycznych polegającą na zwolnieniu z opodatkowania przychodów, opartą na kryterium wieku podatnika. Co gdy doszło do utraty prawa do ulgi? Jak nadpłata wynagrodzenia wpływa na rozliczenie składkowo-podatkowe?
Ulga dla młodych
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 148 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej „ustawa o PIT” – wolne od podatku są przychody:
- ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy;
- z umów zlecenia;
- z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach Ustawy z dnia 17 lipca 2009 roku o praktykach absolwenckich;
- z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe
– otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.
Zwolnienie to dotyczy przychodów, do których stosuje się zasady opodatkowania określone w art. 27 ustawy o PIT (skala podatkowa).
O zastosowaniu ulgi dla młodych decyduje łączne spełnienie warunków odnoszących się do:
- wieku podatnika,
- rodzaju przychodów (w tym zasad opodatkowania),
- limitu ulgi,
- momentu uzyskania przychodów.
Przychodów zwolnionych z podatku nie wlicza się do podstawy obliczenia zaliczek na podatek w ciągu roku, a także nie uwzględnia w podstawie obliczenia podatku w rocznym zeznaniu podatkowym.
Podleganie ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu
Osoby korzystające z ulgi dla młodych są zwolnione z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (a w konsekwencji również na ubezpieczenie zdrowotne), jeżeli spełniają łącznie dwa warunki:
- osiągają przychody na podstawie umowy zlecenia;
- są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami (art. 6 ust. 4 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych).
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS nie dotyczy natomiast osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy.
Wiek podatnika
Warunek wieku umożliwiający korzystanie z ulgi dla młodych musi być spełniony na moment uzyskania przychodów. Do ustalenia terminu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT, czyli ukończenia 26. roku życia, należy stosować art. 12 § 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień (patrz interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 listopada 2019 roku, 0113-KDIPT2-1.4011.410.2019.2.MD).
Jednocześnie do terminu wskazanego w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT nie ma zastosowania art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej. Tak więc w sytuacji, gdy dzień 26. urodzin przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, nie następuje „przesunięcie” daty urodzin na następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Dzieje się tak dlatego, że ukończenie 26. roku życia nie stanowi terminu w znaczeniu dokonania przez podatnika danej czynności w określonym przedziale czasu (ukończenie 26. roku nie wiąże się z żadną aktywnością ze strony podatnika). Do dnia ukończenia 26. roku życia podatnik ma jedynie otrzymać przychód (por. objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z 14 kwietnia 2020 roku, Nowa preferencja w podatku dochodowym od osób fizycznych dla młodych osób).
Nadpłata wynagrodzenia
Jeżeli na moment otrzymania przychodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych lub z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia podatnik spełnia warunki
do ulgi dla młodych (nie został przekroczony ani wiek, ani limit przychodów), płatnik stosuje ulgę dla młodych, co oznacza, że przychodów tych nie wlicza do podstawy obliczenia zaliczki na podatek. W konsekwencji, wynagrodzenie otrzymane przez podatnika jest kwotą wyższą od tej, jaka zostałaby mu wypłacona w przypadku, gdyby z ulgi nie skorzystał.
W praktyce zdarzają się przypadki, w których pracownik otrzymuje wynagrodzenie, z którego nie pobrano zaliczki na podatek, chociaż jest ono wypłacone już po ukończeniu przez niego 26 lat. Wynika to najczęściej z tego powodu, że obliczenie kwoty wynagrodzenia do wypłaty następuje, gdy pracownik nie ma jeszcze 26 lat, a do faktycznej wypłaty dochodzi z różnych przyczyn (organizacyjnych, technicznych) wówczas, gdy ten wiek pracownik już osiągnął.
Z art. 86 § 1 i § 3 Kodeksu pracy wynika, że pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy oraz że wypłata wynagrodzenia jest dokonywana na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, chyba że pracownik złożył w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych. W sytuacji, gdy wypłata wynagrodzenia jest dokonywana na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, należy brać pod uwagę moment, w którym środki „schodzą” z konta bankowego pracodawcy, a nie dzień wpłynięcia środków na konto bankowe pracownika (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 listopada 2019 roku, 0113-KDIPT2-1.4011.410.2019.2.MD).
Przykład 1.
Pracownik obchodzi 26. urodziny 27 marca i do tego dnia przysługuje mu ulga dla młodych. Wydział kadr pracodawcy po obliczeniu 25 marca wynagrodzenia dla pracownika za marzec przekazał do wydziału finansowego dyspozycję dokonania przelewu kwoty wynagrodzenia na konto pracownika. Ustalona kwota nie była pomniejszona o wartość zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, gdyż 25 marca pracownik nie miał jeszcze ukończonego 26. roku życia; przysługiwała mu zatem ulga dla młodych. Jednak przelew ustalonej kwoty wynagrodzenia został dokonany przez służby finansowe pracodawcy dopiero 28 marca, a więc w dniu następującym po ukończeniu przez pracownika 26 lat, czyli w dniu, w którym pracownik nie miał już prawa do omawianej ulgi. Doszło zatem do nadpłacenia pracownikowi wynagrodzenia za czerwiec wskutek niepobrania z wynagrodzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Pobranie zaliczki podatku z kolejnego wynagrodzenia
Organy skarbowe uznają za dopuszczalną z punktu widzenia podatku dochodowego od osób fizycznych sytuację, w której płatnik, orientując się np. w czerwcu, że nie pobrał zaliczki za marzec, dokonuje tego z należności podatnika za czerwiec, łącznie z bieżącą zaliczką za czerwiec. Wskazuje się, że ograniczenie wysokości potrąceń określone w art. 87 Kodeksu pracy nie odnosi się do odliczenia zaliczki na podatek, którą jest zarówno pobrana przez płatnika „bieżąca” zaliczka, jak i zaległa. Stąd zarówno przepisy ustawy o PIT, jak i przepisy Kodeksu pracy nie stanowią – zdaniem organów podatkowych – przeszkody dla płatnika do pobrania z wynagrodzenia podatnika „brakującej” zaliczki na podatek i wpłacenia jej razem z bieżącą zaliczką do urzędu skarbowego. Należy jednak zauważyć, że takie działanie możliwe jest tylko wówczas, gdy nadpłata spowodowana niepobraniem zaliczki podatku i pobranie zaległej zaliczki są dokonywane w tym samym roku kalendarzowym. Po zakończeniu roku uzupełnienie brakującej zaliczki powinno nastąpić w rocznym rozliczeniu podatkowym.
W świetle powyższego można uznać, że brak pobrania zaliczki podatku w danym miesiącu, mimo że pracownikowi za ten miesiąc nie przysługiwała już ulga dla młodych, i pobranie tej brakującej zaliczki z wynagrodzenia za kolejny miesiąc, nie będzie powodować konieczności dokonania towarzyszących temu korekt w zakresie pobranych składek ZUS. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Natomiast w myśl art. 81 ust. 1 w związku z ust. 6 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z tym że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez pracownika, potrąconych przez płatników z jego środków, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Zatem fakt niepobrania zaliczki podatku w jednym miesiącu i pobranie tej zaległej zaliczki w miesiącu następnym nie mają wpływu na wysokość składek ZUS za te miesiące.
Podsumowanie - nadpłata wynagrodzenia a rozliczenie składkowo-podatkowe
Aby uniknąć komplikacji wynikających z nieuzasadnionego nadpłacania wynagrodzeń pracownikom, którzy utracili już prawo do ulgi dla młodych, pracodawca powinien za każdym razem sprawdzać, czy między dniem ustalenia kwoty wynagrodzenia za dany miesiąc a dniem jego wypłaty nie dochodzi do utraty prawa do ulgi. W praktyce nie zawsze jest to jednak możliwe, szczególnie w przypadku pracodawców zatrudniających wiele osób, wówczas nalezy wiedzieć jak wygląda rozliczenie składkowo-podatkowe nadpłaconego wynagrodzenia.
