Prawdziwym hitem podatkowym okazała się wprowadzona w sierpniu 2019 r. ulga dla młodych. Przepisy ustanowione w tej materii pozwalają na całkowite zwolnienie od podatku, z czego chętnie korzystają młodzi podatnicy. Trzeba jednak zauważyć, że wielu z nich pozostaje w związkach małżeńskich, co z kolei rodzi pytanie o możliwość wspólnego rozliczenia. W związku z tym postaramy się odpowiedzieć na pytanie, czy podatnik, który skorzystał z ulgi dla młodych, może rozliczyć się wspólnie z małżonkiem?
Ulga dla młodych
Ulga dla młodych została uregulowana w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT. Przepis ten podaje, że: „zwolnione od podatku są przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł”.
Ulga dla młodych to nazwa potoczna, pod względem przepisów prawa nie jest to bowiem ani odliczenie od dochodu, ani też odliczenie od podatku. Nie można jej utożsamiać z ulgą abolicyjną czy też ulgą prorodzinną.
Ulga dla młodych to jeden z wielu przykładów zwolnienia od podatku, których obszerny katalog jest zawarty w art. 21 ustawy PIT. W tym miejscu wskażmy, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy PIT: „opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku”.
Opierając się na powyższym przepisie, należy zauważyć, że dochód zwolniony od podatku na mocy art. 21 ustawy PIT nie podlega opodatkowaniu, co oznacza, że podatnik nie ma obowiązku wykazywania go w deklaracji podatkowej.
Wspólne rozliczenie małżonków
Teraz przeanalizujmy drugi element naszego problemu, a więc regulacje odnoszące się do wspólnego rozliczenia małżonków.
Reguła ogólna stanowi, że małżonkowie pozostający w danym roku podatkowym w ustroju wspólności małżeńskiej mogą być opodatkowani łącznie w przypadku wspólnego wniosku wyrażonego w zeznaniu podatkowym. W takim przypadku zobowiązanie podatkowe wymierzane jest na oboje małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.
Przepisy dopuszczają, aby wyrażenie woli wspólnego rozliczenia zostało złożone przez jednego z małżonków. Takie oświadczenie jest złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
Kluczowa w kontekście naszych rozważań jest treść art. 6 ust. 3 ustawy PIT, gdzie podano, że możliwość wspólnego opodatkowania obejmuje również sytuacje, w których jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany bądź też osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku.
Ulga dla młodych a wspólne rozliczenie
W świetle powyższego należy zaaprobować oraz zgodzić się ze stanowiskiem, że podatnik korzystający z ulgi dla młodych, który jednocześnie przez cały rok pozostaje w ustroju wspólności małżeńskiej, może rozliczać się wspólnie z małżonkiem.
Zauważmy, że w ustawie PIT istnieje przepis, który określa okoliczności powodujące wyłączenie możliwości wspólnego rozliczenia. Chodzi tu o art. 6 ust. 8 ustawy PIT, w myśl którego wspólne rozliczenie nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków mają zastosowanie przepisy art. 30c ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Jak widać już z samej treści przepisu, nie wymieniono tu przypadku, w którym jeden z małżonków korzysta ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT.
Możliwość wspólnego rozliczenia jest szczególnie korzystna w sytuacji, gdy drugi małżonek uzyskuje dochody powodujące wejście w wyższy próg podatkowy wynoszący 32%. Na skutek zastosowania wspólnego rozliczenia wspólne dochody dzieli się na pół, co może doprowadzić do powrotu do 17-procentowej stawki podatkowej. Co równie ważne, z opcji tej podatnik może skorzystać także w sytuacji, gdy współmałżonek nie osiąga żadnych dochodów lub też osiąga dochody niepodlegające opodatkowaniu. W rezultacie dla małżonka osiągającego duże dochody oznacza to faktyczne zmniejszenie stawki podatkowej.
Przykład 1.
Podatnik pozostający w związku małżeńskim uzyskał w 2021 r. dochody z działalności gospodarczej w wysokości 100 000 zł. Małżonka podatnika ma 24 lata i osiąga dochody z umowy o pracę, w związku z czym skorzystała z ulgi dla młodych. Z uwagi na fakt, że małżonkowie przez cały 2021 r. pozostawali we wspólności małżeńskiej, mają możliwość wspólnego rozliczenia. To oznacza, że podatek w podwójnej wysokości będzie liczony od połowy dochodów, a więc od kwoty 50 000 zł.
Wykładnia celowościowa
Na zakończenie warto również oddać się rozważaniom teoretycznym. Trzeba bowiem odnieść się do wykładni celowościowej, jaka przysługuje wszelkim zwolnieniom podatkowym.
Celem ustanowienia zwolnień od podatku jest zapewnienie pewnej preferencji podatkowej określonej grupie podatników, co z założenia ma realizować ważne, z konstytucyjnego punktu widzenia, wartości.
Prawodawca, wprowadzając zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT, miał na celu stworzenie korzystniejszych warunków ekonomicznych dla osób młodych dopiero rozpoczynających pracę, które jednak muszą ponosić określone wydatki. Dzięki ustanowionemu zwolnieniu osoby te mogą zaoszczędzone pieniądze przeznaczyć na własne potrzeby.
Zwolnienie podatkowe jest zatem formą uprzywilejowania pod względem podatkowym. Taka preferencja nie może jednocześnie wywoływać negatywnych skutków powodujących dyskryminację podatkową.
Przyjmując bowiem założenie, że osoba korzystająca z ulgi dla młodych nie może skorzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem, stawiamy te osoby w gorszej sytuacji niż podatników niekorzystających ze zwolnienia. Co więcej, przy takiej interpretacji przepisów może okazać się, że z ekonomicznego punktu widzenia korzystniej jest nie skorzystać ze zwolnienia. Jak jednak wiemy, podatnik nie ma możliwości zrezygnowania z ulgi dla młodych.
Stosując wskazane metody wykładni do przedstawionego na wstępie problemu, możemy dojść do wniosku, że dopuszczalne jest wspólne rozliczenie małżonków w przypadku gdy jeden z nich korzysta z ulgi dla młodych. Oczywiście konieczne jest tutaj spełnienie pozostałych warunków określonych w przepisach.
