Pracujesz na podstawie na umowy zlecenia? Zastanawiasz się, co grozi ci za niewłaściwe wykonywanie obowiązków? Przeczytaj nasz artykuł i sprawdź, na czym polega odpowiedzialność z tytułu umowy zlecenia.
Czym umowa zlecenia różni się od umowy o pracę?
Dla wielu młodych osób umowa zlecenia jest często pierwszą umową w ich karierze zawodowej. Pracodawcy zazwyczaj proponują ją studentom do 26. roku życia, gdyż od takiej umowy nie opłaca się składek ZUS oraz podatku dochodowego.
Jednak w związku z tym, że umowa zlecenia nie jest regulowana przez Kodeks pracy, zleceniobiorca nie może korzystać z wielu przywilejów, z którymi wiąże się zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.
Umowa zlecenia oznacza między innymi:
- brak stabilizacji zatrudnienia – umowę zlecenia można wypowiedzieć z dnia na dzień bez podania przyczyny, w przeciwieństwie do umowy o pracę, która musi być wypowiedziana z zachowaniem ustawowych terminów oraz jak w przypadku umowy na czas nieokreślony – z podaniem konkretnej i rzeczywistej przyczyny (wkrótce podanie przyczyny będzie dotyczyło także umów na czas określony);
- brak prawa do płatnego urlopu – który jest obowiązkowy w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę i w zależności od stażu pracy wynosi 20 lub 26 dni na rok;
- brak możliwości zaliczenia okresu wykonywania umowy zlecenia do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze – ma to znaczenie przy późniejszym zatrudnieniu na umowę o pracę, gdzie osoba wykonująca w przeszłości umowę zlecenia nie ma prawa do wyższego wymiaru urlopu, dodatku stażowego czy nagrody jubileuszowej;
- brak konieczności przestrzegania norm czasu pracy – pracownik zatrudniony na umowę o pracę może pracować co do zasady 8 godzin dziennie, 40 godzin w tygodniu, a jeżeli pracuje w nadgodzinach, to musi mieć 35-godzinną przerwę tygodniową i 11-godzinną przerwę dobową, a co czwarta niedziela musi być wolna;
- brak ograniczenia stosowania kar finansowych – w przypadku umowy o pracę odpowiedzialność finansowa pracownika jest ograniczona do wysokości maksymalnie trzech wynagrodzeń – natomiast w przypadku umowy zlecenia górny pułap odszkodowania za spowodowanie szkody zleceniodawcy nie istnieje.
Odpowiedzialność z tytułu umowy zlecenia
Umowa zlecenia nazywana jest umową starannego działania, w której osoba wykonująca zlecenie zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności na rzecz dającego zlecenie za umówionym wynagrodzeniem, które w 2022 roku w przeliczeniu na jedną godzinę nie może być niższe niż 19,70 złotych brutto.
W związku z tym, że zasady umowy zlecenia reguluje Kodeks cywilny, to w nim należy szukać odpowiedzi na pytania dotyczące odpowiedzialności z tytułu tej umowy.
Zleceniobiorca, który podczas wykonywania obowiązków nie dochowa należytej staranności i w związku z tym narazi zleceniodawcę na powstanie szkody materialnej, odpowiada na podstawie art. 471 kc, który mówi, że „dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”.
Aby można było mówić o odpowiedzialności zleceniobiorcy, muszą występować łącznie następujące okoliczności:
- nienależyte wykonywanie czynności określonych w umowie lub ich niewykonanie;
- powstanie szkody materialnej dla zlecającego czynności;
- ścisły związek przyczynowy pomiędzy nienależytym wykonywaniem czynności lub odstąpieniem od ich wykonania a powstaniem szkody.
Czy zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za zatajenie informacji mających wpływ na rozliczenia z ZUS-em?
Przy okazji rozważań na temat odpowiedzialności z tytułu umowy zlecenia pojawia się pytanie, czy zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za zatajenie informacji mających wpływ na powstanie obowiązku opłacania składek ZUS.
Zleceniobiorca, podpisując umowę zlecenia, podaje ważne informacje, które mają znaczenie dla rozliczeń z ZUS-em – np. osoba, która jest już zatrudniona na umowę o pracę i osiąga minimalne wynagrodzenie wynoszące obecnie 3010 zł brutto, podlega jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu, a student do 26. roku życia nie opłaca żadnych składek i do ZUS-u w ogóle nie jest zgłaszany.
Dlatego tak ważne jest, aby zleceniobiorca miał świadomość, że jest zobowiązany do poinformowania o zmianie swojej sytuacji, gdyż ta ma wpływ na obowiązki wobec ZUS-u.
Przykład 1.
Pani Małgorzata zatrudniła się jako sprzedawca na podstawie umowie zlecenia, gdyż chciała sobie dorobić do pensji, którą otrzymywała w innym zakładzie pracy, gdzie była zatrudniona na pełny etat. Przy podpisywaniu umowy przedłożyła zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, z którego wynikało, że zarabia minimalne wynagrodzenie wynoszące 3010 zł brutto. Po kilku miesiącach pani Małgorzata została zwolniona z pracy, w której była zatrudniona na umowę o pracę, ale o tym fakcie nie poinformowała zleceniodawcy.
Jaka odpowiedzialność grozi jej za zatajenie faktu zwolnienia z pracy?
Wszystko zależy od zapisów w umowie. Jeżeli w umowie był zapis o tym, że zleceniobiorca zobowiązuje się do poinformowania niezwłocznie zleceniodawcy o zmianie swojego statusu pracowniczego, wówczas pani Małgorzata może zostać pociągnięta do odpowiedzialności za szkodę, którą poniósł zleceniodawca. Może to być np. pokrycie kosztów nadgodzin pracownika, który będzie musiał sporządzić korekty dokumentów ZUS, gdyż pani Małgorzata będzie musiała zostać wyrejestrowana z ubezpieczenia zdrowotnego i zarejestrowana do pełnych składek ZUS, a następnie konieczne będą korekty deklaracji oraz zapłata składek ZUS. Pani Małgorzata może zostać także wezwana do zwrotu składek w części finansowanej przez ubezpieczonego.
Reasumując, odpowiedzialność z tytułu umowy zlecenia jest regulowana przepisami Kodeksu cywilnego, co oznacza, że zleceniobiorca nie podlega takiej ochronie jak pracownik, od którego można dochodzić należności jedynie do wysokości trzech pensji.
Zleceniobiorca może zostać zobowiązany do pokrycia szkody w całości. Wiele zależy od zapisów w samej umowie zlecenia, w której mogą znaleźć się niekorzystne z punktu widzenia zleceniobiorcy zapisy o karach umownych w przypadku porzucenia pracy lub np. odpowiedzialności za zużycie czy naprawę firmowego sprzętu.
Zleceniodawca może żądać od zleceniobiorcy pokrycia strat powstałych wskutek nienależytego wykonywania umowy, ale o wysokości odszkodowania za powstałą szkodę decyduje sąd cywilny, który bierze pod uwagę stopień winy zleceniobiorcy oraz związek pomiędzy jego działaniami a rozmiarem powstałej szkody.
