Przedsiębiorcy zapewniający nieodpłatny dowóz pracowników - jak wskazuje praktyka - mają problem z określeniem, czy takie świadczenie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Kwestia ta jest przedmiotem szczególnego zainteresowania ze strony organów podatkowych.
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają, co do zasady, czynności odpłatne, tj. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. W pewnych jednak sytuacjach opodatkowaniu podlegają także czynności nieodpłatne, w tym nieodpłatne przekazanie towarów przez podatnika czy nieodpłatne świadczenie usług.
Nieodpłatne świadczenie usług
Co do zasady usługą jest każde odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów i które charakteryzuje się tym, że świadczeniobiorca (konsument) odnosi choćby nawet potencjalną korzyść. Istotą stosunku świadczenia jest każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Świadczenie jest dwustronnym stosunkiem prawnym i wymaga podmiotu pełniącego rolę odbiorcy (konsumenta świadczenia, nabywcy usługi) oraz podmiotu świadczącego (wykonującego czynności, świadczącego usługę). Świadczenie usług ma zatem bardzo szeroki zakres.
Za tego typu czynności uznawane się również:
-
użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
-
nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Dlatego też należy uznać, iż co do zasady nieodpłatny dowóz pracowników będzie podlegał opodatkowaniu VAT. Jednak w przypadku gdy charakter prowadzonej działalności wymusza na pracodawcy zapewnienie transportu dla pracowników - wówczas usługi przewozu nie są wykonywane na potrzeby inne niż związane z prowadzoną działalnością. Tym samym nieodpłatne świadczenie usług transportowych na rzecz pracowników nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w piśmie z 31 marca 2015 r., sygn. ILPP2/443-843/12/15-S/AK, w którym czytamy:
„(…) w analizowanej sprawie charakter i miejsce prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, wymusza niejako na pracodawcy zapewnienie pracownikom transportu do miejsca pracy. Istnieją bowiem sytuacje, kiedy usługi transportowe nabyte od podmiotu trzeciego, świadczącego tego rodzaju usługi, są jedyną racjonalną możliwością dowozu pracowników do pracy. Wówczas, usługi te służą de facto celom prowadzonej przez pracodawcę działalności gospodarczej, a osobiste cele i korzyści pracowników mają w takim przypadku znacznie drugorzędne w stosunku do korzyści pracodawcy (korzyści gospodarczych).
Należy zatem uznać, że nieodpłatne świadczenie usług dowozu pracowników i potencjalnych pracowników Spółki wykonywane jest w związku z prowadzonym przedsiębiorstwem/działalnością gospodarczą. Zatem nie zostanie spełniona jedna z przesłanek, o której mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 31 marca 2011 r., oraz w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2011 r., i nieodpłatne świadczenie przez Spółkę usług dowozu pracowników i potencjalnych pracowników nie podlega/nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (…)”.
Nieodpłatny dowóz pracowników a odliczenie VAT
Z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Z powyższego wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje czynny zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.
O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania przychodu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości przyczynia się do generowania przez dany podmiot obrotów.
W sytuacji zapewnienia pracownikowi dowozu do pracy będziemy mieli do czynienia ze związkiem pośrednim, a zatem podatnikowi będzie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z nabyciem towarów lub usług służących świadczeniom realizowanym na rzecz pracowników, mimo że to świadczenie nie podlega VAT. Oczywiście pod warunkiem, że wykonuje czynności podlegające VAT.
Stanowisko takie potwierdzają również organy podatkowe, czego przykładem jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 4 marca 2011 r., sygn. IPPP3/443-1200/10-2/KC, gdzie możemy przeczytać:
„(…) Spółka posiada prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupionych usług transportowych związanych z dowozem pracowników do swych Oddziałów i jednocześnie nie ma obowiązku obciążania podatkiem należnym z tego tytułu. (...) W takim wypadku istnieje możliwość odliczenia podatku naliczonego od tego rodzaju wykupionych usług transportowych. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi – co do zasady – przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (…)”.
