Obligatoryjne przedłużenie urlopu rodzicielskiego

Przepisy o urlopie rodzicielskim przewidują możliwość łączenia przez rodziców dziecka korzystania z tego urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze. Dzięki temu istnieje możliwość jednoczesnego kontynuowania osobistej opieki nad dzieckiem i aktywności zawodowej. W takim przypadku przepisy prawa pracy przewidują proporcjonalne, obligatoryjne zwiększenie wymiaru urlopu rodzicielskiego. Czy zawsze przedłużenie urlopu rodzicielskiego jest możliwe?

Wymiar urlopu rodzicielskiego

W stanie prawnym obowiązującym od 26 kwietnia 2023 roku, zgodnie z art. 182^1a Kodeksu pracy, pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:

1. 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2. 43 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Natomiast pracownicy – rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 Ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:

1. 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2. 67 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Wymienione wyżej wymiary urlopu rodzicielskiego zostały wprowadzone w miejsce wcześniejszych, niższych wymiarów, które przed 26 kwietnia 2023 roku wynosiły 32 tygodnie, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, i 34 tygodnie – przy urodzeniu się więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Zasady korzystania z urlopu rodzicielskiego

Urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu pracownikom – rodzicom dziecka. Jednakże każdemu z pracowników – rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru ogółem, wskazanego wyżej. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników – rodziców dziecka. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje pracownicy – rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru ogółem, wskazanego wyżej (art. 182^1a § 3, 4 i 6 kp). Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (art. 182^1b kp).

Omawiany urlop jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika – rodzica dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy (art. 182^1d § 1 i 3 kp).

Czy w czasie urlopu rodzicielskiego można pracować?

Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy następuje na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, który powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika;
• określenie wymiaru czasu pracy;
• wskazanie okresu, w którym pracownik zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy;
• oświadczenie pracownika o zamiarze łączenia części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, z określeniem wymiaru czasu pracy, albo o braku takiego zamiaru.

Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku (art. 182^1e kp).

Obligatoryjne przedłużenie urlopu rodzicielskiego

W przypadku łączenia przez pracownika – rodzica dziecka korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego ulega automatycznie (obligatoryjnie) wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:

1. 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2. 86 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Jeżeli pracownik – rodzic dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika – rodzica dziecka w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:

1. 130 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2. 134 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie (art. 182^1f § 1 i 11 kp).

Jak obliczyć wydłużony urlop rodzicielski?

Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego. W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego. W przypadku gdy powstała w wyniku wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego część urlopu nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień się pomija. Część urlopu rodzicielskiego, o którą urlop został proporcjonalnie wydłużony, wydłuża część urlopu, podczas której pracownik łączył korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego urlopu (art. 1821f § 2-5 kp).

Przykład 1.

Pracownik zdecydował, że przez 5 tygodni będzie łączył korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze ½ etatu. W związku z tym część wydłużająca urlop wyniesie 17 dni, co wynika z następującego obliczenia: 5 tygodni × ½ etatu = 2 tygodnie i 3,5 dnia ≈ 2 tygodnie i 3 dni = 17 dni.

W przypadku gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się, dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy. Również w przypadku gdy powstała w wyniku wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego część urlopu nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach, przy czym niepełny dzień się pomija (art. 182.1f § 7 kp).

Przykład 2.

Pracownik, o którym mowa w przykładzie 1, pracował w wymiarze ½ etatu również w części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu, wspomnianej w przykładzie 1. Zatem wydłużenie urlopu wyniesie 34 dni, co wynika z obliczenia: 17 dni : (1 – ½ etatu) = 34 dni.

Możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy jest korzystnym rozwiązaniem dla osób, które w czasie tego urlopu nie chcą zawiesić kontaktu ze swoim pracodawcą, lecz zamierzają nadal świadczyć pracę (choć z mniejszą intensywnością). Wspomniane rozwiązanie niweluje lub znacznie zmniejsza zazwyczaj trudności w ponownym zaadaptowaniu się pracownika do realiów zatrudnienia po zakończeniu urlopu.