Wiele czynności dokonywanych w formie aktów notarialnych generuje określone obowiązki podatkowe. W związku z tym pojawia się pytanie, czy oprócz uregulowania powstałego zobowiązania podatkowego podatnik ma także obowiązek przekazania aktu notarialnego do urzędu skarbowego.
Obowiązek złożenia zeznania podatkowego oraz stosowanych dokumentów
Przedstawiony problem przeanalizujemy w kontekście podatku od spadków i darowizn. Wiele czynności jak choćby darowizna nieruchomości czy też nieodpłatne zniesienie współwłasności wymaga formy aktu notarialnego oraz generuje powstanie obowiązku podatkowego.
Jak stanowi art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatnicy podatku są obowiązani złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika.
Jak zatem widać, w przypadku zeznań SD-3 podatnik ma obowiązek dołączenia stosowanych dokumentów.
W kwestii doprecyzowania powyższego zagadnienia należy sięgnąć do treści § 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2015 roku w sprawie zeznania podatkowego składanego przez podatników podatku od spadków i darowizn. Regulacja ta podaje, że podatnicy podatku od spadków i darowizn obowiązani są dołączyć do zeznania dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania potwierdzające:
nabycie rzeczy lub praw majątkowych, w szczególności orzeczenie sądu, zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, europejskie poświadczenie spadkowe, testament, umowę, ugodę, zaświadczenie banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej o nabyciu praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy lub zaświadczenie towarzystwa funduszy inwestycyjnych o nabyciu jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci;
posiadanie przez zbywcę tytułu prawnego do rzeczy lub praw majątkowych wymienionych w zeznaniu, w szczególności wypis z księgi wieczystej, umowę sprzedaży, zaświadczenie spółdzielni mieszkaniowej;
istnienie długów i ciężarów, obciążających nabyte rzeczy lub prawa majątkowe, a przy nabyciu w drodze zasiedzenia poniesienie nakładów na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia, w szczególności faktury dotyczące kosztów ostatniej choroby oraz pogrzebu spadkodawcy, wypis z księgi wieczystej potwierdzający obciążenie nieruchomości hipoteką, służebnością lub użytkowaniem, zaświadczenie spółdzielni mieszkaniowej potwierdzające istnienie długów związanych ze spółdzielczymi prawami do lokali, zaświadczenie o zastawie sądowym, faktury dokumentujące poniesienie nakładów na rzecz nabywcy podczas biegu zasiedzenia.
Z powyższego rozporządzenia wynika zatem, że podatnik jest zobowiązany złożyć do urzędu skarbowego takie dokumenty jak np. orzeczenie sądu czy zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia. Zwróćmy jednak uwagę, że powyższy przepis nie wymienia aktów notarialnych.
Obowiązek przekazania aktu notarialnego do urzędu skarbowego przez sądy, komorników i notariuszy
W kwestii przekazywania aktów notarialnych do urzędu skarbowego należy sięgnąć do treści art. 84 § 1 Ordynacji podatkowej, gdzie podano, że sądy, komornicy sądowi oraz notariusze są obowiązani sporządzać i przekazywać właściwym organom podatkowym informacje wynikające ze zdarzeń prawnych, które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego.
Ponadto konieczne jest także sięgnięcie do zapisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania.
Zgodnie z § 5 tego rozporządzenia notariusze przekazują organowi podatkowemu właściwemu miejscowo według ich siedziby, w terminie do 7 dnia każdego miesiąca, wypisy sporządzonych w poprzednim miesiącu, dokumentujących czynności prawne podlegające przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn lub Ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych:
aktów notarialnych, o ile notariusz jako płatnik tych podatków nie przekazał organowi podatkowemu odpisów aktów notarialnych na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn lub art. 10 ust. 3a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych;
zarejestrowanych aktów poświadczenia dziedziczenia;
europejskich poświadczeń spadkowych
– które mogą spowodować powstanie zobowiązania podatkowego.
W rezultacie to notariusze są zobowiązani do przekazywania aktów notarialnych do urzędów skarbowych. Odbywa się to w terminie do 7 dnia każdego miesiąca za miesiące poprzednie.
Trzeba jednak zwrócić uwagę, że powyższy przepis odnosi się do tych aktów notarialnych, które mogą wygenerować obowiązek w zakresie podatku PCC lub podatku od spadków i darowizn.
Najczęstszym przypadkiem aktów notarialnych będą zatem te dotyczące nieruchomości, np. umów sprzedaży podlegających podatkowi PCC lub umów darowizn podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
W tym miejscu wskażmy, że przekazany akt notarialny umowy sprzedaży nieruchomości może wskazywać nie tylko na obowiązek podatkowy w zakresie podatku PCC po stronie nabywcy, ale i na obowiązek podatkowy sprzedawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, jeżeli odpłatne zbycie miało miejsce przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie. W takim przypadku notariusz nie pełni funkcji płatnika.
W konsekwencji powyższego to na notariuszach spoczywa obowiązek przekazywania odpowiednich aktów notarialnych do urzędów skarbowych.
Dodatkowo należy także przypomnieć, że notariusze w zakresie podatku PCC i podatku SD mogą występować w roli płatnika zobowiązanego do obliczenia pobrania oraz wpłacenia podatku do urzędu skarbowego.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn notariusze są płatnikami podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego:
darowizny,
umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie,
umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności,
umowy nieodpłatnego ustanowienia użytkowania.
Natomiast w myśl art. 10 ust. 2 ustawy PCC notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.
Udzielając zatem odpowiedzi na pytanie postawione w tytule, należy wskazać, że podatnik nie ma obowiązku przekazywania aktów notarialnych do urzędu skarbowego. Ten ustawowy obowiązek spoczywa bowiem na notariuszach.
