Podatnik prowadzący działalność gospodarczą może dokonać wyboru innej formy opodatkowania niż zasady ogólne, przy czym skuteczna zmiana wymaga złożenia oświadczenia w ustawowo określonym terminie. W ramach poniższego artykułu zastanowimy się, czy możliwe jest odroczenie terminu na wybór formy opodatkowania.
Odroczenie terminu na wybór formy opodatkowania w prawie podatkowym
Nasze rozważania należy oprzeć na treści art. 48 Ordynacji podatkowej, gdzie w par. 1 możemy przeczytać, że organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może odraczać terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego, z wyjątkiem terminów:
- przedawnienia;
- zwrotu nadpłaty;
- wygaśnięcia prawa do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty;
- wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty podatku;
- wystawienia rachunku oraz żądania wystawienia rachunku;
- przechowywania kopii rachunków oraz
- przedawnienia prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej oraz zobowiązania wynikającego z tej decyzji.
Już na samym wstępie należy podkreślić, że odroczenie terminów wynikających z przepisów prawa podatkowego sprowadza się do wydłużenia o określony czas możliwości dokonania danej czynności. Jest ono możliwe tylko w odniesieniu do terminów materialnoprawnych. Może to mieć miejsce jedynie w odniesieniu do terminu, który jeszcze nie upłynął. Upływ terminu skutkuje tym, że organ podatkowy nie jest uprawniony do podjęcia decyzji o jego odroczeniu.
Termin, który już upłynął, nie może podlegać żadnym modyfikacjom, a więc nie może być ani przedłużony, ani skrócony. Istotne jest zatem, aby w dniu, w którym możliwe jest podjęcie decyzji o odroczeniu go przez organ podatkowy, jeszcze nie upłynął (wyrok NSA z 25 lipca 2023 roku, II FSK 225/21).
W konsekwencji w sytuacji, gdy podatnik składa wniosek o odroczenie terminu, który już upłynął, organ podatkowy powinien zastosować normę wynikającą z art. 165a Ordynacji podatkowej. Otóż w myśl tego przepisu, gdy żądanie, o którym mowa w art. 165, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.
W wyroku WSA w Gliwicach z 20 czerwca 2011 roku (I SA/Gl 213/11) sąd wskazał, że terminy, o jakie chodzi w art. 48 Ordynacji podatkowej, to nie wszystkie terminy materialnoprawne, lecz tylko takie, które zostały przewidziane dla dokonania czynności. Mogą to być czynności podmiotu innego niż organ podatkowy, przede wszystkim podatnika, które mają znaczenie z punktu widzenia sytuacji prawnopodatkowej, podejmowane wtedy, gdy przepis materialnego prawa podatkowego nakłada na ten podmiot obowiązek określonego zachowania się, uzależniając od tego powstanie jakichś skutków podatkowych.
Ponadto z literalnego brzmienia ww. przepisu wynika, że odroczyć można wyłącznie termin wynikający z przepisów podatkowych. W konsekwencji nie jest możliwe odroczenie terminu wynikającego z decyzji podatkowej.
Termin na wybór formy opodatkowania działalności gospodarczej
Jak wynika z treści art. 9a ust. 1 i ust. 2 ustawy PIT dochody uzyskiwane przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są opodatkowane na zasadach określonych w art. 27, chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego sporządzone na piśmie oświadczenie o zastosowaniu opodatkowania:
- w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych określonego w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym lub
- w formie podatku liniowego.
Z treści art. 9a ust. 1 ustawy PIT oraz art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku wynika, że podatnicy, którzy dokonają takiego wyboru, są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego sporządzonego na piśmie oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.
Wniosek podatnika o odroczenie terminu na wybór formy opodatkowania
Z treści art. 48 Ordynacji podatkowej wynika, że odroczenie terminu odbywa się na wniosek podatnika, a więc nie może mieć to miejsca z urzędu. Ponadto wniosek podatnika powinien być uzasadniony ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym.
Powyższe nieostre pojęcia nie zostały wyjaśnione w przepisach, jednak możemy posiłkować się obszernym orzecznictwem sądowym. Przykładowo WSA w Gdańsku w wyroku z 11 marca 2025 roku (I SA/Gd 911/24) wskazał, że poprzez ważny interes podatnika należy rozumieć nadzwyczajne względy, które mogłyby zachwiać podstawami jego egzystencji, a więc sytuacje, gdy z powodu nieprzewidzianych, losowych przypadków, podatnik nie jest w stanie uregulować należności podatkowych, czy też sytuacje, w których niemożność spłaty należności wynika z działania czynników, które są niezależne od sposobu jego postępowania.
Pojęcie ważnego interesu podatnika uwzględnia także normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz ponoszonych wydatków, w tym zakresie również wydatków ponoszonych w związku z ochroną zdrowia własnego oraz członków najbliższej rodziny. Ponadto ustawodawca określił ten interes przymiotnikiem „ważny”, co podkreśla jego wyjątkowość. Subiektywne przeświadczenie podatnika, że taki właśnie jest jego interes w uzyskaniu ulgi, nie jest wystarczające dla uznania tej przesłanki za spełnioną, jeżeli obiektywnie istniejące okoliczności faktyczne nie potwierdzają tego. Przez interes publiczny należy rozumieć zasadę postępowania nakazującą mieć na względzie respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, równość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów.
Ulga w spłacie zaległości jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania, co oznacza, że wnioskodawca powinien wskazać i udokumentować okoliczności, które uzasadniałyby jego wyjątkowe traktowanie.
Trzeba także zauważyć, że organ podatkowy może odroczyć termin, co oznacza, że korzysta w tym zakresie z uznania administracyjnego i dokonuje samodzielnej oceny wystąpienia przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. W konsekwencji organ podatkowy, rozstrzygając kwestię odroczenia, wydaje w tym zakresie decyzję.
Przykład 1.
Pani Wiktoria prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą na zasadach ogólnych postanowiła od 2025 roku zmienić formę opodatkowania na podatek liniowy. Zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy PIT oświadczenie może złożyć do 20 lutego 2025 roku. Z uwagi na ciężką chorobę 10 lutego złożyła wniosek o odroczenie terminu na wybór formy opodatkowania. Czy wniosek pani Wiktorii będzie skuteczny?
Pani Wiktoria ma prawo złożyć wniosek o odroczenie terminu, który jeszcze nie upłynął. Organ podatkowy, orzekając w drodze decyzji, będzie oceniał, czy w tym przypadku zachodzi przesłanka ważnego interesu podatnika uzasadniająca odroczenie terminu.
Podsumowując powyższe, należy jeszcze raz podkreślić, że odroczenie terminu na wybór formy opodatkowania na podstawie art. 48 § 1 Ordynacji podatkowej jest możliwe tylko wówczas, gdy w dniu doręczenia organowi podatkowemu stosownego wniosku termin prawa materialnego jeszcze nie upłynął.
Polecamy:
