Czynni podatnicy VAT mają prawo obniżyć podatek należny o podatek naliczony. Posiadają również możliwość uzyskania zwrotu podatku, gdy kwota podatku naliczonego przewyższa kwotę podatku należnego w podsumowaniu danego okresu. Jednakże muszą oni pamiętać, że nie każda faktura potwierdzająca transakcję może być podstawą do odliczenia podatku VAT. Sprawdź, kiedy faktury otrzymane przez przedsiębiorcę dają prawo do odliczenia VAT!
Prawo do odliczenia VAT - podstawa prawna
W myśl art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Jak stanowi ust. 10 przytoczonego przepisu, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy. Co ważne, prawo do odliczenia VAT przysługuje nie wcześniej niż w okresie otrzymania faktury.
Podsumowując, aby podatnik miał możliwość odliczyć podatek VAT od dokonanego zakupu muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:
- otrzymał fakturę,
- powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy,
- nabyte towary lub usługi będą przez podatnika wykorzystywane w związku z wykonywaniem czynności opodatkowanych.
Kiedy podatnik traci prawo do odliczenia VAT?
W przepisach podatkowych (art. 88 ust. 3a ustawy o VAT) zostały przewidziane sytuacje, w których przedsiębiorca nie będzie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego (z tytułu zakupu). Dotyczy to przypadków, gdy:
- sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący;
- transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
- wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,
- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego (np. czynności mające na celu obejście ustawy) - w części dotyczącej tych czynności;
- faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
- wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze - w części dotyczącej tych czynności.
Co ważne, powyższe regulacje znajdują zastosowanie odpowiednio do duplikatów faktur.
W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE z 22 października 2015 r. (C-277/14) istotny dla podatników, którym organy podatkowe i organy kontroli skarbowej kwestionują prawo do odliczenia VAT z uwagi na ustalenia, że dostawca towaru był podmiotem nieistniejącym. TS UE stwierdził:
"(...) przepisy szóstej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, takim jak w postępowaniu głównym, które odmawiają podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT należnego lub zapłaconego od dostarczonych mu towarów z uwagi na to, iż faktura została wystawiona przez podmiot, który w świetle kryteriów przewidzianych przez te przepisy należy uważać za podmiot nieistniejący i nie ma możliwości ustalenia tożsamości rzeczywistego dostawcy towarów, chyba że zostanie wykazane, w świetle obiektywnych przesłanek i bez wymagania od podatnika ustaleń, do których nie jest on zobowiązany, że ów podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, iż rzeczona dostawa wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku VAT, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego."
W związku z tym, zgodnie z przytoczonym wyrokiem, konieczne byłoby wykazanie, że przedsiębiorca wiedział lub powinien był wiedzieć, że dostawa wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku. Organy podatkowe nie powinny wymagać, że podatnik będzie każdorazowo weryfikował, czy jego dostawca dysponuje towarami i jest w stanie je dostarczyć.
Nabycie usług gastronomicznych i noclegowych a prawo do odliczenia VAT
Należałoby również zwrócić uwagę na art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, który stanowi, że obniżenia kwoty podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem:
- nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób,
- usług noclegowych nabywanych w celu ich odprzedaży na zasadzie refakturowania.
W przepisach nie zostały wymienione konkretne usługi gastronomiczne, w stosunku do których nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. Oznacza to, że w przypadku usług cateringowych takie odliczenie byłoby możliwe. Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 4 kwietnia 2016 r., nr IBPP1/4512-243/16/AW:
"(...) w sytuacji gdy nabyte usługi kateringowe są związane w sposób pośredni z wykonywaniem czynności opodatkowanych (...) to Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu zakupu usług kateringowych. Mając natomiast na względzie brzmienie art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługuje Wnioskodawcy z tytułu zakupu usług gastronomicznych.
Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że jeśli chodzi o możliwość odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur za usługi gastronomiczne, to Wnioskodawca nie będzie miał prawa do odliczenia, gdy wyłączenie powoduje art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, natomiast prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT z tytułu usług kateringowych wystąpi, gdyż kosztu tego nie można utożsamiać z usługą gastronomiczną - należało uznać za prawidłowe."
Reasumując, przedsiębiorca będzie miał prawo do odliczenia VAT w zakresie, w jakim zakupione towary lub usługi będą przez niego wykorzystywane do czynności opodatkowanych, nie wcześniej niż w okresie powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy. Co ważne podatnik musi w momencie odliczenia dysponować fakturą dokumentującą transakcję. Należy jednak zwróć uwagę na regulacje zawarte w art. 88 ustawy o VAT, które w niektórych przypadkach odmawiają podatnikom prawa do takiego odliczenia.
