Opodatkowanie zagranicznej renty w kraju a unikanie podwójnego opodatkowania

W sytuacji, gdy podatnik z Polski otrzymuje zagraniczne świadczenie w postaci renty inwalidzkiej, pojawia się pytanie o to, jak wygląda opodatkowanie zagranicznej renty w kraju. W celu udzielenia właściwej odpowiedzi należy odnieść się zarówno do regulacji polskiej ustawy o PIT, jak i do treści właściwej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Określenie przychodu z tytułu zagranicznej renty

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT źródłem przychodu jest m.in. emerytura lub renta. W myśl natomiast art. 12 ust. 7 ww. ustawy przez emeryturę lub rentę rozumie się łączną kwotę świadczeń emerytalnych i rentowych, w tym kwoty emerytur kapitałowych wypłacanych na podstawie ustawy o emeryturach kapitałowych, wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych; rentą lub rentą rodzinną jest również świadczenie pieniężne, o którym mowa w Ustawie z dnia 8 lutego 2023 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego, albo mienia.

W przypadku gdy renta inwalidzka otrzymywana jest z zagranicy, kluczowe staje się również określenie miejsca zamieszkania na potrzeby prawa podatkowego, czyli tzw. rezydencji podatkowej.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

W myśl art. 3 ust. 1a za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

W konsekwencji osoba podlegająca pod nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce jest zobligowana do rozliczenia całości dochodu w kraju.

Postanowienia umów międzynarodowych a opodatkowanie zagranicznej renty

Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że zgodnie z art. 4a ustawy o PIT polskie przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

W konsekwencji każdorazowo należy odnieść się do zapisów właściwej umowy międzynarodowej, pamiętając, że na podstawie art. 91 ust. 3 Konstytucji w razie kolizji z treścią ustawy pierwszeństwo mają postanowienia ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Na potrzeby naszego artykułu odwołamy się do zapisów polsko-austriackiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Otóż zgodnie z art. 18 ust. 1 polsko-austriackiej umowy emerytury i podobne płatności lub renty otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie (w Polsce) z drugiego Umawiającego się Państwa (z Austrii) podlegają opodatkowaniu tylko w pierwszym wymienionym Państwie (w Polsce).

Stosownie do art. 18 ust. 2 ww. umowy polsko-austriackiej określenie „renty” oznacza określoną kwotę wypłacaną okresowo w ustalonych terminach dożywotnio lub przez określony albo dający się ustalić okres, jako spełnienie zobowiązania dokonywania wypłat w zamian za w pełni dokonane zobowiązanie pieniężne lub w równoważniku danej kwoty pieniężnej.

Z powyższych przepisów jasno wynika, że renta otrzymywana z Austrii wypłacana osobie mającej zamieszkanie w Polsce podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce.

Stanowisko to potwierdzają również organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja Dyrektora IS w Katowicach z 2 marca 2011 roku (nr IBPBII/1/415-941/10/MCZ), gdzie organ podatkowy wskazał, że renta inwalidzka wypłacana przez austriacką instytucję osobie zamieszkałej w Polsce podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce.

Zgodnie z powyższym do opodatkowania dochodów w Polsce można stosować wyłącznie przepisy polskich ustaw z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Brak jest zatem podstaw, aby o obowiązkach podatkowych w Polsce rozstrzygać na podstawie przepisów wewnętrznych obowiązujących w innych krajach Unii Europejskiej. 

Każde państwo ma własny system oparty na wewnętrznych aktach prawnych, przy czym z aktów prawa jednego państwa nie można wywodzić prawa do zwolnienia w drugim państwie. Zatem z faktu, że renta inwalidzka ewentualnie nie podlega opodatkowaniu w Austrii (zwolnienie podatkowe), nie można wywodzić zwolnienia z tegoż opodatkowania na gruncie wewnętrznych przepisów podatkowych państwa polskiego.

W konsekwencji polski podatnik nie może bronić się przed opodatkowaniem renty w Polsce twierdzeniem, że tego rodzaju świadczenie jest zwolnione od podatku w Austrii.

W tym miejscu warto przypomnieć, że przychody z tytułu renty podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT.

Czy zagraniczna renta korzysta ze zwolnienia od podatku?

Biorąc pod uwagę przypadek, gdzie zagraniczna renta inwalidzka podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce, warto przeanalizować potencjalne zwolnienia od podatku, które mogą w tym przypadku znaleźć zastosowanie.

W tym zakresie wskażmy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 74 ustawy o PIT zwalnia się od podatku otrzymywane z zagranicy:

• renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego;
• kwoty zaopatrzenia przyznane ofiarom wojny oraz członkom ich rodzin;
• renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1945

– pod warunkiem przedstawienia płatnikowi dokumentu instytucji zagranicznej stwierdzającego charakter przyznanego świadczenia.

W konsekwencji ww. renty inwalidzkie, choć podlegają opodatkowaniu w Polsce, to jednak de facto nie generują konieczności zapłaty podatku z uwagi na zastosowane zwolnienie podatkowe.

Przykład 1.

Pani Helena otrzymuje rentę inwalidzką z tytułu przymusowej pracy na rzecz III Rzeszy w czasie II wojny światowej na terytorium Austrii. Renta wpływa na rachunek bankowy kobiety. Czy pani Helena ma obowiązek rozliczenia podatku PIT z tytułu otrzymywanej renty? Na mocy postanowień umowy międzynarodowej renta podlega pod regulacje polskiej ustawy, ponieważ jest opodatkowana w kraju miejsca zamieszkania. Jednocześnie otrzymana renta podlega zwolnieniu od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 74 ustawy o PIT. W konsekwencji bank nie powinien pobierać zaliczki na podatek od otrzymanej renty inwalidzkiej. Pani Helena nie ma też obowiązku dokonywania rozliczenia podatku w zeznaniu rocznym.

Podsumowując powyższe rozważania, wskażmy, że renta inwalidzka stanowi źródło przychodów podlegające opodatkowaniu podatkiem PIT na zasadach ogólnych. W sytuacji, gdy na podstawie postanowień umowy międzynarodowej renta podlega opodatkowaniu w RP, należy odnieść się do potencjalnych zwolnień podatkowych.