Nowe limity dorabiania do emerytury i renty!

Emeryci i renciści często, ze względu na niewystarczające na zaspokojenie podstawowych potrzeb świadczenia z ZUS-u jakie otrzymują, korzystają z możliwości dodatkowego zatrudnienia. Przybiera to różnorodne formy prawne, ale według statystyk najczęściej zatrudniają się na umowę o pracę oraz umowę zlecenia, bywa także, że podejmują się prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Sposoby uzyskania dodatkowego dochodu, które mają wpływ na to, czy rencista lub emeryt może spodziewać się zawieszenia albo zmniejszenia świadczenia z ZUS-u, zostaną określone w dalszej części tego artykułu. Czy wyższe limity dorabiania do emerytury i renty będą miały na to wpływ?

Miesięczny limit przychodów nie dotyczy osób, które:

• mają prawo do emerytury i ukończyły powszechny wiek emerytalny,
• mają prawo do emerytury częściowej,
• mają prawo do renty inwalidy wojennego z tytułu pobytu w obozie i w miejscach odosobnienia lub renty rodzinnej po tych inwalidach,
• mają prawo do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową lub renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć ma związek ze służbą wojskową.

Natomiast zależnie od wysokości osiągniętych dodatkowych dochodów ZUS może zmniejszyć lub zawiesić następujące świadczenia:

• emeryturę,
• emeryturę pomostową,
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z:
• wypadkiem przy pracy,
• wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy sprzed 1 stycznia 2003 r.,
• chorobą zawodową,
• rentę inwalidy wojskowego, jeżeli twoja niezdolność do pracy nie ma związku ze służbą wojskową oraz rentę rodzinną po inwalidzie wojskowym,
• rentę rodzinną.

Przychód z jakiego rodzaju działalności może spowodować zmniejszenie renty lub emerytury?

Art. 104 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 nr 162 poz. 1118) określa rodzaje działalności, w związku z jakimi świadczenia emerytalne są zawieszane lub ulegają odpowiedniemu zmniejszeniu. Za działalność taką uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności oraz zgodnie z ust. 3 dotyczy to także emerytów i rencistów osiągających przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą.

ZUS zawiesi lub zmniejszy świadczenie przede wszystkim w związku z przychodem z uzyskanym:

• z pracy na podstawie stosunku pracy,
• z pracy na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej oraz współpracy przy jednej z tych umów,
• z pracy na podstawie umowy o świadczenie usług (innej niż umowa zlecenie lub agencyjna), do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy tej umowie,
• a także z pracy na podstawie:
• umowy zlecenia,
• umowy agencyjnej,
• innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu,
• umowy o dzieło,
• z pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej wykonywaniu,
• z pracy nakładczej,
• z pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
• z odpłatnej pracy, na podstawie skierowania do pracy, w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• ze stypendium sportowego,
• ze sprawowania mandatu posła i posła do Parlamentu Europejskiego oraz senatora,
• z wynagrodzenia za pełnienie funkcji członka rady nadzorczej,
• ze służby w tzw. służbach mundurowych,
• z działalności wykonywanej za granicą,
• z zasiłków chorobowych, macierzyńskich i opiekuńczych,
• z wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,
• ze świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego,
• z zasiłku wyrównawczego oraz dodatku wyrównawczego.

W jaki sposób ustalane są limity dorabiania do emerytury i renty?

Podstawą zawieszenia lub zmniejszenia emerytury lub renty jest przede wszystkim przepis sformułowany w art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:

"Prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3–8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6."

Jaka wysokość dodatkowych dochodów wpływa na zmniejszenie bądź zawieszenie renty i emerytury?

Określają to również przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. I tak art. 104 ust. 7 ustawy mówi o okolicznościach zawieszenia świadczenia renty lub emerytury przez ZUS:

"Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego."

Natomiast art. 104 ust. 8 ustawy określa, jaki procent „przeciętnego wynagrodzenia” musi osiągnąć dodatkowy dochód emeryta lub rencisty, żeby ZUS zmniejszył świadczenie:

"W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1) 24% kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. – dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;
2) 18% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;
3) 20,4% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 – dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba."

Z kolei kwestię renty rodzinnej określa art. 105 ust. 1 wspomnianej powyżej ustawy:

"- Wysokość renty rodzinnej, przysługującej więcej niż jednej osobie, ulega zmniejszeniu w przypadku, gdy osoba uprawniona do części renty osiąga przychód w kwocie wyższej niż 70% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyższej jednak niż 130% tej kwoty miesięcznie.

2. Zmniejszenie renty następuje poprzez zmniejszenie części renty przysługującej osobie osiągającej przychód o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę, o której mowa w art. 104 ust. 8 pkt 3, pomnożoną przez proporcję części renty rodzinnej przed dokonaniem zmniejszenia i pełnej renty rodzinnej.

3. Przychód osiągany przez osobę uprawnioną do renty rodzinnej w wysokości przekraczającej kwotę równą 130% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, powoduje zawieszenie prawa do części renty rodzinnej dla tej osoby. Wysokości części renty przysługujących pozostałym członkom rodziny nie ulegają zmianie."

Kto i w jakim terminie ustala kwoty, jakie mają wpływ na wypłatę emerytury lub renty przez ZUS?

Wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, według której określa się kwoty dla zawieszenia lub ograniczenia świadczeń, ogłasza co kwartał Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. 

Limity dorabiania do emerytury i renty obowiązujące od 1 września 2023 r.  przedstawia poniższa tabela: