Do zadań komorników należy m.in. wykonywanie orzeczeń sądowych, względnie administracyjnych, w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne. Źródłem zaspokojenia roszczeń mogą być sumy uzyskane ze sprzedaży ruchomości lub nieruchomości, wynagrodzenie za pracę, środki zgromadzone na rachunku bankowym oraz inne wierzytelności i prawa majątkowe, w tym świadczenia pieniężne przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym. W poniższym artykule znajdziesz informacje na temat tego, ile komornik może zabrać z emerytury i renty.
Należności podlegające potrąceniu z emerytury, renty i innych świadczeń z FUS
W Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dalej „ustawa” – określono świadczenia obejmujące:
- emeryturę;
- rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową;
- rentę rodzinną;
- dodatek pielęgnacyjny;
- dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej;
- zasiłek pogrzebowy (art. 3 ustawy).
Ze wspomnianych świadczeń – po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – podlegają potrąceniu m.in. należności egzekwowane w trybie postępowań komorniczych. Są to:
- należności alimentacyjne – czyli w ujęciu szczegółowym sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie: należności alimentacyjnych, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie Ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałych z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie Ustawy z dnia 18 lipca 1974 roku o funduszu alimentacyjnym oraz należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie Ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 roku o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej;
- należności niealimentacyjne – czyli sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż należności alimentacyjne.
Potrąceń na zaspokojenie należności alimentacyjnych dokonuje się w pierwszej kolejności (art. 139 ust. 1 pkt 3 i 5 oraz ust. 3 ustawy).
Granice potrąceń
Potrącenia z omawianych świadczeń mogą być dokonywane w następujących granicach:
- świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 60% świadczenia;
- należności egzekwowanych związanych z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych oraz w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – do wysokości 50% świadczenia;
- innych egzekwowanych należności – do wysokości 25% świadczenia.
W przypadku zbiegu potrąceń sum egzekwowanych na zaspokojenie należności alimentacyjnych i sum egzekwowanych na pokrycie innych należności potrącenia nie mogą przekraczać łącznie:
- 60% świadczenia, jeżeli podlegają potrąceniu należności alimentacyjne;
- 50% świadczenia, jeżeli podlegają potrąceniu należności niealimentacyjne, przy czym granica potrąceń wynosi 25% świadczenia – podlegają potrąceniu wyłącznie należności niealimentacyjne inne niż związane z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych i w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (art. 140 ust. 1 i 6 pkt 1 ustawy).
Ile komornik może zabrać z emerytury i renty? - kwoty wolne od egzekucji
Zgodnie z pkt 9 lit. a i b Komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 lutego 2023 roku (M.P. z 2023 roku poz. 209) w związku z art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 27 października 2022 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw kwoty emerytur i rent wolnych od egzekucji wynoszą od 1 marca 2023 roku:
- 681,97 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych,
- 1125,26 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych.
Wspomniane kwoty wolne od egzekucji podlegają corocznej waloryzacji od 1 marca na zasadach określonych dla emerytur i rent.
Jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, potrąceń i egzekucji się nie dokonuje.
W razie zbiegu uprawnień do dwóch lub więcej świadczeń pieniężnych kwotę wolną od egzekucji i potrąceń ustala się od jednego – wyższego świadczenia (art. 141 ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 1a, 1b i 4 ustawy).
Odliczenie należności publicznoprawnych
W pierwszej kolejności przed przystąpieniem do potrąceń odlicza się ze świadczenia (emerytury, renty) należności publicznoprawne, tj. składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i inne należności z tego tytułu. Należności publicznoprawne podlegają zawsze odliczeniu, niezależnie od wysokości świadczenia. Nie są objęte ograniczeniami, co oznacza, że można je odjąć również wtedy, gdy będzie to skutkowało wypłaceniem świadczenia niższego niż kwota wolna od potrąceń i egzekucji. Należności publicznoprawne są uprzywilejowanym ustawowo rodzajem płatności i nie są należnościami potrącanymi lub egzekwowanymi ze świadczenia.
Przykład 1.
Z emerytury wynoszącej 4500 zł egzekwowane są należności alimentacyjne. W tym przypadku potrącenie nie może przewyższyć 60% wysokości świadczenia, czyli kwoty 2700 zł. Kwota wolna od egzekucji prowadzonej na zaspokojenie należności alimentacyjnych wynosi 681,97 zł. Zatem ze wspomnianej emerytury można potrącić 2700 zł, gdyż kwota pozostała z kwoty 4500 zł, tj. 1800 zł, przekracza kwotę wolną od egzekucji.
Przykład 2.
Z emerytury wynoszącej 2000 zł egzekwowane są należności niealimentacyjne, związane z odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej. Potrącenie nie może być zatem wyższe niż 50% wysokości świadczenia, czyli nie może przekraczać kwoty 1000 zł. Kwota wolna od egzekucji prowadzonej na zaspokojenie wspomnianych należności wynosi 1125,26 zł. Tak więc ze wspomnianej emerytury można potrącić nie 1000 zł, lecz tylko 874,74 zł, aby zapewnić emerytowi kwotę wolną od egzekucji (2000 zł − 1125,26 zł = 874,74 zł).
Przykład 3.
Renta z tytułu niezdolności do pracy wynosi 3000 zł. Prowadzona jest z niej egzekucja należności niealimentacyjnych innych niż związane z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych i w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych. W tym przypadku potrącenie nie może przewyższyć 25% wysokości renty, czyli kwoty 750 zł. Kwota wolna od egzekucji prowadzonej na zaspokojenie należności niealimentacyjnych wynosi 1125,26 zł. Zatem ze wspomnianej renty można potrącić 750 zł, ponieważ kwota pozostała z kwoty 3000 zł, tj. 2250 zł, przekracza kwotę wolną od egzekucji.
Emerytury i renty należą do świadczeń pieniężnych podlegających egzekucji komorniczej. W przepisach ustanowiono dwa podstawowe ograniczenia dotyczące możliwości dokonywania potrąceń z tych świadczeń. Są to procentowo określone granice maksymalne oraz kwoty wolne od potrąceń.
