Otrzymany aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku w księgach

Przedsiębiorstwo w spadku to zespół składników majątkowych i niemajątkowych, które były wykorzystywane przez zmarłego przedsiębiorcę do prowadzenia działalności gospodarczej. Wniesienie aportu w postaci przedsiębiorstwa w spadku do spółki prowadzącej księgi rachunkowe jest złożonym procesem, który wymaga odpowiedniego ujęcia w księgach. Wyjaśniamy, czym jest przedsiębiorstwo w spadku i w jaki sposób należy ująć aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku w księgach rachunkowych jednostki otrzymującej aport.

Czym jest przedsiębiorstwo w spadku?

Przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci. Taka definicja przedsiębiorstwa w spadku została przedstawiona w art. 2 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwo w spadku obejmuje także składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej, nabyte przez zarządcę sukcesyjnego albo na podstawie czynności, o których mowa w art. 13 ustawy, w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.

W uproszczeniu przedsiębiorstwo w spadku to zatem zespół składników majątkowych i niemajątkowych, które służyły do prowadzenia działalności gospodarczej przez zmarłego przedsiębiorcę. Dopuszczalne jest wniesienie przedsiębiorstwa w spadku tytułem aportu, przy czym wniesienie takiego aportu do spółki prowadzącej księgi rachunkowe wiąże się z koniecznością odpowiedniego zaksięgowania zarówno aktywów, jak i pasywów przejętego przedsiębiorstwa.

Wprowadzenie składników majątku do ksiąg rachunkowych spółki otrzymującej aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku

Odnosząc się do ewidencji otrzymania aportu w postaci przedsiębiorstwa w spadku w księgach rachunkowych, należy kierować się przepisami ustawy o rachunkowości. 

W świetle prawa bilansowego u przyjmującego aport poszczególne składniki aktywów i pasywów wchodzących w skład otrzymanego aportem przedsiębiorstwa w spadku ujmuje się w wartościach godziwych, najczęściej odpowiada to wartości rynkowej. Zgodnie z art. 28 ust. 6 ustawy o rachunkowości za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Zatem wszelkie składniki majątku wchodzące w skład przedsiębiorstwa w spadku, takie jak środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, zapasy powinny zostać wycenione według ich wartości godziwej na dzień otrzymania aportu. Po ustaleniu wartości godziwej poszczególnych składników majątku należy je wprowadzić do ksiąg rachunkowych spółki na odpowiednie konta bilansowe.

Jeżeli w skład przedsiębiorstwa w spadku otrzymanego aportem wchodzą środki trwałe, to jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości początkowej tych środków trwałych (wartości godziwej) na zasadach ogólnych. Oznacza to, że jednostka otrzymująca aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku, w którego skład wchodzą środki trwałe, dla celów bilansowych dokonuje odpisów amortyzacyjnych drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji, a przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej jednostka uwzględnia okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego.

W jednostce otrzymującej aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku ewidencja w księgach rachunkowych składników aktywów wchodzących w skład przedsiębiorstwa w spadku wygląda następująco:

• Wn różne konta, np. 010 „Środki trwałe”, 020 „Wartości niematerialne i prawne”, 310 „Materiały”, 330 „Towary”, 200 „Rozrachunki z odbiorcami”, 240 „Pozostałe rozrachunki”;
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika),

Natomiast przejęte w wyniku aportu przedsiębiorstwa w spadku zobowiązania ewidencjonuje się zapisem:

• Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika),
• Ma odpowiednie konto zespołu 2.

Wartość nominalną udziałów wydanych w zamian za aport przedsiębiorstwa w spadku podwyższającą kapitał zakładowy ujmuje się pod datą rejestracji w KRS w następujący sposób:

• Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika),
• Ma konto 800 „Kapitał zakładowy”. 

Przykład 1.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymała aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku. W skład otrzymanego w ramach aportu przedsiębiorstwa wchodziły następujące składniki:

• środki trwałe,
• wartości niematerialne i prawne,
• towary,
• materiały,
• należności od odbiorców,
• zobowiązania wobec dostawców.

Wynikająca z umowy wartość przedmiotu aportu jest równa wartości nominalnej obejmowanych udziałów. W jaki sposób powinna przebiegać ewidencja poszczególnych aktywów i pasywów wchodzących w skład przedsiębiorstwa w spadku otrzymanego w drodze aportu? 

Ewidencja aktywów w księgach rachunkowych w spółce otrzymującej aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku na podstawie PK przebiega następująco:

1. Środki trwałe:
• Wn konto 010 „Środki trwałe”,
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika).
2. Wartości niematerialne i prawne:
• Wn konto 020 „Wartości niematerialne i prawne”,
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika).
3. Towary:
• Wn konto 330 „Towary”,
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika).
4. Materiały:
• Wn konto 310 „Materiały”,
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika).
5. Należności od odbiorców: 
• Wn konto 200 „Rozrachunki z odbiorcami”,
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika).

Ewidencja pasywów (zobowiązań wobec dostawców) w księgach rachunkowych w spółce otrzymującej aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku na podstawie PK przebiega następująco:

• Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika),
• Ma konto 210 „Rozrachunki z dostawcami”.

Ujęcie kapitału zakładowego w księgach rachunkowych spółki otrzymującej aport w postaci przedsiębiorstwa w spadku pod datą rejestracji w KRS:

• Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne wspólnika),
• Ma konto 801 „Kapitał (fundusz) podstawowy”.