Status wspólnika spółki z o.o. wiąże się z szeregiem uprawnień, w tym z tzw. prawem głosu. Czym jest prawo głosu? Jak wspólnik może realizować swoje uprawnienie w ramach spółki z o.o.? Na czym polega prawo głosu w spółce z o.o.? Czy prawa głosu można się zrzec? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
Uprawnienia wspólników w spółce z o.o.
Co do zasady wspólnicy spółki z o.o. mają równe prawa i obowiązki w spółce. Odmienne zasady może przewidywać umowa spółki lub przepisy prawa. W przypadku gdy umowa spółki przewiduje udziały o szczególnych uprawnieniach, uprawnienia te powinny być określone w umowie (udziały uprzywilejowane).
W odniesieniu do uprzywilejowania udziałów orzecznictwo stoi na stanowisku, że: „Wprowadzenie w Kodeksie spółek handlowych (art 174 § 3 KSH) także uprzywilejowania udziałów oznacza, iż obecnie poza uprzywilejowaniem wspólnika poprzez przyznanie mu szczególnych korzyści (praw przyznanych wspólnikowi osobiście) zgodnie z art. 159 KSH w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością istnieje możliwość określenia w umowie spółki udziałów o szczególnych uprawnieniach — udziałów uprzywilejowanych. Oznacza to, że wskazane w art. 246 § 3 KSH pojęcie »praw przyznanych osobiście poszczególnym wspólnikom« odpowiada wskazanemu w art. 159 KSH pojęciu »szczególnych korzyści« przyznanych wspólnikom, a wynikające z art. 246 § 3 KSH pojęcie »praw udziałowych« dotyczy wskazanych w art. 174 § 3 KSH »udziałów uprzywilejowanych«. Oznacza to, że zgodnie z art. 159 KSH szczególne korzyści stanowiące prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom stanowią prawa podmiotowe wspólnika o charakterze niezbywalnym, które w umowie spółki muszą być dokładnie określone w sposób, który pozwala na jednoznaczną możliwość ustalenia imiennie wspólnika, któremu takie szczególne korzyści zostały przyznane (pod rygorem nieważności)” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 maja 2008 roku, V ACa 163/08).
Uprzywilejowanie dotyczące prawa głosu nie może przyznawać uprawnionemu więcej niż 3 głosy na 1 udział.
Prawo głosu w spółce z o.o. a jego wykonanie
Zgodnie z ksh na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada 1 głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, na każde 10 zł wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości przypada 1 głos.
Prawo głosu w spółce z o.o. realizowane jest poprzez głosowanie nad uchwałami. Warto podkreślić, że: „[…] głos na zgromadzeniu wspólników polega na tym, że wspólnik powinien mieć możliwość wyrażenia woli tak, aby mógł głosować za uchwałą, przeciw niej lub wstrzymać się od głosu. […] Organizacja sposobu głosowania na zgromadzeniu wspólników nie może zaś powodować ograniczeń w wykonywaniu uprawnień wspólnika składających się na przysługujący mu udział” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 24 czerwca 2005 roku, V CK 779/04).
Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy lub umowa spółki nie stanowią inaczej.
Uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością ⅔ głosów. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości ¾ głosów. Umowa spółki może ustanowić surowsze warunki powzięcia tych uchwał.
Zgromadzenie wspólników może powziąć uchwałę o uchyleniu tajności głosowania w sprawach dotyczących wyboru komisji powoływanej przez zgromadzenie wspólników.
Uchwały zgromadzenia wspólników powinny być wpisane do księgi protokołów i podpisane przez obecnych lub co najmniej przez przewodniczącego i osobę sporządzającą protokół. Jeżeli protokół sporządza notariusz, zarząd wnosi wypis protokołu do księgi protokołów.
Czy prawo głosu w spółce może zostać przekazane?
Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie zawierają ograniczeń, wspólnicy mogą uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników oraz wykonywać prawo głosu w spółce przez pełnomocników. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności. Kopię pełnomocnictwa dołącza się do księgi protokołów.
Warto mieć na uwadze stanowisko orzecznictwa, zgodnie z którym: „Nie jest dopuszczalne całkowite wyłączenie z mocy umowy spółki lub uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prawa reprezentowania wspólników na zgromadzeniu przez pełnomocnika (art. 243 § 1 KSH)” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – I Wydział Cywilny z 6 czerwca 2013 roku, I ACa 225/13).
Wspólnik nie może ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik innej osoby głosować przy powzięciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia ze zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką.
Dopuszczalne jest zatem upoważnienie innej osoby do wykonania prawa głosu w imieniu wspólnika. Czym innym jest natomiast zrzeczenie się prawa głosu przez wspólnika bądź oddanie swojego prawa głosu innej osobie.
Zgodnie z orzecznictwem: „Prawo głosu nie może być przeniesione na inny podmiot w drodze umowy, bez równoczesnego zbycia przez wspólnika udziału w spółce z o.o. Wspólnik nie może też skutecznie zrzec się wykonywania tego prawa, gdyż w spółce z o.o., w której występują liczne elementy osobowe, istotne znaczenie ma okoliczność, kto jest uprawniony do podejmowania najistotniejszych dla spółki decyzji. […] prawo głosu jako związane z udziałem nie może być przedmiotem samodzielnego obrotu. Takie postanowienia umowy, w których wspólnik zrzeka się wykonywania prawa głosu bądź zobowiązuje się do oddania głosu określonej treści (wyrażenia woli zmierzającej do wywołania określonych skutków prawnych), jak np. w sprawie niniejszej do oddania głosu za podjęciem uchwały zmieniającej umowę spółki w § 30 ust. 1 w sposób wskazany przez powoda, stanowi rozporządzenie prawem głosu, bez rozporządzenia udziałem. Choć formalnie nie przenosi prawa głosu na inny podmiot, to jednak prowadzi do ograniczenia korporacyjnego uprawnienia wspólnika wynikającego z posiadania przez niego udziału, nie może zatem wywrzeć skutków prawnych, jako prowadzące do obejścia prawa (art. 58 KC)” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 5 stycznia 2006 roku, I ACa 630/05).
