W wielu przypadkach samochody firmowe po pewnym czasie są sprzedawane lub przekazywane członkom rodziny. Często także dochodzi do sprzedaży samochodów wcześniej wykupionych z leasingu. Podatnicy zastanawiają się, w jaki sposób udokumentować taką sprzedaż, aby nie narazić się na negatywne konsekwencje.
Przekazanie członkowi rodziny samochodu firmowego
Na wstępie należy podkreślić, że nieodpłatne przekazanie towaru podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług – dalej: ustawa o VAT – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osoby prawne, członków stowarzyszenia;
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Jak wynika z powyższych uregulowań, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.
Przykład 1.
Podatnik w 2018 roku zakupił samochód osobowy za kwotę 100 000 zł plus 23 000 zł VAT. Odliczył 50% podatku VAT od zakupu samochodu. W maju 2021 roku przekazał ten samochód nieodpłatnie synowi do jej celów osobistych. Podatnik zastanawia się, jak opodatkować powyższe przekazanie. Ponadto w przypadku opodatkowania przekazania zastanawia się, jaką wartość samochodu przyjąć do rozliczenia podatkowego.
W tym przypadku podstawę opodatkowania nieodpłatnej dostawy samochodu stanowi dla podatnika wartość rynkowa netto przekazanego samochodu. Ustalamy ją na dzień przekazania samochodu, czyli na maj 2021 roku zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT.
Tym samym podatnik winien ustalić cenę samochodu zgodnie z cenami rynkowymi. W naszym przypadku odliczył on podatek naliczony, tym samym przekazanie będzie musiał opodatkować podatkiem VAT.
Nieodpłatne przekazanie samochodu firmowego opodatkowujemy podstawową stawką VAT, czyli 23%.
Przekazanie samochodu wykupionego z leasingu
W praktyce gospodarczej bardzo często podatnicy po wykupie samochodu z leasingu przekazują go na własne cele.
Przykład 2.
Podatnikowi w maju kończy się leasing samochodu. Wykupuje on samochód po zakończeniu umowy, jednak nie chce go już używać w prowadzonej działalności gospodarczej. Tym samym nie będzie on wprowadzał samochodu do środków trwałych, tylko użytkował prywatnie. Czy przekazanie samochodu na cele prywatne skutkuje opodatkowaniem podatkiem VAT?
Ustawodawca zrównuje czynności dokonane bez wynagrodzenia z czynnościami odpłatnymi, przy spełnieniu warunków wymienionych w tym przepisie. W ten sposób wszelkie nieodpłatne przekazanie przez podatnika należących do jego przedsiębiorstwa towarów wchodzi w zakres objęty pojęciem „odpłatnej dostawy towarów”, o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Jak wynika z okoliczności, podatnik zamierza dokonać wykupu samochodu osobowego po zakończeniu umowy leasingu w celu wykorzystywania ww. samochodu wyłącznie na cele osobiste niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wydatki związane z nabyciem ww. samochodu w ramach wykupu nie zostaną zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym także poprzez odpisy amortyzacyjne, a samochód ten nie zostanie ujęty w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych ani też w ewidencji wyposażenia działalności gospodarczej. Nie będzie stanowić mienia wykorzystanego przez podatnika na potrzeby związane z działalnością gospodarczą. Kwota VAT naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej przeniesienie własności ww. samochodu w ramach wykupu nie zostanie przez wnioskodawcę odliczona.
Mając na uwadze przepisy prawa oraz opis sprawy, należy stwierdzić, że przekazanie przez podatnika samochodu osobowego na cele osobiste po zakończeniu umowy leasingu nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. W tym przypadku bowiem podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Przekazanie samochodu zakupionego na VAT marżę
Przedsiębiorcy kupują nie tylko samochody nowe. W większości dochodzi do zakupu aut używanych.
W wielu przypadkach zakup dokonywany jest na podstawie faktury VAT marża. Tym samym podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku VAT.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 120 ust. 4 ustawy o VAT w przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności, w celu odsprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszoną o kwotę podatku.
Przykład 3.
Podatnik dokonał zakupu samochodu w komisie. Otrzymał fakturę VAT marża. Chciał dokonać sprzedaży samochodu. Nie znalazł klienta i postanowił, że samochód zostanie wprowadzony do środków trwałych i wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej. Przed przekazaniem samochodu podatnik wycofał samochód ze środków trwałych. Po trzech latach postanowił przekazać samochód córce. Jak winien opodatkować przekazanie samochodu córce?
Przepisy ustawy o VAT przewidują stosowanie szczególnej procedury opodatkowania dostawy – między innymi – towarów używanych, polegającej na opodatkowaniu marży. Jest to szczególna forma opodatkowania, w której podstawę opodatkowania stanowi marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku. Taka procedura opodatkowania może być stosowana w przypadku dostawy towarów używanych nabytych wcześniej przez podatnika w ramach prowadzonej działalności w celu odsprzedaży.
W naszym przypadku doszło do nabycia samochodu w celach handlowych. Tym samym pojazd został nabyty do dalszej odsprzedaży. W przypadku jego przekazania podatnik nie ma więc obowiązku dokonywać jego opodatkowania. Dokonując zakupu, nie odliczył bowiem podatku naliczonego. W przypadku sprzedaży takiego samochodu podatnik mógłby zastosować ponownie procedurę VAT marża.
Podsumowując, w wielu przypadkach podatnicy, przekazując towary na własne potrzeby, nie będą obowiązani opodatkowywać ich podatkiem VAT. W przypadku jednak, gdy doszło do odliczenia podatku naliczonego od nabytego pojazdu, podatnik musi zawsze opodatkować przekazanie go na własne cele lub członkom swojej rodziny.
