Jak przebiega amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie?

Chciałbym wprowadzić do ewidencji środków trwałych mojej firmy samochód osobowy, który otrzymam w ramach darowizny od mojego ojca nieprowadzącego działalności gospodarczej. Jak ustalić wartość pojazdu? Czy muszę płacić podatek od spadków i darowizn od tego samochodu? Czy amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie jest możliwa?

Sebastian, Sopot

Darowizna środka trwałego pomiędzy podatnikami zwyczajowo jest dokumentowana umową darowizny w formie pisemnej, rzadziej w formie aktu notarialnego (jak w przypadku darowizny nieruchomości). 

Otrzymanie środka trwałego w darowiźnie rodzi konsekwencje podatkowe po stronie obdarowanego, który zobowiązany jest do zapłaty podatku od spadków i darowizn. Darowizna otrzymana od osoby z tzw. zerowej grupy podatkowej może korzystać ze zwolnienia od podatku, jeśli zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego na druku SD Z2. Do grupy „0” zaliczani są: małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha.Jeśli darowizna jest sporządzona w formie aktu notarialnego, nie ma konieczności jej zgłaszania na druku SD-Z2. Obowiązków tych dopełnia za podatnika notariusz.  Dla poszczególnych grup podatkowych przewidziano kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn:

• 9637 zł dla I grupy podatkowej: małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, ojczym, macocha;
• 7276 zł dla II grupy podatkowej: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;
• 4902 zł dla III grupy podatkowej: pozostałe osoby, niezaliczone do powyżej wskazanych grup.

W przypadku otrzymania darowizny przekraczającej wskazane limity konieczne jest zgłoszenie otrzymanej darowizny i wskazanie kwoty nadwyżki powyżej kwoty wolnej jako podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. W przypadku zerowej grupy podatkowej zwolnienie nie jest limitowane i obejmuje całą wartość otrzymanego w darowiźnie środka trwałego, przy czym konieczne jest złożenie zawiadomienie SD-Z2.

Przykład 1.

Ojciec przekazał córce w darowiźnie mieszkanie o wartości 230 000 zł. Czy córka będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn?

Z uwagi na fakt, że darowizna miała miejsce pomiędzy osobami z zerowej grupy podatkowej, córka będzie mogła skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, jeśli dokona zgłoszenia darowizny na druku SD Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.

Przykład 2.

Siostra przekazała bratu 8000 zł w darowiźnie w 2018 r. oraz 10 000 zł w 2019 r. Czy brat będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn?

Aby skorzystać ze zwolnienia z zapłaty podatku od darowizny, brat będzie musiał zgłosić darowiznę na druku SD Z2 w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.Brak dokonania zgłoszenia otrzymanej darowizny traktowany jest jak oszustwo podatkowe. W przypadku jego wykrycia obdarowany będzie zobowiązany do zapłaty podatku od kwoty nadwyżki przekraczającej kwotę wolną od podatku w wysokości od 3% do 20%.Otrzymanie środka trwałego w darowiźnie na cele firmowe wiązać się będzie z koniecznością wprowadzenia go do ewidencji środków trwałych. Warto nadmienić, że ujęciu  w ewidencji środków trwałych podlegają tylko takie składniki majątku, które na dzień wprowadzenia do firmy są kompletne i zdatne do użytku oraz przewidywany okres ich użytkowania jest dłuższy niż 1 rok. Środki trwałe wprowadzone do ewidencji podlegają amortyzacji w czasie na podstawie wybranej metody i stawki amortyzacji:

• jednorazowej (w ramach pomocy de minimis),
• degresywnej,
• liniowej indywidualnej lub przyspieszonej.

Podczas wprowadzania środka trwałego do ewidencji istotne jest ustalenie wartości początkowej. Zgodnie z art. 22g ust. 1 ustawy o PIT wartość początkowa środków trwałych jest ustalana na podstawie kosztu nabycia lub wytworzenia. W przypadku nabycia środka trwałego w formie darowizny za wartość początkową uznaje się cenę rynkową lub wartość środka trwałego wskazaną w umowie darowizny, jeśli jest ona niższa od wartości rynkowej.

Dokonując wyceny środka trwałego na podstawie ceny rynkowej, należy przyjąć wartość takiego samego środka trwałego, z uwzględnieniem stopnia jego zużycia na dzień, w którym został on nabyty w formie darowizny.

Jednorazowa amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie jest ujmowana w kosztach w miesiącu wprowadzenia go do używania w działalności w formie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Amortyzacji jednorazowej podlegają środki trwałe o wartości nieprzekraczającej 10 tys. zł zaliczane do grupy 3–6 oraz 8 KŚT. Amortyzację jednorazową można także zastosować wobec środków trwałych z grupy 3–8 KŚT (za wyjątkiem samochodów osobowych), których wartość przekracza 10 000 zł w ramach pomocy de minimis.

Z kolei degresywna amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie amortyzacja polega na uwzględnieniu jego stopnia zużycia, który spada wraz z czasem jego eksploatacji, w związku z tym początkowe odpisy amortyzacyjne podwyższone są o współczynnik amortyzacji (maksymalnie 2.0), aż do momentu gdy wartość rocznego odpisu będzie mniejsza niż wartość rocznego odpisu w przypadku metody liniowej, wówczas kolejne odpisy są już dokonywane na podstawie metody liniowej.

Ostatnią z dostępnych metod amortyzacji jest metoda liniowa charakteryzująca się stałą wartością odpisów amortyzacyjnych przez cały okres. Dla amortyzacji indywidualnej można zastosować stawkę indywidualną lub przyspieszyć amortyzację, mnożąc jej wartość przez dodatkowy współczynnik.Szczegółowe informacje na temat dostępnych metod amortyzacji znajdują się w artykule: Metody amortyzacji środków trwałych – warto wiedzieć!Należy zauważyć, że amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie została wyłączona z możliwości ujęcia w kosztach uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 45a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeżeli:

• nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw lub
• dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
• nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, lub
• nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku.

W przypadku, gdy darczyńca daruje środek trwały wykorzystywany w ramach prowadzonej przez siebie działalności na rzecz obdarowanego, który również będzie go wykorzystywał w prowadzonej działalności, obdarowany może kontynuować jego amortyzację. W takim przypadku amortyzacja będzie stanowiła koszt podatkowy.Podsumowując, amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie od ojca nie podlega ujęciu w kosztach podatkowych, mimo to środek trwały należy wprowadzić do ewidencji. Z tytułu otrzymanej darowizny od osoby z zerowej grupy podatkowej po złożeniu druku SD Z2 w terminie 6 miesięcy od otrzymania darowizny można skorzystać ze zwolnienia z konieczności zapłaty podatku od spadków i darowizn.