W ramach obowiązków ewidencyjnych nałożonych na podatników podatku VAT można wskazać na konieczność oznaczania transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że dokumentowanie sprzedaży na rzecz podmiotów powiązanych może odbywać się nie tylko na podstawie faktury, lecz także paragonu. W związku z tym powstaje pytanie, o raport zbiorczy a oznaczenie TP.
Obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej i raport zbiorczy
Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy VAT podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
W ewidencji, o której mowa powyżej, wykazuje się dane o sprzedaży zawarte w dokumentach wystawianych przy zastosowaniu kas rejestrujących, w tym określające przedmiot opodatkowania, wysokość podstawy opodatkowania i podatku należnego oraz dane służące identyfikacji poszczególnych sprzedaży, w tym numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku albo podatku od wartości dodanej.
W tym miejscu warto również wskazać na treść w § 6 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 4 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, gdzie można przeczytać, że podatnicy, prowadząc ewidencję:
- wystawiają i wydają nabywcy, bez jego żądania, paragon fiskalny podczas dokonywania sprzedaży, nie później niż z chwilą przyjęcia należności, bez względu na formę płatności;
- wystawiają raport fiskalny okresowy (miesięczny) po zakończeniu sprzedaży za dany miesiąc, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po danym miesiącu; w przypadku kas on-line zamiast raportu fiskalnego okresowego (miesięcznego) podatnicy mogą wystawić łączny raport fiskalny okresowy (miesięczny).
Dalej wskażmy, że od 1 października 2020 roku na mocy rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług został wprowadzony obowiązek wykazywania w ewidencji m.in. odpowiedniego symbolu oznaczającego określoną procedurę podatkową.
Zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 8 ww. rozporządzenia ewidencja w zakresie podatku VAT zawiera wartość sprzedaży bez podatku (netto) oraz wysokość podatku należnego w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku wynikające z dokumentów zbiorczych o sprzedaży z kas rejestrujących. W myśl zaś § 10 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia dowód sprzedaży w postaci dokumentu zbiorczego z kas rejestrujących należy oznaczyć symbolem „RO”.
Obowiązek oznaczania transakcji „TP” w ewidencji podatku VAT
Odnosząc się do ww. rozporządzenia, należy też zauważyć, że zgodnie z § 10 ust. 4 pkt 3 ewidencja w zakresie podatku należnego zawiera oznaczenie istniejących powiązań między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy VAT – oznaczenie „TP”.
Z powyższego wynika, że w ewidencji jako „TP” oznaczane są wyłącznie te transakcje, które zawierane są pomiędzy podmiotami powiązanymi. W świetle art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy VAT przez podmioty powiązane rozumie się powiązania w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych;
Przechodząc zatem na grunt podatku dochodowego (PIT oraz CIT), wskażmy, że pojęcie podmiotów powiązanych oznacza m.in.:
- podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
- podmioty, na które wywiera znaczący wpływ:
- ten sam inny podmiot lub
- małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub
spółkę niebędącą osobą prawną i jej wspólnika.
Natomiast przez wywieranie znaczącego wpływu rozumie się:
- posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25%:
- udziałów w kapitale lub
- praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub
- udziałów lub praw do udziału w zyskach, stratach lub majątku, lub ich ekspektatywy,
- w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych, lub
- faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, lub
- pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia.
Raport zbiorczy a oznaczenie TP
1 lipca 2021 roku weszła w życie nowelizacja rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług, na mocy której w § 10 po ust. 4 dodano ust. 4a i 4b.
W myśl § 10 ust. 4a rozporządzenia oznaczeń, o których mowa w ust. 4, nie stosuje się do czynności wykazanych w ewidencji na podstawie dowodu sprzedaży wymienionego w ust. 5 pkt 1.
Natomiast zgodnie z § 10 ust. 4b rozporządzenia oznaczenia, o którym mowa w ust. 4 pkt 3, nie stosuje się w przypadku dostaw towarów oraz świadczenia usług, gdy powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego, lub ich związkami.
Przykład 1.
Spółka Beta dokonała sprzedaży towaru na rzecz członka zarządu. Sprzedaż ta została zewidencjonowana w kasie rejestrującej oraz uwzględniona w ewidencji sprzedaży na podstawie raportu fiskalnego (RO). Czy sprzedaż ta powinna również zostać oznaczona symbolem „TP”?
W powyższym przypadku mamy do czynienia ze sprzedażą na rzecz podmiotu powiązanego. Jednakże na podstawie § 10 ust. 4a rozporządzenia przy raporcie zbiorczym z kasy rejestrującej nie ma obowiązku zamieszczenia kodu „TP”.
Podsumowując, możemy wskazać, że tylko w sytuacji, gdy sprzedaż nie została zewidencjonowana przy zastosowaniu kasy rejestrującej, faktury dokumentujące sprzedaż na rzecz podmiotu powiązanego powinny być oznaczane „TP” w JPK_VAT.
