Rozliczenie straty z akcji - jakie są zasady rozliczania?

Podatnicy dokonujący handlu akcjami na rynkach giełdowych muszą liczyć się również z możliwością poniesienia w danym roku straty. Pojęcie to jest również właściwe dla prawa podatkowego, dlatego też w poniższym artykule zastanowimy się, w jaki sposób odbywa się rozliczenie straty z akcji.

Strata z odpłatnego zbycia papierów wartościowych

Zgodnie z art. 30b ust. 1 ustawy PIT od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Dochód to różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży akcji a kosztami ich nabycia. Jeżeli w danym roku będziemy mieli do czynienia z sytuacją odwrotną, tzn. wystąpi nadwyżka kosztów nad przychodami, to po stronie podatnika wystąpi strata podatkowa.

W tym miejscu warto wskazać, że w myśl art. 30b ust. 6 ustawy o PIT po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany złożyć zeznanie, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy PIT.

Zgodnie z art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy w terminie do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznanie PIT-38 o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b.

Podkreślić zatem należy, że podatnik ma obowiązek złożenia zeznania rocznego PIT-38 również w przypadku, gdy w danym roku podatkowym poniósł stratę. 

Należy zaznaczyć, że PIT-38 jest zeznaniem stanowiącym o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.

Składają go podatnicy, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka), pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających, udziałów w spółkach, jak również z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

W tym samym terminie dokonuje się też wpłaty należnego podatku wynikającego z zeznania (art. 45 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy). 

Powyższe potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 13 czerwca 2007 roku (nr 1449/2CF/413/IP-16/2007/GW), gdzie możemy przeczytać, że podatnik zobowiązany jest złożyć zeznanie PIT-38 o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej straty. W opisanej przez podatnika sprawie przychód jest mniejszy od kosztów ich uzyskania, a zatem wystąpiła strata. Wynika stąd, że podatnik ma obowiązek złożenia zeznania niezależnie od proporcji przychodu do kosztów ich uzyskania.

Co więcej, obowiązek złożenia zeznania PIT-38 powstaje również w przypadku, gdy podatnik nie otrzymał od biura maklerskiego informacji na temat uzyskanych w danym roku dochodów lub straty.

Aby móc zrealizować obowiązek rozliczenia się z przychodów uzyskanych z ww. źródeł na PIT-38, podatnik winien dysponować stosownymi informacjami dotyczącymi uzyskanych przychodów i poniesionych tytułem ich uzyskania kosztów. 

Zgromadzenie tych danych z reguły powinno następować na podstawie informacji rocznych sporządzanych i wysyłanych podatnikowi przez podmioty, za których pośrednictwem uzyskuje on te przychody. 

Obowiązek sporządzania takich informacji został przewidziany w art. 39 ust. 3 ustawy PIT, gdzie przewidziano obowiązek sporządzenia i przesłania imiennych informacji o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ustawy PIT (m.in. dochody z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych) według ustalonego wzoru (PIT-8C).

Wspomniana informacja PIT-8C jest podstawowym dokumentem przy sporządzaniu PIT-38, który sporządza i przekazuje biuro maklerskie prowadzące rachunek maklerski.

Dyrektor IS w Poznaniu w interpretacji z 7 grudnia 2016 roku (nr 3063-ILPB1-2.4511.204.2016.1.ES) zaznaczył, że fakt nieprzekazania przez biuro maklerskie tego dokumentu nie zwalnia podatnika z obowiązku rozliczenia dochodów w zeznaniu rocznym PIT-38. W tej sytuacji obliczenia uzyskanego przychodu, dochodu i podatku podatnik powinien dokonać na podstawie dokumentu potwierdzającego w sposób niebudzący wątpliwości prawdziwość jego obliczeń (danych).

Ustawa PIT nie przewiduje ściśle określonego sposobu dokumentowania w przedmiocie odpłatnego zbycia akcji. W tym zakresie wskażmy, że zgodnie z art. 180 Ordynacji podatkowej dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Rozliczenie straty z akcji jako strata z lat ubiegłych

W zakresie sposobu rozliczenia straty podatkowej wskazać należy, że jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

O wysokość straty ze źródła przychodów poniesionej w roku podatkowym podatnik może:

1. obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo
2. obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących 5 lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł, nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego 5-letniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

Ponadto, jak wynika wprost z treści art. 9 ust. 6 ustawy PIT, powyższy mechanizm odliczania straty ma zastosowanie do strat z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, a także z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni, w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. 

W konsekwencji strata powstała w danym roku podatkowym i wykazana w zeznaniu PIT-38 może zostać odliczona od dochodów w kolejnych latach podatkowych.

Warto przy tym pamiętać, że odliczenie poniesionej straty może nastąpić tylko w ramach tego samego źródła przychodu, którym w tym przypadku są kapitały pieniężne.

Nie jest zatem możliwe, aby stratę z akcji odliczyć od innego dochodu, np. z działalności gospodarczej czy z umowy o pracę, ponieważ są to inne źródła przychodów.

Podsumowując nasz artykuł, wskazać należy, że strata z obrotu akcjami może zostać odliczona od dochodów wygenerowanych w kolejnych latach podatkowych. Co istotne, zarówno dochód, jak i strata powinna zostać wykazana w składanej deklaracji PIT-38.