Spółka publiczna - czym jest i jak funkcjonuje?

Kodeks spółek handlowych zawiera w sobie regulację wielu rodzajów spółek. Okazuje się, że dotyczy to także spółki publicznej, która – choć w mniejszym stopniu – także jest opisywana przez właściwe przepisy tej ustawy. Czym zatem jest spółka publiczna i na jakich zasadach dokładnie funkcjonuje?

Definicja spółki prawa handlowego

Zgodnie z obowiązującymi przepisami spółką prawa handlowego określamy każdą spółkę osobową lub kapitałową, której tworzenie, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcenie reguluje Kodeks spółek handlowych.

W praktyce wyróżniamy dwie podstawowe kategorie spółek handlowych:

• spółki osobowe – jawną, partnerską, komandytową oraz komandytowo-akcyjną;

• spółki kapitałowe – z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjną.

Spółka cywilna nie należy do żadnej z powyższych form, ponieważ w rzeczywistości jest ona szczególnego rodzaju umową o charakterze zobowiązaniowym. Jej regulację odnajdziemy wyłącznie w przepisach Kodeksu cywilnego.

Czym jest spółka publiczna?

Spółka publiczna jest w rzeczywistości spółką prawa handlowego, przy czym może ona występować wyłącznie w formie spółki akcyjnej albo spółki komandytowo-akcyjnej. Zgodnie z treścią art. 4 § 1 pkt 6 ksh taką spółką określamy spółkę publiczną w rozumieniu przepisów o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych wskazuje nam, że spółką publiczną jest spółka, której co najmniej jedna akcja jest dopuszczona do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzona do obrotu w alternatywnym systemie obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Możliwość działania w formie spółki publicznej uzależniona jest od posiadania co najmniej jednej tzw. akcji zdematerializowanej – chodzi tutaj o akcję zapisaną w formie elektronicznej, która w ogóle nie występuje w postaci materialnej, czyli w postaci papierowego dokumentu. Podstawową zaletą takich akcji jest kompletna ochrona jej przed utratą, zniszczeniem lub fałszerstwem. 

Jak powstaje spółka publiczna?

Powołanie do życia spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej jest zaledwie pierwszym krokiem do stworzenia spółki publicznej. Niezbędne jest tutaj przejście przez cały proces upublicznienia. W tym celu emitent akcji zawiera stosowną umowę z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych – na jej podstawie dokonywana jest rejestracja akcji, które będą objęte ofertą publiczną, w depozycie. Kolejnym etapem jest złożenie wniosku o wprowadzenie akcji spółki do obrotu na rynku podstawowym lub równoległym (adresatem pisma jest zarząd Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.). Zarząd określa wówczas:

• system notowań;

• datę pierwszego notowania spółki na giełdzie;

• datę sesji giełdowej, kiedy nastąpi pierwsze notowanie.

Pierwsze wejście na parkiet odbywa się w ramach pierwszej oferty publicznej. 

Spółka publiczna - obowiązki 

Prowadzenie spółki publicznej zawsze jest związane z większą liczbą obowiązków o charakterze kontrolnym i informacyjnym, niż ma to miejsce w przypadku zwykłej spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej. Każda spółka publiczna jest obowiązana do:

• niezwłocznego przekazywania informacji dotyczących nabycia lub posiadania znacznego pakietu akcji, równocześnie do publicznej wiadomości, Komisji Nadzoru Finansowego oraz spółce prowadzącej rynek regulowany, na którym są notowane akcje tej spółki, lub podmiotowi organizującemu alternatywny system obrotu, w którym są notowane te akcje;

• równoczesnego przekazywania do publicznej wiadomości, Komisji Nadzoru Finansowego oraz spółce prowadzącej rynek regulowany, na którym są notowane akcje tej spółki, lub podmiotowi organizującemu alternatywny system obrotu, w którym są notowane te akcje, w terminie 7 dni od dnia odbycia walnego zgromadzenia, wykazu akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% liczby głosów na tym zgromadzeniu, z określeniem liczby głosów przysługujących każdemu z nich z posiadanych akcji i wskazaniem ich procentowego udziału w liczbie głosów na tym walnym zgromadzeniu oraz w ogólnej liczbie głosów;

• podawania do publicznej wiadomości informacji z bieżącej działalności danej spółki, w tym informacji poufnych – wiąże się to niestety z otwarciem takiej spółki, również względem potencjalnych konkurentów na rynku.

Spółka publiczna - szczególne uprawnienie akcjonariusza 

Posiadanie statusu akcjonariusza spółki publicznej niesie ze sobą szczególne uprawnienie, jakim jest prawo przymusowego wykupu akcji. Zgodnie bowiem z art. 82 ust. 1 wspomnianej wcześniej ustawy o ofercie publicznej, akcjonariuszowi spółki publicznej, który samodzielnie lub wspólnie z podmiotami od niego zależnymi lub wobec niego dominującymi oraz podmiotami będącymi stronami porozumienia dotyczącego nabywania bezpośrednio lub pośrednio bądź obejmowania w wyniku oferty niebędącej ofertą publiczną akcji spółki publicznej, osiągnął lub przekroczył 95% ogólnej liczby głosów w tej spółce, przysługuje, w terminie 3 miesięcy od osiągnięcia lub przekroczenia tego progu, prawo żądania od pozostałych akcjonariuszy sprzedaży wszystkich posiadanych przez nich akcji.

Spółka publiczna - po co ją tworzyć? 

Spółka publiczna jest z pewnością dodatkowym obciążeniem dla tworzących ją wspólników. Z drugiej strony gwarantuje uzyskanie kapitału do prowadzenia określonej działalności prosto z giełdy papierów wartościowych. Niewątpliwymi korzyściami spółki publicznej są więc:

• korzystne warunki pozyskania kapitału na rozwój przedsiębiorstwa;

• prestiż i wiarygodność spółki na rynku;

• większe możliwości w zakresie promocji przedsiębiorstwa i oferowanych przez niego produktów lub usług;

• możliwość przeprowadzenia obiektywnej wyceny majątku spółki.

Chęć upublicznienia spółki akcyjnej lub komandytowo-akcyjnej wiąże się jednak z pewnymi zagrożeniami i obowiązkami, które należy spełnić. Należą do nich przede wszystkim:

• początkowe koszty wprowadzenia spółki na giełdę mogą być dosyć wysokie, wymaga to więc sporządzenia odpowiedniego biznesplanu i oszacowania możliwości finansowych przedsiębiorstwa;

• długi okres oczekiwania na środki dla spółki;

• częste (i niekiedy także spore) wahania kursów akcji na giełdzie;

• ograniczenie uprawnień władczych dotychczasowych właścicieli spółki;

• jawność działania, która może potencjalnie zagrażać prowadzonej działalności ze strony konkurencji.

Spółka publiczna - podsumowanie

Obecnie dołączenie do spółek publicznych (spółek giełdowych) jest dosyć trudne – wszystko przez wymogi formalne stawiane nowym przedsiębiorcom, głównie w zakresie posiadanego kapitału początkowego pozwalającego na rozpoczęcie działalności na giełdzie. Niezależnie jednak od tego spółką publiczną może być każda spółka akcyjna lub spółka komandytowo-akcyjna, która przejdzie przez tzw. proces upublicznienia i będzie posiadała akcje nierejestrowane. Powstanie spółki publicznej uzależnione jest od zawarcia umowy z zarządem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.