Każda spółka prawa handlowego musi funkcjonować pod określoną firmą. Jeśli będzie ona dobrze skonstruowana, z pewnością przyciągnie większą liczbę klientów i powiększy zyski danego przedsiębiorstwa. Przepisy wymagają jednak, aby firma spółki handlowej zawierała w sobie niezbędne oznaczenia – w przeciwnym razie sąd odmówi rejestracji takiego podmiotu.
Czym jest firma spółki?
Firmą spółki prawa handlowego określamy jej nazwę, która pozwala odróżnić ją od innych przedsiębiorców działających na rynku. W rzeczywistości pojęcie „nazwa” jest przeznaczone dla jednoosobowych działalności gospodarczych lub spółek cywilnych, „firma” zaś zarezerwowana została dla podmiotów podlegających pod regulację Kodeksu spółek handlowych.
W praktyce „firma” jest jednak stosowana jako określenie konkretnego przedsiębiorstwa, jej formy, a niekoniecznie nazwy danego podmiotu. Pod względem prawnym stosowanie tej nazwy jest zatem nieprawidłowe, choć powszechne.
Firma spółki jest zawsze ustalana przez wspólników tworzących dany podmiot. Co do zasady mają oni tutaj pewną dowolność, jednak przepisy Kodeksu spółek handlowych wyraźnie zaznaczają, że prawidłowe określenie danej spółki musi zawierać w sobie kilka istotnych elementów – wszystko jednak zależy od typu takiego podmiotu.
Obecnie przepisy rozróżniają dwa typy spółek prawa handlowego:
-
spółki osobowe – jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna;
-
spółki kapitałowe – z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna.
Ogólne zasady tworzenia firmy spółki
Firma każdej spółki prawa handlowego powinna odróżniać się od innych firm podmiotów działających w podobnym zakresie. Mówimy tu jednak o elementach dodatkowych, zależnych od woli wspólników, którzy tworzą taki podmiot.
Zakazane jest stosowanie tych samych określeń, jeśli inny podmiot korzysta już z nich od dłuższego czasu i działa w tej samej branży, co nowo powstała spółka. Podstawowym celem takiej regulacji jest oczywiście przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym, które mogłyby zakłócać prawidłową konkurencję pomiędzy przedsiębiorcami. Niedopuszczalne jest więc stosowanie firmy, która wprowadza lub mogłaby wprowadzić konsumentów w błąd lub która wykorzystywałaby silną pozycję innego podmiotu, która była budowana przez dłuższy czas.
Art. 435 Kodeksu cywilnego stanowi przy tym, że firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci – zgody jej małżonka i dzieci. Pamiętajmy, że przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy.
Firma spółki jawnej
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”.
Dodatki do firmy spółki z o.o., oznaczające pokrewieństwo wspólników, powinny odpowiadać prawdzie niedopuszczalny zatem jest dodatek w firmie wyrazu „bracia”, jeżeli wspólnicy nie są braćmi.
Oznaczenie firmy spółki jawnej, której wspólnikami są osoby tego samego nazwiska, wspólnym mianem „bracia” bez podania przynajmniej pierwszej litery imienia jednego lub kilku wspólników, nie indywidualizuje dostatecznie danej firmy i nie czyni zadość wymaganiom art. 433 kc.
Firma spółki partnerskiej
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”. Firmy z oznaczeniem „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz skrótu „sp.p.” może używać tylko spółka partnerska.
Firma spółki komandytowej
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.
Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
O ile przepis art. 104 § 1 ksh stanowi, że firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”, zaś zgodnie z art. 104 § 3 zd. 1 ksh, jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa” (i niewątpliwie taka firma spółki komandytowej powinna być wskazana w umowie spółki komandytowej oraz w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego), to jednak przepis art. 104 § 2 ksh. dopuszcza używanie w obrocie dla oznaczenia formy prawnej spółki komandytowej skrótu „sp.k.”, zaś art. 160 § 2 ksh dopuszcza używania w obrocie dla oznaczenia formy prawnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”. Pojęcie „używania w obrocie” rozumiane jest zaś szeroko i nie dotyczy tylko obrotu handlowego (czyli kontaktów z innymi przedsiębiorcami czy klientami), ale także z urzędami czy sądami. Skoro bowiem powyższe przepisy zezwalają na posługiwanie się ustawowym skrótem dodatku obowiązkowego samej spółce, to brak jest podstaw do przyjęcia, że w obrocie nie mogą korzystać z niego osoby trzecie, w tym sądy i organy administracji.
Firma spółki komandytowo-akcyjnej
Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”.
Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Pamiętajmy przy tym, że pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę komandytowo-akcyjną w formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki powinny zawierać:
-
firmę spółki, jej siedzibę i adres;
-
oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest dokumentacja spółki oraz numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru;
-
numer identyfikacji podatkowej (NIP);
-
wysokość kapitału zakładowego i kapitału wpłaconego.
Firma spółki z o.o.
Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.
Zgodnie z art. 160 ksh firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczona odpowiedzialnością" (§ 1); dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.” (§ 2). Przepis ten nie zezwala na używanie dodatkowego oznaczenia zamiennie - poprzez zastąpienie brzmienia polskojęzycznego (sp. z o.o.) obcym, w tym przypadku niemieckojęzycznym (GmbH). Dowolność kształtowania firmy nie może oznaczać łamania zasady prawdziwości, polegającej na tym, że firma musi przedstawiać w swej treści oznaczenia prawdziwe, które nie wprowadzają w błąd; w obrocie możliwe jest skrócenie dodatku w firmie, ale nie jest możliwa jego zmiana, używanie w języku obcym.
Firma spółki akcyjnej
Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”.
Art. 305 § 2 ksh reguluje obowiązek zamieszczenia w firmie (pełnego) określenia formy prawnej spółki oraz zasadę budowy ewentualnego skrótu tego obowiązującego dodatku. Regulacja ta, jako dotycząca firmy wybranego rodzaju przedsiębiorcy, stanowi lex specialis w stosunku do art. 435 § 2 i 4 kc. Przepisy prawa nie zawierają ograniczeń dotyczących używania przez spółkę akcyjną skrótu firmy w zakresie jej rdzenia. Ustawa wprowadza jedno zastrzeżenie, a mianowicie w art. 435 § 4 ksh w zw. z art. 432 § 2 kc, tj. przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy; skrót firmy ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Podsumowanie
Prawidłowe ustalenie firmy spółki prawa handlowego wymaga znajomości przepisów KSH dostosowanych do typu danego przedsiębiorstwa. Poprawne określenie firmy wymaga co do zasady podania formy prawnej przedsiębiorstwa (rodzaju danej spółki) oraz nazwisk wspólników tworzących taki podmiot. Pozostałe elementy firmy mogą być obrane dowolnie, pod warunkiem, że nie będą wprowadzały w błąd konsumentów oraz pozostaną w zgodzie z zasadami uczciwej konkurencji.
