0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Spółka kapitałowa a spółka osobowa - co musisz wiedzieć!

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Do prowadzenia działalności gospodarczej można wykorzystać spółki kapitałowe, jak i spółki osobowe. Choć działalność obu spółek reguluje ta sama ustawa, różnią się one specyfiką swojej działalności. W artykule omówimy czym różni się spółka kapitałowa od osobowej?

Spółki prawa handlowego – spółka kapitałowa i spółka osobowa

W art. 1. § 2 Kodeksu spółek  handlowych uregulowane zostały tzw. spółki prawa handlowego, którymi są następujące spółki: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna i spółka akcyjna. Ustawa dzieli je na:

  • spółki osobowe:

    • spółkę jawną, 

    • spółkę partnerską, 

    • spółkę komandytową

    • spółkę komandytowo-akcyjną;

  • spółki kapitałowe:

    • spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,

    • prostą spółkę akcyjną

    • spółkę akcyjną.

Spółka to określone w umowie zrzeszenie osób lub kapitałów, która utworzona jest w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Inaczej mówiąc spółka to jedna z rodzajów formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa.

Spółki prawa handlowego (spółka kapitałowa i osobowa) a ich podmiotowość prawna

Spółki osobowe prawa handlowego należą do tzw. ułomnych osób prawnych, czyli jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym przepisy przyznały zdolność prawną. Taki charakter spółek osobowych wynika z art. 331 § 1 Kodeksu cywilnego i art. 8 Kodeksu spółek handlowych.

Art. 331 § 1 Kodeksu cywilnego - "Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych."

Art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych - "Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną."

Spółki osobowe są ułomnymi osobami prawnymi, biorącymi mimo to udział w obrocie prawnym, ze względu na przyznanie im przepisem szczególnym zdolności prawnej, czyli niektórych atrybutów osoby prawnej. W przypadku spółki osobowej tym przepisem jest powołany art. 8 Kodeksu spółek handlowych. Wynika z niego, że spółka osobowa może:

  • nabywać we własnym imieniu własność nieruchomości i inne prawa, także prawa rzeczowe

  • zaciągać zobowiązania

  • pozywać i być pozywaną (tzw. zdolność sądowa)

Spółka osobowa może także prowadzić przedsiębiorstwo pod własną firmą. Należy podkreślić, że chodzi tu o własną firmę, a więc firmę spółki, a nie wspólną firmę wspólników, co wynika z faktu posiadania przez spółkę osobową podmiotowości prawnej.

Spółka kapitałowa jest w pełni osobą prawną. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na pojęcie spółki kapitałowej w organizacji. Takim mianem określana jest spółka kapitałowa, która funkcjonuje od momentu zawarcia umowy spółki do czasu jej zarejestrowania, czyli momentu, w którym spółka kapitałowa posiądzie osobowość prawną. Mimo tego przejściowego charakteru spółka kapitałowa w rejestracji może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną, może więc dokonywać ważnych czynności prawnych w obrocie gospodarczym. Zarejestrowana spółka kapitałowa jest kontynuatorką działań spółki w organizacji. Natomiast regulacje odnoszące się do spółek osobowych nie przewidują takiego rozwiązania, z czego wynika, że spółki osobowe mogą dokonywać ważnych czynności prawnych dopiero z datą wpisu do właściwego rejestru.

Spółka kapitałowa często jest wybierana przez podmioty realizujące największe przedsięwzięcia gospodarcze.

Spółka kapitałowa i osobowa w kontekście odpowiedzialności wspólników

Co do zasady, wspólnicy spółki osobowej odpowiadają za jej zobowiązania całym swoim majątkiem. Jest to tzw. odpowiedzialność solidarna wynikająca z art. 22 § 2 i art. 31 § 1 Kodeksu spółek handlowych.

Art. 22 § 2 Kodeksu spółek handlowych "Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31."

Art. 31. § 1 Kodeksu spółek handlowych - "Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna."

Odpowiedzialność wspólnika spółki osobowej jest, więc ukształtowana w ten sposób, że wierzyciel zostanie zaspokojony najpierw z majątku spółki, a jeżeli majątek spółki nie wystarcza na pokrycie długu, wówczas może egzekwować swą należność z majątków osobistych wspólników według zasad odpowiedzialności solidarnej. Jeżeli więc świadczenie wierzyciela spełni tylko jeden wspólnik, uzyskuje on prawo regresu względem pozostałych wspólników.

Zasada ta najpełniej jest realizowana w spółce jawnej, natomiast w odniesieniu do pozostałych spółek doznaje ograniczeń. Na przykład w spółce partnerskiej pełna odpowiedzialność za zobowiązania spółki jest możliwa w drodze wyjątku, a ponadto do jej przyjęcia wymagana jest zgoda konkretnego wspólnika.

Spółka kapitałowa, jak sama nazwa wskazuje, decydującym czynnikiem w tworzeniu spółki kapitałowej jest jej kapitał. W związku z tym majątek spółki jest oddzielony od majątku wspólników lub udziałowców. Oznacza to, że firma odpowiada za własne zobowiązania. Mówimy jednak o podmiotach, które nabyły swoje prawa w dniu wpisu do właściwego rejestru. Natomiast odpowiedzialność nie ponosi tylko sama spółka kapitałowa, a jej organy tj. zarząd spółki i rada nadzorcza (w spółce z o.o. może również komisja rewizyjna). 

Osoby te odpowiadają wobec spółki za szkody wyrządzone działaniem sprzecznym z prawem lub umową spółki. Wynika stąd, że nawet jeśli swoim działaniem wyrządzili szkodę spółce, ale działania te były zgodne z prawem i umową spółki, to nie ponoszą za niego odpowiedzialności. W przypadku odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki ponoszą ją tylko członkowie zarządu i nie jest to odpowiedzialność odszkodowawcza, a odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania.

Art. 13 § 1 Kodeksu spółek handlowych - “Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu.”

Art. 13 § 2 Kodeksu spółek handlowych - “Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiada solidarnie z podmiotami, o których mowa w § 1, za jej zobowiązania do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów lub akcji.”

Warto mieć na uwadze, że w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością członek zarządu może zostać zwolniony z tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:

  • we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu albo,

  • że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy albo,

  • że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Powyższe wynika z 299 § 2. Kodeksu spółek handlowych.

W jaki sposób opodatkowana jest spółka kapitałowa i osobowa?

W przypadku spółki osobowej sama spółka nie opłacana podatku dochodowego (PIT), a sami jej wspólnicy. Są oni opodatkowani podatkiem od osób fizycznych (sami mogą wybrać jaką formę opodatkowania chcą zastosować. Natomiast spółka kapitałowa opodatkowana jest na innych zasadach. W jej przypadku występuje tzw. podwójne opodatkowanie. Wynika to z tego, że spółka ma tzw. osobowość prawną w związku z tym zobowiązana jest płacić podatek od osób prawnych (CIT). Za to wspólnicy spółki kapitałowej od wypłacanych im dywidend opłacają podatek dochodowy od osób fizycznych.

Spółka kapitałowa i osobowa - jakie są między nimi podobieństwa?

Spółki osobowe i kapitałowe są zobowiązane do zawiązania umowy spółki dla osiągnięcia określonego celu i współdziałanie w jego osiąganiu, w znacznej mierze  poprzez wniesienie wkładów do spółki (element obligatoryjny), a obok tego wspólnicy mogą umówić się również na inny sposób współdziałania.

Ustawodawca wobec spółek osobowych przyjął w Kodeksie spółek handlowych pewne rozwiązania odnoszące się do konstrukcji prawnej, które są właściwe spółkom kapitałowym. Zatem w pewnym stopniu spółki osobowe swoją strukturą są zbliżone do spółek kapitałowych.

W konstrukcji spółek osobowych przejawiają się elementów, które posiada spółka kapitałowa wśród nich można wyróżnić:

  1. możliwość zmiany postanowień umowy spółki osobowej bez zgody wszystkich wspólników, jeżeli pozwala na to umowa spółki.

  2. możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej (odpowiednik akcji lub udziału wspólnika spółki kapitałowej) na inną osobę, jeżeli umowa spółki przewiduje taką możliwość. Ustawodawca wymaga przy tym, by owo przeniesienie było dokonane po uzyskaniu zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że wspólnicy wskażą inny sposób. Ustawodawca wskazuje na konsekwencje przeniesienia zobowiązań związanych z uczestnictwem wspólnika występującego ze spółki i zobowiązania samej spółki na wspólnika występującego, czyli tego, na którego rzecz zostaje dokonane przeniesienie. Zgodnie z regulacjami Kodeksu spółek handlowych wspólnik występujący i wstępujący ponoszą za wskazane zobowiązania solidarną odpowiedzialność, przy czym wobec wspólnika, który występuje, odnosi się to do zobowiązań, które postały w czasie, gdy był wspólnikiem spółki.

  3. możliwość ustanowienia organów w niektórych typach spółek osobowych, np. powołanie zarządu w spółce partnerskiej, powołanie rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej, występowanie walnego zgromadzenia w spółce komandytowo-akcyjnej.

  4. możliwość ograniczenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki osobowej. Takie ograniczenie jest możliwe w spółce komandytowej, komandytowo-akcyjnej i partnerskiej.

Spółki prawa handlowego, osobowe i kapitałowe - różnice

Spółki osobowe i kapitałowe charakteryzuje wiele różnic, warto jednak zwrócić uwagę na te najdonioślejsze, które zobrazujemy w formie tabeli:

Spółka osobowa

Spółka kapitałowa

Brak osobowości prawnej

Istnieje osobowość prawna

Osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki

Brak osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki

Prowadzenie spraw spółki należy do kompetencji wspólników

Sprawy spółki prowadzą jej organy

Wkładami wspólników może być ich praca i usługi świadczone na rzecz spółki

Wkład niepieniężny musi posiadać tzw. zdolność aportową

Brak wymogów kapitałowych

Konieczne jest wniesienie określonego kapitału zakładowego

Spółkę osobą mogą założyć co najmniej dwa podmioty

Spółka kapitałowa może zostać założona jako jednoosobowa

Względnie stały skład wspólników

Elastyczna możliwość nabywania udziałów i akcji

Innymi różnicami, które należy wziąć pod uwagę jest to, że z wyjątkiem spółki komandytowo-akcyjnej w odniesieniu do spółek osobowych niedopuszczalna jest zmiana ich osobowego składu, a ze względu na fakt, iż w spółkach kapitałowych pierwszorzędne znaczenie odgrywa kapitał, zmiany osobowe składu wspólników mogą następować bez przeszkód.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów