Jakie prawa posiada niepełnosprawny stażysta?

Przeważająca liczba osób z niepełnosprawnością w Polsce legitymuje się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności to dokument stanowiący formalne potwierdzenie, że osoba, która się nim legitymuje, jest zaliczona do osób z niepełnosprawnością. Na podstawie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności osoba z niepełnosprawnością uzyskuje określone w przepisach prawa uprawnienia oraz ulgi i świadczenia pieniężne. Jakie przywileje i uprawnienia posiada niepełnosprawny stażysta? Wyjaśniamy.

Stopnie niepełnosprawności

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością wymienia następujące stopnie niepełnosprawności:

Stopień lekki, który przyznawany jest osobom o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającym ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne;
Stopień umiarkowany, który przyznawany jest osobom z naruszoną sprawnością organizmu niezdolnym do pracy albo zdolnym do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającym czasowej bądź częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
Stopień znaczny, który przyznawany jest osobom z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnym do pracy albo zdolnym do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającym, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pozwala m.in. uzyskać odpowiednie zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej albo zakładzie pracy chronionej czy też skorzystać z przywilejów pracowniczych.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Do orzekania o niepełnosprawności powołane zostały powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności orzekające jako pierwsza instancja oraz wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności orzekające jako druga instancja.

Wskazać również należy, że w myśl przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o:

całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
całkowitej niezdolności do pracy ustalone na podstawie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
częściowej niezdolności do pracy ustalone na podstawie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz celowości przekwalifikowania na podstawie tej ustawy jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Uprawnienia pracowników z niepełnosprawnością

Podstawowymi uprawnieniami pracowników z niepełnosprawnością związanymi z zatrudnieniem są:

prawo do dodatkowej przerwy w pracy,
prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego,
prawo do zwolnienia na turnus rehabilitacyjny,
prawo do zwolnienia na badania,
prawo do skróconego czasu pracy.

Pracownik wykonujący pracę w wymiarze przekraczającym ponad 6 godzin dziennie ma prawo do 15-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy. Pracownik z niepełnosprawnością ma przyznane uprawnienie do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas tej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. Uprawnienie to przysługuje pracownikowi z niepełnosprawnością bez względu na orzeczony stopień niepełnosprawności.

Kodeks pracy stanowi, że wymiar urlopu wynosi:

20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Osoba z niepełnosprawnością posiadająca orzeczenie kwalifikujące ją do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu osoba z niepełnosprawnością nabywa po przepracowaniu jednego roku, licząc od momentu zaliczenia jej do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.

Osoba z niepełnosprawnością nie ma prawa do dodatkowego urlopu na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością, jeśli jest uprawniona do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego przysługującego osobie z niepełnosprawnością na podstawie odrębnych przepisów jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast niego przysługuje urlop dodatkowy określony w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością.

Pracownik legitymujący się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością ma uprawnienie do zwolnienia go od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym.

Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym oblicza się tak, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Należy pamiętać, że łączny wymiar urlopu dodatkowego osoby z niepełnosprawnością i zwolnienia od pracy na czas uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Pracownik z niepełnosprawnością legitymujący się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma uprawnienie do zwolnienia go od pracy w następujących przypadkach:

w celu wykonania badań specjalistycznych,
w celu poddania się zabiegom leczniczym lub usprawniającym,
w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.

Powyższe uprawnienia przysługują pracownikowi z niepełnosprawnością w przypadku, gdy czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Za czas zwolnienia od pracy pracownik z niepełnosprawnością zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczonego tak, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Przechodząc do uprawnień osoby z niepełnosprawnością związanych z czasem pracy, zauważyć należy, że czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Przy czym pracownicy niepełnosprawni, którzy zostali zaliczeni do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie mogą pracować w wymiarze czasu pracy przekraczającym 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Ograniczenia związane z czasem pracy osób z niepełnosprawnością nie dotyczą osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników – lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą – wyrazi na to zgodę.

Uprawnienia ograniczające czas pracy osoby z niepełnosprawnością nie powodują obniżenia wysokości wynagrodzenia.

Niepełnosprawny stażysta

Wiedząc już, jakie uprawnienia związane z pracą przysługują pracownikom, należy odpowiedzieć na pytanie, czy niepełnosprawny stażysta ma tożsame uprawnienia, w tym w szczególności w zakresie czasu pracy, czy też nie?

Staż stanowi formę zdobycia doświadczenia niezbędnego na rynku pracy oraz umiejętności praktycznych niezbędnych do podjęcia pracy.

Staż polega na wykonywaniu określonych zadań w miejscu pracy, do którego stażysta został skierowany.

Należy pamiętać, że osoba odbywająca staż nadal pozostaje zarejestrowana w rejestrze urzędu pracy, gdyż nie zostaje nawiązany stosunek pracy z pracodawcą w trakcie odbywania stażu.

Dlatego też staż dla osób z niepełnosprawnością poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu polega na nabywaniu przez osobę z niepełnosprawnością umiejętności praktycznych niezbędnych do podjęcia pracy przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Uprawnieniem każdego stażysty, a tym samym stażysty niepełnosprawnego, jest uprawnienie do udzielenia mu przez pracodawcę, u którego odbywa staż, 2 dni wolnych za każde 30 dni kalendarzowe odbywania stażu. Za udzielone stażyście dni wolne przysługuje stypendium.

Za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić stażyście dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu.

Wskazać należy, że niepełnosprawny stażysta legitymujący się orzeczeniem zaliczającym go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności pracuje na tych samych zasadach, co pracownik, czyli do 7 godzin na dobę i do 35 godzin tygodniowo w pełnym wymiarze czasu pracy. Wyjątkiem od tej reguły – tak jak w przypadku pełnosprawnych pracowników – jest praca w systemie zmianowym albo sytuacja, kiedy lekarz medycyny pracy wyrazi zgodę na pracę w dłuższym wymiarze czasowym. Należy wiedzieć, że w wypadku czasu pracy uprawnienia stażysty zrównane są z uprawnieniami pracownika. Jednak jeśli chodzi o pozostałe uprawnienia pracownika niepełnosprawnego wskazane w niniejszym artykule, to nie przysługują one stażyście.

Wspomnieć należy, że wcześniej Ministerstwo Rodziny, Pracy i Spraw Społecznych stało na stanowisku, że uprawnienia pracowników z niepełnosprawnością dotyczą pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy, co do których orzeczono niepełnosprawność. Zatem nie dotyczą one osób z niepełnosprawnością odbywających u pracodawcy staż. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Spraw Społecznych zmieniło stanowisko i dlatego niepełnosprawni stażyści mający znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności mają wyłącznie prawo do uprawnienia związanego z krótszym czasem pracy, a w konsekwencji pracują do 7 godzin na dobę i do 35 godzin tygodniowo w pełnym wymiarze czasu pracy.

Polecamy:

Jak założyć biuro rachunkowe - wszystko co musisz wiedzieć!