Otrzymanie stypendium jest okolicznością kwalifikowaną jako przychód podatkowy w rozumieniu ustawy PIT. Jednocześnie, jeżeli mamy sytuację, w której podatnik otrzymał stypendium aktywizacyjne, to od 1 stycznia 2022 roku w tym zakresie obowiązuje zwolnienie od podatku. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej warunkom korzystania ze zwolnienia.
Stypendium aktywizacyjne jako przychód podatkowy
Generalna zasada wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź od których zaniechano poboru podatku.
W powyższym zakresie pojęciowym mieszczą się również otrzymane stypendia. Nie ulega bowiem wątpliwości, że kwota stypendium stanowi przysporzenie majątkowe. Z treści art. 20 ust. 1 ustawy PIT wynika wprost, że otrzymane stypendia należy zaliczać do przychodów z innych źródeł, które są opodatkowane według skali podatkowej.
Należy jednak zauważyć, że nie wszystkie świadczenia otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Katalog zwolnień przedmiotowych określony w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje możliwość zwolnienia z opodatkowania niektórych kategorii dochodów. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 102a ustawy – w brzmieniu od 1 stycznia 2022 roku – wolne od podatku dochodowego są dochody (przychody) uzyskane z tytułu:
- świadczeń otrzymanych w ramach działań aktywizacyjnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 9aa Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
- świadczeń z tytułu specyficznych elementów wspierających zatrudnienie otrzymanych w ramach programów specjalnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 27b Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przez osoby bezrobotne i poszukujące pracy;
- ryczałtu na przejazdy na szkolenia oraz ryczałtu na zakwaterowanie otrzymanych w ramach bonu szkoleniowego, ryczałtu na koszty przejazdu do i z miejsca odbywania stażu otrzymanego w ramach bonu stażowego oraz świadczeń otrzymanych w ramach bonu na zasiedlenie, o których mowa odpowiednio w art. 66k ust. 4 pkt 3 i 4, art. 66I ust. 6 pkt 1 oraz art. 66n ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
- stypendiów otrzymanych na podstawie Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Wyżej wymienione zwolnienie nie zawiera żadnych dodatkowych warunków. Korzysta zatem z niego każda osoba fizyczna, która otrzymuje wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 102a ustawy PIT świadczenia.
Kiedy podatnik może otrzymać stypendium aktywizacyjne?
Wiemy już, że stypendium aktywizacyjne korzysta ze zwolnienia podatkowego. Należy jednak dokładnie określić, kto i kiedy może takie środki otrzymać. W tym zakresie należy sięgnąć do treści ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
W myśl art. 2 ust. 1 pkt 9aa ww. ustawy, ilekroć jest mowa o działaniach aktywizacyjnych – oznacza to pakiet działań mających na celu podjęcie i utrzymanie przez bezrobotnego odpowiedniej pracy lub działalności gospodarczej. Natomiast projekty pilotażowe to przedsięwzięcia inicjowane i realizowane przez publiczne służby zatrudnienia samodzielnie lub we współpracy z innymi instytucjami rynku pracy, polegające na wdrażaniu nowych metod, narzędzi i sposobów pomocy bezrobotnym, poszukującym pracy lub pracodawcom w celu przygotowywania rozwiązań o charakterze systemowym (art. 2 ust. 1 pkt 27c ustawy).
W interesującym nas zakresie wskażmy, że zgodnie z art. 53 ust. 6 ustawy bezrobotnemu w okresie odbywania stażu przysługuje stypendium w wysokości 120% kwoty zasiłku, wypłacane przez starostę.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 16 listopada 2023 roku (nr 0113-KDIPT2-2.4011.645.2023.2.KR), stwierdzić należy, że świadczenie za okres odbywania stażu, wypłacane w projekcie pilotażowym jako stypendium aktywizacyjne osobom bezrobotnym będącym uczestnikami projektu pilotażowego, podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 102a lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stypendium aktywizacyjne a obowiązki płatnika w sytuacji, kiedy miejsce ma wypłata stypendium
Sytuacja, w której wypłacone stypendium nie korzysta ze zwolnienia, rodzi określone obowiązki dla podmiotu wypłacającego, zgodnie bowiem z art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT do poboru zaliczek miesięcznych jako płatnicy są obowiązane osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne – od wypłacanych przez nie stypendiów. Płatnik zaliczek musi także sporządzić deklarację PIT-11 z tytułu wypłaconych stypendiów.
W myśl art. 35 ust. 6 ustawy PIT płatnicy stypendiów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 40b, są obowiązani sporządzić informację o wysokości wypłaconego stypendium według ustalonego wzoru i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy którego pomocy naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania.
W konsekwencji obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 dotyczy wyłącznie stypendiów zwolnionych od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy PIT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez organizacje, o których mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego, na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3800 zł.
Powyższa regulacja nie obejmuje natomiast stypendiów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 102a ustawy PIT. W konsekwencji, jeżeli stypendium aktywizacyjne korzysta z tego zwolnienia, to podmiot wypłacający nie ma obowiązku poboru zaliczki na podatek ani też nie ma obowiązku sporządzenia dla beneficjenta informacji PIT-11.
Taki obowiązek nie powstaje również na podstawie art. 42a ustawy PIT, z którego wynika, że na podmiotach dokonujących świadczeń z tytułu przychodów z innych źródeł ciążą obowiązki informacyjne. Mianowicie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 – z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku – od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru PIT-11 o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy którego pomocy naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania.
W świetle ww. przepisu obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 nie powstaje, jeżeli przychody z innych źródeł są objęte zwolnieniem od podatku na mocy art. 21 ustawy PIT. W takich okolicznościach nie występuje instytucja płatnika podatku.
Końcowo zaznaczyć należy, że w przypadku skorzystania ze zwolnienia od podatku w zakresie otrzymanego stypendium aktywizacyjnego beneficjent również zwolniony jest z obowiązków deklaracyjnych – tak otrzymany przychód nie podlega bowiem wykazaniu w rocznym zeznaniu podatkowym PIT.
