Jak wynika z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podstawą do opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód pomniejszony o odliczenia wymienione w art. 26 ww. aktu prawnego. Co podlega odliczeniu? Przede wszystkim osobiście opłacone składki na ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe, rentowe i emerytalne, a także należności za osoby współpracujące oraz należności ze środków podatnika, które potrącił płatnik. A zatem, odliczenie składek ZUS to przywilej zarówno podatnika, za którego składki do ZUS zostały odprowadzone przez płatnika, jak również przedsiębiorcy.
Odliczenie składek w przypadku osoby zatrudnionej
W zależności od formy zatrudnienia, podatnik może opłacać składki ZUS samodzielnie, jak również mogą być one opłacone przez płatnika.
Zakład pracy nalicza składki, potrąca je z wynagrodzenia, a następnie odprowadza do ZUS w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę lub umowę zlecenia. O kwocie składek ZUS podatnik dowiaduje się za pośrednictwem informacji przekazywanej w PIT-11. Zakład pracy ma obowiązek przekazania tych danych pracownikom do ostatniego dnia lutego danego roku podatkowego.
Należy podkreślić, że w PIT-11 wykazane są wyłącznie składki sfinansowane z wynagrodzenia podatnika, natomiast w kosztach firmy zostają wykazane składki opłacane przez pracodawcę (płatnika) za osobę zatrudnioną.
Umowa zlecenia lub umowa o dzieło co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych. Warto pamiętać, że w przypadku, gdy wartość umowy wynosi nie więcej niż 200 zł, to zastosowanie może mieć zryczałtowana stawka podatku w wysokości 18%, natomiast podatek jest naliczany bezpośrednio od przychodu. Oznacza to, że choć składki ZUS zostają potrącone z wynagrodzenia, to nie pomniejszają kwoty podatku. W takiej sytuacji mogą one zostać ujęte w deklaracji, natomiast ze względu na niewielką kwotę (i objęcie ich ryczałtem) przychody te nie będą wykazane w zeznaniu rocznym.
Odliczenie składek w przypadku przedsiębiorcy
Przedsiębiorca opłacający składki ZUS sam za siebie ma obowiązek odliczenia od dochodu wyłącznie takiej kwoty, która w danym roku została zapłacona. Nie ma tutaj znaczenia konkretny rok, do którego odnosi się opłacona składka. Podatnik opłaca składki w następnym miesiącu za miesiąc poprzedni, np. składka za grudzień 2018 r. powinna zostać zapłacona w styczniu 2019 r. Oznacza to, iż przedsiębiorca będzie mógł uwzględnić składkę za grudzień dopiero w rozliczeniu za rok 2019. Termin płacenia składek może się różnić w zależności od zatrudniania pracowników, bądź opłacania składek wyłącznie za siebie:
- do 10 dnia następnego miesiąca w przypadku odprowadzania składki wyłącznie za siebie;
- do 15 dnia następnego miesiąca w przypadku odprowadzania składki za siebie i pracowników.
Jakich składek nie można wykazać?
Istnieją przypadki, w których płatnik nie może w zeznaniu rocznym wykazać składek, a mianowicie:
- składki, które zaliczono wcześniej do kosztów uzyskania przychodów,
- składki, które zostały odliczone w podatku zryczałtowanym,
- składki, które zostały odliczone w podatku tonażowym,
- składki, które zostały zwrócone podatnikowi,
- składki, dla których podstawą do obliczenia był dochód zwolniony z podatku lub w stosunku do którego zaniechano poboru podatku.
Co ważne, przedsiębiorca sam podejmuje decyzję, czy zaliczy składki ZUS bezpośrednio w koszty uzyskania przychodu, czy też odliczy je od dochodu. Należy jednak pamiętać, że podatnik nie może wykazać równocześnie w kosztach podatkowych i w zeznaniu podatkowym tych samych składek. Ponadto osoba prowadząca działalność gospodarczą może również dokonać odliczenia od podatku dochodowego składki na własne ubezpieczenie zdrowotne, jednak - co ważne - należy je wcześniej opłacić.
Odliczenie składek osoby zatrudnionej prowadzącej działalność gospodarczą
W przypadku osoby zatrudnionej oraz dodatkowo prowadzącej działalność gospodarczą, składki ZUS odprowadzane są z każdego tytułu. Podatnik może odliczyć składki ZUS dotyczące działalności z któregokolwiek tytułu i odwrotnie. Warto pamiętać, że jeśli podatnik nie skorzysta przykładowo z odliczenia składek ZUS w zeznaniu za ryczał, to może tego dokonać w rozliczeniu na innych zasadach.
