Jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Nie ma znaczenia, czy pracodawca zatrudnia 1, czy 1000 pracowników. Nawet w przypadku, kiedy zatrudniony jest zleceniobiorca, który wykonuje zlecenie na terenie zakładu pracy, także podlega regulacjom w zakresie zapewnienia BHP. Warto zatem na bieżąco śledzić zmiany w przepisach, a nowelizacja w tym zakresie zaczęła obowiązywać w maju 2024 roku. Sprawdź, co się zmieniło i pobierz praktyczną listę zadań do wykonania, aby dostosować stanowiska pracy do nowych wymogów i poznaj zasady bhp.
Nowe zasady BHP – pobierz checklistę Pobierz darmową listę zadań
Podstawa prawna nowych regulacji
Co do zasady podstawowe akty prawne, które regulują obowiązki pracodawców i pracowników w zakresie BHP, stanowią Kodeks pracy oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Natomiast nowelizacja przepisów została wprowadzona na podstawie Rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Zmiany w zakresie BHP
Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pochodzi z 1998 roku. Tym samym w dużej mierze przepisy sformułowane w tamtym czasie odpowiadały ówczesnym realiom. Jednak przez ostatnie 26 lat doszło do istotnej rewolucji w zakresie technologii oraz tego, jak obecnie wygląda praca przy monitorach. Zatem nowelizacja przepisów była wręcz niezbędna. W dzisiejszych czasach z monitorów ekranowych korzystają nawet osoby na stanowiskach, które jeszcze kilka lat temu wiele rzeczy robiło analogowo. Pandemia również znacząco wpłynęła na warunki pracy pracowników. No i najważniejsze – czas spędzany przed monitorem w ciągu dnia pracy znacznie się wydłużył. Przyjrzyjmy się zatem dokładnie zmianom przepisów w tym zakresie.
Kogo dotyczą zmiany?
Analizując nowe przepisy, łatwo zbagatelizować zmiany i założyć, że właściwie nic się nie zmieniło. Wymagania dotyczące stanowiska pracy przy monitorze ekranowym są od dawna określone w załączniku do niniejszego rozporządzenia. Nic bardziej mylnego. Należy zwrócić uwagę na zapis:
„3) w § 3 pkt 4 otrzymuje brzmienie: »4) systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy«”.
Sięgając do przepisów źródłowych, okazuje się, że po nowelizacji wymagania dotyczące wyposażenia stanowiska pracy dotyczą także pracowników, którzy wykonują pracę przy laptopach co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Jest to bardzo ważne, ponieważ wcześniej przepisy dotyczyły tylko pracowników, którzy wykonują pracę przy komputerach (monitorach ekranowych) stacjonarnych.
Stanowisko pracy
Według nowych przepisów jako stanowisko pracy należy rozumieć przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem podstawowym (w tym monitor ekranowy, klawiatura, mysz lub inne urządzenia wejściowe, oprogramowanie z interfejsem dla użytkownika), krzesłem i stołem oraz opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym (w tym stacja dysków, drukarka, skaner, uchwyt na dokumenty, podnóżek).
Jedną z najważniejszych zmian dotyczących stanowiska pracy, które zostały określone w załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 roku, jest:
Oznacza to, że pracodawca zobowiązany jest wyposażyć stanowisko pracownika wykonującego pracę na laptopie w:
- monitor lub podstawkę pod laptop,
- mysz,
- klawiaturę
– jako osobne urządzenia, mimo że z samego założenia z laptopa można korzystać bez dodatkowego wyposażenia.
Na wniosek pracownika pracodawca ma obowiązek wyposażyć stanowisko pracy w uchwyt na dokumenty oraz podnóżek.
Krzesło – nowe standardy
Nowelizacja przepisów zaktualizowała także wymogi techniczne krzesła, jakie powinno być zapewnione pracownikom. Krzesło spełniające przepisy powinno mieć:
- dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi;
- regulację wysokości siedziska, regulację wysokości oparcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, regulację kąta pochylenia oparcia oraz odpowiednie wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów;
- wyprofilowanie siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud, możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°;
- regulowane podłokietniki.
Ważne, aby mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia były łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.
Wymogi dotyczące krzesła są znaczące, dlatego bardzo istotne jest to, aby sprawdzić, czy obecne wyposażenie stanowisk pracy, w tym krzeseł, je spełniają.
Szkła kontaktowe
Kolejną zmianą, która dotyczy wszystkich pracowników wykonujących pracę przy monitorze ekranowym, jest zapewnienie im okularów korekcyjnych lub szkieł kontaktowych. Jest to istotna zmiana, ponieważ wielu pracowników zastępuje okulary szkłami kontaktowymi, a przepisy nie odnosiły się do takiej opcji.
Od kiedy obowiązują nowe przepisy?
Rozporządzenie nowelizujące przepisy weszło w życie 1 listopada 2023 roku, natomiast wskazuje ono, że pracodawcy mają 6 miesięcy na dostosowanie stanowisk pracy do nowych wymagań. Okres 6 miesięcy minął 17 maja 2024 roku i od tego dnia przepisy określające stają się wymagalne.
Przepisy BHP to nie tylko zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Muszę one także być ergonomiczne dla pracowników. Zależy od tego także ich wydajność oraz motywacja do wykonywania swoich obowiązków. Zatem w sytuacji, kiedy w tak znaczący sposób nowelizowane są przepisy dotyczące stanowisk pracy, należy zaktualizować oceny zgodności stanowisk pracy z najnowszymi standardami.
